Балаға абай болайық...

Сенімді дерек көздеріне сү­йенсек, ТМД елдерімен са­лыс­тырғанда елімізде бұ­ған дейін сәбилердің шетінеу кө­ріністері алдыңғы орындардың бірінде болып келіпті. Әйтсе де соңғы кезде тәуелсіздіктің ал­ғашқы жыл­­дарындағы бұл жо­ғары көр­сет­кіш­тің 18,4-тен 9,2 промилге, яғни 50 пайызға дейін төмен­дегеніне бір есептен шүкіршілік етуге болатын да секілді. Рес­публикадағы Педиатрия және балалар хирургиясы ғы­лыми-зерттеу орталығы маман­дарының облыста жүргізген мониторингтік зерттеулері бі­раз жайтқа қанықтырып отыр. Аталған орталықтың директоры, медицина ғылымдарының докторы Риза Боранбаеваның мә­лімдеуінше, сәбилер мен балалар өлімін және осы орайда қай­ғы­лы жағдайлармен аяқта­латын көрі­ністерді ауыздықтау мәселесі – бүгінгі күннің басты міндеттерінің бірі. Осы міндетті іске асыру үшін олар еліміздің барлық аймақтарына барып, консультативтік-әдіс­теме­лік кө­мектер беруді дәстүрге айналдыра бастапты. Сонымен бірге, бір­қатар нақты ұйымдастыру мәсе­­лелері жөнінде де шеберлік сағат­тарын өткізу ұйғарылған. Тексеруге құрылмаған, тек бір жақты мониторингтік тал­дау­лар жүргізуді алға қойған орта­лық мамандарының іссапары республикадағы бала өлімі жиі кездесетін өңірлерден басталыпты. Мониторингтік зерттеулер жүр­гізу барысында олар балалар­ды емдеу мекемелерінің кадрлармен қаншалықты деңгейде қам­тыл­ғанына да назар аударып отырады екен. Сондай-ақ, медициналық карталарға жасал­ған жан-жақты әрі терең талдаулар да бірқатар «әттеген-ай­лар­дың» бетін ашыпты. Сонымен бірге, өңірлердегі сә­билер мен балалардың шетінеу көріністерін төмендетуге меди­циналық қондырғылар мен құрал-жабдықтардың тигізетін пайдасы мен көмегі де мол екені талассыз. Орталық мамандарының осындай өзекті де қажетті мәселелер жөнінде ой-пікір қорытуы және әдістемелік көмектер көрсетіп жүр­гендері тек қолдауға әрі құп­тауға лайықты іс болмақ. Бала өлімі көрсеткіші Батыс Қазақстан облысында кандай деңгейде? Біз бұған аталған орталық мамандары жүргізген мониторингтік зерт­теулердің нәтижелері негізінде жауап қайтарғанды жөн көрдік. Бұл орайда бірден айтарымыз, Батыс Қазақстан облысында сәбидің ағза­сында туабітті және кейін пайда болған әр­түрлі аурулар мен дерттердің сал­дарынан болатын балалар өлі­мінің деңгейі республикалық орташа көрсеткіштен біршама төмен екендігі. Тіпті Риза Зұқар­найқызының айтуы бойынша облыста аталған көрсеткіш республика аймақтары арасындағы ең төменгі орындардың бірін құрайды екен. Бұл көрсеткіш өңір пе­диатрларының біліктілігі мен кәсіби шеберліктерінің жоғары екенін де көрсете алады. Ең бастысы, облыста дәрігерлер қызметі оң жолға қойылған. Алайда сәби­лер мен балалар арасында кез­дей­соқ, күт­пеген қайғылы оқиға­лар­ азаймай отыр. Тіпті осы опын­дырарлық мәселені тұтас­тай бір өңірдің проблемалық ерекшелігі десе де болады. Әрине, бұл мәселені реттеудің жолдары жеткілікті. Әрі бұған толық мүмкіндіктер бар. Сайып келгенде, мұны тек облыстағы денсаулық сақшыларының қо­лында тұрған іс деуге болмайды. Бұл үшін ортақ мақсатты көздейтін ведомствоаралық буындар құрылса, мұндай нақты іс-қадамдар оны болдырмауға септігін тигізбек. Бір сөзбен айт­қанда, бұл қалың жұртшылық пен жергілікті атқарушы органдардың, денсаулық сақтау, білім беру мен ішкі істер басқармалары қызметін бір арнаға жұмылдыру деген сөз. Өңірде өзгесін айтпағанда, тек биылғы жылдың басынан бері ондаған бүлдіршін кездейсоқ оқиғалардың салдарынан мерт болыпты. Оның дені бір жасқа дейінгі бөбектер екен. Сөз жоқ, олар мұндай қайғылы жағдайлар орын алмағанда қол аяқтары балғадай қоғамның толыққанды мүшесі болып қалыптасар еді-ау. Орын алған өкініші мол кө­ріністердің басты себебі –жол-көлік оқиғаларының әсерінен болған ауыр жарақаттар мен ата-аналардың ұқыпсыздығы болып отыр. Омырауындағы ана сүтін еміп жүрген сәбилердің арасында көмір қышқылының шамадан тыс көп шоғырланып, оттегінің жетіспеуінен болатын, ана сүтіне қақалып-шашалудан, тұншығудан, құсықты жөтелден орын алатын қайғылы оқиғалар облыста жиі кездесуде. Жас аналар өз перзент­терін омырау сүті­мен қоректендіру кезінде оны дұрыс ұстамауынан кездесетін қайғылы жайттарға не дерсіз? Міне, төбемізден тағы бір жаз ауып келеді. Соңғы айлардағы шектен тыс ыстықтық балалардың өзен-көлдерге түсіп, шомылуын жиі­летті. Биылғы маусымда балалардың суға батып кету оқи­ғалары да күрт көбейген. Оның үстіне суға батып, өмірмен қош­тасқан балалардың саны был­тырғы деңгейден артық. Педиатрия және балалар хи­рургиясы ғы­лыми-зерт­теу орталығының дерек­те­ріне сүйенсек, білікті кадрлардың тап­шылығы байқалады. Алайда, бұл шешімін таппайтын мәселе емес. Өзгесін айтпағанда тіпті мұны реттеуге аталмыш респуб­ликалық орталықтың өзі де кө­мегін тигізе алатынына осы мате­риалды газетке әзірлеу барысын­да көз жеткіздік. Өйткені, олар балаларды емдеумен қоса осы салаға қажет­ті кадрлар әзірлеу ісімен де шұ­ғыл­­данады екен. Бұл арада ма­ман­дық деңгейін көтеру ісіне басым­дықтар беріліпті. Соған сәй­кес орталық республика өңір­­­лерінен педиатрия маманда­рын әртүрлі мерзімдегі білімін жетіл­діру курстарына шақыру тә­рті­бін енгізген. Бұл жөнінде орта­лық жетекшілерінің арнайы жұ­мыс жоспары жасақтал­ған. Біз бүгінгі материалымызда тұтас­­тай республика және жекеле­ген өңір мысалында балалар өліміне әрі оларды шеті­неуіне жол бер­мейтін бір­қатар жайт­тар­­ды тілге тиек ет­тік. Осын­да айтылған мәсе­лелер қалың жұрт­шылық пен тиіс­ті ұйым­дар­дың назарына ілініп жатса, ойға алған мақса­ты­мыз­­дың орын­далғаны.  Темір ҚҰСАЙЫН, «Егемен Қазақстан» Батыс Қазақстан облысы