Ал республикалық көлік жолдарын күтіп-ұстау «Қазақкөлік жолы» мекемесі мен «ҚазАвтоЖол» ұлттық компаниясы арасындағы шарттың негізінде жүзеге асырылады. Бұл мақсатқа өткен жылы 1 млрд 150 млн 756 мың 90 теңге бөлініпті.
Жалпы, айтар бір-ақ нәрсе бар: ол көктемде өңірдегі жүріп өтетін тасқын судың зардабы. Жыл сайын республикалық маңыздағы Қалқаман – Майқайың – Баянауыл – Ульянов – Керней жолын су басады. Биыл да солай. Тағы да жолды су басты, тіпті төтенше жағдайлар департаментінің хабарына қарағанда, облыс әкімі Болат Бақауовтың өзі бүкіл комиссияны жинап, тасқын суда қалған осы жол бойына жедел жетсе керек. Жолды су басты дегеніңіз, қарапайым халықтың күнделікті тыныс-тіршілігіне қиындық тудырып, облыс орталығы, аудан, ауылдармен байланыс үзілді деген сөз.
Екіншіден, «ҚазАвтоЖол» мекемесінің жергілікті филиалының хабарынша, республикалық маңыздағы Ленин – Ақсу – Көктөбе – Ақжар – Курчатов, Павлодар – Успенка ауданы – Ресей шекарасы жолдарында бір емес, бірнеше рет су жүріп өткен. Облыстық төтенше жағдайлар департаменті су тасқынының алдын алу және апаттық-құтқару шараларын тәулік бойы жүргізуде, жергілікті әкімдіктер суды сору, инертті материалдар және құм толтырылған қапшықтармен су жолын бөгеу бойынша жұмыстарды жүзеге асыруда деп отыр. Облыс орталығына қарасты бір ғана Жетекші ауылының аумағындағы суға тосқын жасау үшін 24 адам мен 8 техника жұмылдырылыпты.
Бір қызығы, тасқын су иек астына келіп тұрғанда, жолдың бүлінген жерлерінде бәленбай техника, бәленбай жұмысшы күшін жұмылдырып, жөндеу жұмыстары жүргізілуде деп қанша қаражат шашып, шығын кеткенге налымай, бәрін жасадық деп қуана хабарлайды. Бұл жерде тендер «жеңімпазы» болар, бәлкім, Оңтүстік Қазақстаннан, түркістандық «Ақжол» ЖШС-нің жұмысшылары, мамандары жұмыс істепті. Тасқын сумен алысып, бұзылған учаскелерге су өткізгіш құбырлар орнатыпты. Адам таңғаларлық жағдай. Бұған дейін қайда жүрген?..
Павлодар – Баянауыл бағытындағы тасқын судан бұзылған автожолды бәрі жабылып жүріп, әйтеуір уақытша болса да жөндеген болып, тасқын қаупі азайды деп жатыр. Мысалы, облыстық төтенше жағдайлар департаменті Баянауылдың Бірлік ауылын басып өтетін республикалық маңызы бар Қалқаман – Керней автожолының 101 шақырымында 30 метрдей жолды су бұзып өтті. Тәулік бойы жұмыс жүргізіп, жол қайта қалпына келтірілді. Ол жерде облыстық ТЖД жедел құтқару жасағы, өрт сөндіру, апаттық-құтқару жұмыстары мекемесі, аудандық төтенше жағдайлар бөлімінің мамандары жұмыс жүргізді деп хабарлайды. Баянауыл ауданы бойынша Ульяновский – Керней – Қалқаман жолының үш бірдей бөлігінде су басу оқиғалары тіркелді. Жаңажолдағы Ескелді шатқалы, Торайғыров ауылдық округіне қарасты Көкдомбақ ауылының маңындағы жолдар, Екібастұзға қарасты Бесқауға ауылындағы жолдарда көлік байланысы шектелді. Бұл аумақта 39 маман мен 14 бірлік техника жұмыс жүргізіпті. Тіпті, Майқайың кентінен Баянауыл ауылына қарай тұрғындарды қайықтармен алып шыққан.
Айтпақшы, Ақсу – Дегелең бойындағы темір жолды су басқаны, пойыздардың уақытша Ресей жолына қосылғаны да осы республикалық маңыздағы Ленин – Ақсу – Көктөбе – Ақжар – Курчатов бағытындағы жолды су басуының салдары.
Жыл сайын су өтінде қалатын республикалық жолдарға жауаптыларға жауапкершілік жүктеп, олар заң алдында қашан жауап береді деген заңды сұрақтар туындайды. Жылда жабулы қазан жабулы күйінде қала берді. Облыстық прокуратураның бірінші басқармасының бастығы Саят Әбділмановтың айтуынша, бұл жолдар мемлекеттік мекемелердің құзырында. Алайда, оларда жолдарды күтіп-ұстауға техника жеткіліксіз. Инвестициялар және даму министрлігінің республикалық маңызы бар жолдарды жеке кәсіпкерлерге беруді ұсынғаны ойлантады. Техника жеткіліксіз деген сылтау сияқты. Ал жолдарды күтіп-ұстауға өткен жылы 1 млрд 150 млн 756 мың 90 теңге бөлініпті. Халық болса, тасқын сумен алысып, көрші ауылға қайықпен жүзіп баруға мәжбүр.
Өңірдегі республикалық маңызы бар жолдардағы учаскелер шарт бойынша «Uniserv» ЖШС, «Дена Рахсаз Контракшн» АҚ ЗТ, «АҚ-ЖОЛ» ЖШС, «Автодорсервис» ЖШС, «АБК Автодор НС» ЖШС және «Павлодаржолдары» ЖШС сияқты мердігерлерге бекітілген. Бірақ, республикалық көлік жолдарын күтіп-ұстау нарығы мемлекеттік кәсіпорындар монополиясында екенін, ресурстар жетпеген кезде олар қоғамның қажеттілігін қанағаттандырмайтынын, жол қозғалысына қатысушыларды сапалы қауіпсіз жолдармен қамтамасыз етпейтінін прокурорлық тексеру барысы көрсеткен. Және республикалық көлік жолдарын күтіп-ұстауға бизнес-қауымдастығының қатысуы да көзделмеген. Осыған байланысты, «ҚазАвтоЖол» ұлттық компаниясы» АҚ жергілікті филиалының әрекетсіздігі, міндеттерін сапасыз орындауы, жауапкершілікке тартылмаулары бүкіл өңір тұрғындары тарапынан наразылық тудыруда.
Тасқын су келмей тұрып біз неге алдын ала осылай жедел жұмыс жасамаймыз?
Фарида БЫҚАЙ,
«Егемен Қазақстан»
Павлодар облысы
