Клиенттерге кідіріссіз қызмет көрсетіледі

Биылғы желтоқсанда еліміз Тәуелсіздігінің 25 жылдық мерейтойын атап өтпек. 25 жыл – бұл, өз кезегінде белгілі бір қорытынды жасауда және стратегиялық мақсатқа қол жеткізу жолдарын салыстыруда – тарихи кезең. Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму стратегиясын басшылыққа ала отырып, біз өркенді экономикаға негізделген заманауи қоғам қалыптастырудамыз. Мемлекет басшысы атап айтқандай, мұндай экономика бәсекелестікке қабілеттілік, инвестициялық тартымдылық, кәсіпкерлерді қолдау қағидатында құрылуы тиіс. Сонда ғана ол ішкі және сыртқы ықпалдарға қарсы тұра алады. Осы жолда, тәуелсіз мемлекет мәртебесінде Қазақстанның алғашқы қалыптасу жылдарында құрылған фискальдық қызметтер экономикалық саясатты сәтті жү­зеге асырудың кепілі болуда. Президенттің Жарлығымен 1991 жылғы 9 шілдеде Қазақ КСР Мемлекеттік салық қызметі, ал 1991 жылғы 12 желтоқсанда Қазақстан Республикасының Кеден комитеті құрылды. 1994 жылғы 6 маусымда Үкімет қаулысымен Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігінің салық қызметі құрамында Салық саясаты басқар­масы құрылды. Осы жылдар бойы фискальдық органдар үшін елдің экономикалық әл-ауқатын қамтамасыз ету және кірістерді тиімді әкімшілендіру бұл­жымас мақсат болып қалуда. Алайда, уақыт талабына жауа­п бере отырып, өткен жылдар ішін­де барлық қызметтердің мәр­тебелері мен құрылымдары бір­неше рет өзгеріске ұшырады. Бес институттық реформаны іске асыру мақсатында, бүгінде мемлекеттік басқаруды құру корпоративтік басқару, нәтижелілік, ашықтық және қоғамға бағыныстылық қағи­даттарына негізделеді. Бұрын үнемі кезекте тұру және кабинет жағалау солай болуы тиіс ретінде қабылданса, бүгінде электронды сервисті енгізгеннен кейін бұрынғыға қарағанда ыңғайлы болуда. Бизнестің өсуі үшін заманау­и үрдіс тек мемлекеттік қызметті сапалы және тез көрсетуді ғана емес, сонымен қатар мейлінше аз араласуды да талап етеді. 25 жыл ішінде фискальдық органдар әкімшілік (мемлекеттік) бақылау мен еркін кәсіпкерлік дең­гейі арасында тепе-теңдік сақ­тап келеді. Салалық бақылау практикасы әкімшілік араласушылықтың төмендеу процесіне тежеу жасады. Осы мақсатта, сондай-ақ, салықтық және кедендік әкімшілендіруде бірқатар мәселелерді шешу үшін тиісті интеграциялық іс-шараларды жүргізу және Қаржы министрлігі жүйесіндегі екі фискальдық орган­ның құрылымын түбегейлі өзгерту талап етілді. Үкіметтің «Қазақстан Респуб­ликасы орталық атқарушы орган­дарының ведомстволары туралы» 2014 жылғы 14 тамыздағы № 933 қаулысымен Қаржы министрлігінің Салық комитеті мен Кедендік бақылау комитетін біріктіру жолымен Қаржы министрлігінің Мемлекеттік кірістер комитеті болып қайта ұйымдастырылды. Қазақстан Республикасы Прези­­дентінің 2014 жылғы 6 тамыз­дағы Жарлығымен Экономи­калық қылмысқа және сыбайлас жемқор­лыққа қарсы күрес агент­тігі (қар­жы полициясы) қысқар­тылды және экономикалық және қар­­жылық қылмыстар мен құқық бұ­зу­­шылықтарға қарсы іс-қимыл функ­­циялары Қаржы министр­лігіне берілді. Үш қызметті бір мемлекеттік органға біріктіру Мемлекет басшысының «Қазақстан-2050» Стра­тегиясы – қалыптасқан мем­ле­кеттің жаңа саяси бағы­ты» Жолдауында салықтық ырық­тандыру және кедендік әкім­ші­лендіруді жүйелендіру жөніндегі міндет ретінде көрсетілді. Бұл бизнес үшін кедергілерді төмендетуде және кірістерді әкімшілендіруді сапалы жақсартуда жаңа кешенді тәсілдер жолындағы бастапқы нүкте болды. Қойылған мақсаттар мен міндеттердің ішінен комитет өзінің даму бағытында клиентке бағдарлануды және салық төлеу қарапайым және ыңғайлы болатын жағдайлар құруды таңдады. Нәтижесінде, бірінші кезекте салықтық тексерулерді қысқар­ту жә­не мемлекеттік қызмет көрсетуді жетілдіру бойынша шаралар қабылданды. Екінші міндет уақыт талабына сай бүгінгі күнде іске асырылып отырған автомат­тандыру ісі болып табылады. «Қызметті барынша автоматтандыру процестерді тездетуге және шығындарды қысқартуға әкеледі, бұл нәтижесінде, жалпы қызмет сапасына оң әсер етеді», деп атап көрсеткен болатын Елбасы. Комитеттің ресми порталында анықтамалық ақпараттарды алу үшін жеке жұмыс кеңістік­тері құрылған. Сервис пайдала­ну­шыларының сұ­рауы арқылы, яғни сауал­нама әдісімен (онлайн-тест) қызық­тырған сұрақтарға жауаптар қа­лып­тастырады. Осылайша, жиі қо­йылатын сұрақтар мен оларға берілетін жауап нұсқа­лары ко­митеттің өзіне аса ыңғай­лы қыз­меттерді әзірлеудің негіз­демесіне айналды. Клиенттердің қанағаттану дең­гейі қабылданып жатқан шаралар тиімділігінің басты индикаторы болып табылады, комитеттің стратегиялық көрсеткіштерін қа­лып­тастырды. Біз бизнеске ке­дергі келтіретін міндеттемелер мен сервистерді жоюға және қайта қа­рауға әркез дайынбыз. Мысалы, дербес кәсіпкерді мемлекеттік тіркеуге қойғаны үшін төлем қазірдің өзінде алынып тасталды. Қосылған құн салығын төлеуші ретінде тіркеу есебіне қою рәсімі қайта қаралды, ҚҚС-тың куәлік бланкі электронды форматқа ауысты. Бұдан басқа, комитет салықтар мен бюджетке төленетiн міндетті төлемдер бойын­ша берешектің жоқтығы туралы анықтаманы міндетті ұсыну жөніндегі талапты жойды. Жақын арада комитет көр­сетілетін мемлекеттік қызметтің аумақтық байланыстылығынан бас тартпақ, мысалы, Ақмола облысының тұрғыны қызметті (есепті тапсыру, өтініш беру) Қос­танай облысында да ала алатын болады. Кедендік ресімдеу кезінде Қазынашылық комитеттің жеке шотқа ақшаның түсуін міндетті растауы алынып тасталған. Мұндай рәсім 1,5-2 күнді алады және биз­неске теріс әсер етеді. Көп ұза­май екінші деңгейдегі банк­термен тікелей өзара іс-қимылдар енгізіледі және ақпарат онлайн режімінде бірнеше минуттың ішінде салық төлеушілердің жеке шотына жіберілетін болады. Бүгінгі күнде салықтық және кедендік әкімшілендірудегі, көлең­келі экономикаға қарсы күрестегі процестер бір буынға біріктірілді. Барлығы комитеттегі жұмыста 451 бизнес-процесс бар, оның әр­қайсысы міндетті реинжинирингке жатады. Мысалға, тауарлар импорты 898 әрекетті қарастырды, қайта қарау кезінде олар 2,3 есеге қысқарды және бүгін барлығы 394 операция бар. Кедендік әкімшілендіру саласына Мемлекет басшысы «100 нақты қадам» Ұлт Жоспарында ұсынған реформалар жаһандық авто­маттандырудың драйвері ретін­де көрініс тапты. Электронды кедендік декларациялауды енгізу – комитет іске асыратын «Экспорттық және импорттық кедендік рәсімдерден өту кезінде «бір терезе» қағида­тын енгізу. Электронды жария ету жүйесін дамыту (тауарлар­ды кедендік тазалауға автомат­тан­дырылған жү­йені енгізу). Экспорт және импорт үшін құжаттар санын және оларды өңдеу уақытын қысқарту» деген 38-қадамның құрамдас бөлігінің бірі болып табылады. Аталған қадамды іске асыру шеңберінде Мемлекеттік кірістер комитеті БҰҰ Сауда және даму конференциясымен бірле­сіп ASYCUDA жүйесінің база­сында «АСТАНА-1» ақпарат­тық жүйесін іске қосуда. Осы жүйе әлемнің 95 елінде Ұлыбри­танияда (Гибралтар), Франция, Нидерланды, Грузия, Молдова, Ук­раина (Одесса), Ор­талық және Оңтүстік-Шығыс Еуро­пада ен­гізілген. Ол ДСҰ, ДКедҰ, ЕО норма­лары мен стандарттарына толық сәйкес келеді және Дүние­жүзілік банктің, оның ішінде Doing Business рейтингі бойынша оң бағаға ие. Аталған ақпараттық жүйе қашық­тықтан Е-декларациялау мүмкіндігін ұсынады. Мысалы, егер сыртқы экономикалық қызметке қатысушы АҚШ-тан тауар әкеле жатса, онда ол кедендік декларацияны алдын ала жөнелте алады. Декларация уақытынан бұрын комитеттің серверіне түседі. Тиі­сінше, коми­теттің ақпараттық жүйелері жүк келгенге дейін тағы да бір рет тәуекелдердің бар-жоғына талдау жүргізеді. Тауар шекараға келген кезде, оның кідіріссіз өту мүмкіндігі бар. Егер жүйе сәйкес келмеушілік туралы хабарлайтын болса, мұндай жүкке кедендік бақылау формалары қолданылатын болады. Жүйені қанатқақты түрде сынау 2016 жылғы 5 шілдеде Астана қаласында орналасқан жаңа Ке­дендік ресімдеу орталығының базасында басталды. Мемлекеттік кірістер комитеті үшін жүйе бар­лық бақылау процестерін орта­лықтандыруға, транзиттік опера­циялардың мониторингін және бақылауын жүзеге асыруға, кеден қоймаларын бақылау, квотаның орындалуын және акцизделетін тауарлардың қозғалысын бақылау сияқты көптеген бақылау функцияларын автоматтандыруға мүмкіндік береді. Сыртқы экономикалық қыз­метке қатысушылар үшін аталған жүйені енгізу уақыт шығындары сияқты, ақша шығындарын да елеу­лі қысқартуға мүмкіндік береді. СЭҚ қатысушысы өз беті­мен, брокердің көмегінсіз тауар­ларға арналған декларацияны толтырады және бере алады. Комитет қолға алған барлық бастамалар әкімшілік кедергілерді азайтуға, және оның нәтижесінде бизнес үшін (уақыт/ақша) шығын­дарды қысқартуға, сондай-ақ, көлеңкелі экономикаға қарсы күрес­те тиімділікті арттыруға мүмкіндік береді. Комитет 2016 жылғы бірінші жартыжылдықта мемлекеттік бюджет түсімдері жоспарын 121,2%-ға орындады. Төлеу еріктілігінің коэффициенті 97% құрады, яғни кірістердің 97%-ы өндірусіз және мемлекеттік мәжбүрлеу шараларын қолданусыз келіп түсті. Қорыта келе айтарым, Мем­лекет басшысының стратегиялық және бағдарламалық құжаттарын орын­дау мемлекеттік басқару мен қо­ғамның кооперациясын күшейтуге жағдай жасайды. Дәулет ЕРҒОЖИН, Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің төрағасы