Бүгінгі кейіпкеріміз Мағзам Қасымов уақыттың әуел баста белгіленген заңдылыққа сай өтетінін алға тартады. Иә, тағдырдың әлімсақтан жазылып қоятыны ақиқат. Тек оны әркім әртүрлі бағамдап, өзіндік өреге салады. Сондықтан, әр адамның өз есебі мен межесі бар. Соңында қалдырған ізін ой елегінен өткізіп, жалындаған жастық шақ пен өмірдің қызықты сәттерін сағына еске алған Мағзам Есенгелдіұлы да соның бәрі көзді ашып-жұмғанша өте шыққанын айтады. Тіпті жетпістің ауылына қалай жеткенін де аңғармай қалыпты...
Мағзам Қасымов соғыстан кейінгі қиын-қыстау кезеңде, яғни 1947 жылы сәуір айында Ақмолада дүниеге келген. Жеті атасынан бері сол өңірді мекен еткен. Әкесі Есенгелді жаста-
йынан жоқшылық көріп, тағдырдың тауқыметін тартып өседі. Ұзақ уақыт нағашы әпкесінің қолында, кейін Петропавлдағы «Казахкоммуна» балалар үйінде тәрбиеленеді. Сол жерде қазақ тілінде жетіжылдықты бітіріп, педтехникумға оқуға түседі. Оқуын тәмамдаған соң қазақ орта мектебіне бастауыш сынып мұғалімі болып жұмысқа орналасады. Алғырлығының арқасында жұмысын істей жүріп, сол кезде жаңадан құрылған Абай атындағы Қазақ педагогикалық институтын бітіріп шығады. Ағадыр стансасындағы орта мектептің директоры, Қарағанды, Ақмола облыстарында облыстық білім бөлімдері меңгерушілерінің орынбасары болды. Одан бөлек, Алматы облысына қарасты Дегерес ауылында орта мектеп директоры және Жамбыл аудандық білім бөлімінің меңгерушісі қызметтерін абыроймен атқарды. Ал 1965 жылы республикамыздың Министрлер Кеңесіне жұмысқа қабылданып, Алматы қаласына біржола көшіп келеді.
Мағзам анасы Манар Ахметқызын да ерекше сағынышпен еске алады. М.Ахметқызы оныншы сыныпты бітіргеннен кейін Ағадыр темір жол стансасындағы мектепке мұғалім болып орналасады. Тұрмысқа шыққан кезде Манар апаның жасы бар болғаны 17-де еді. Соған қарамастан ол ізденісін тоқтатпай, білім алуды жалғастыра береді. Бұл талпынысы өз жемісін беріп, Қазақ педагогикалық институтын бітіреді. Алматыға көшіп келген кезде Кіші станицадағы кешкі мектептің директоры болып тағайындалады. Сонымен қатар, Қазақ КСР-і Ағарту министрлігіне қарасты Мұғалімдердің білімін жетілдіру институты қазақ тілі мен қазақ әдебиетін оқыту әдістемесі кафедрасының меңгерушісі болды.
Мағзам Есенгелдіұлы Дегерес ауылында мектеп табалдырығын аттады. Мектебі жайында сөз болғанда кейіпкеріміз алғаш қалам ұстатқан ұстазы Варвара Антоновна Ляпунды ерекше ықыласпен еске алды. Орта мектепті Ұзынағаш ауылында бітіріп, 1966 жылы Қазақ политехникалық институтына инженер-элект-
рик мамандығы бойынша оқуға түседі. Жоғары оқу орнында оқи жүріп ол «Стромпроект» ғылыми-зерттеу институтында аға лаборант болып еңбек етті. Кейін Алматы халықтық шаруашылық институтын тәмамдап, екінші жоғары білім алды.
Ал 1971 жылы М.Қасымов ҚазКСР ет және сүт өнеркәсібі министрлігінің Материалдық-техникалық қамтамасыз ету бас басқармасына инженер ретінде жұмысқа қабылданады. Мағзам аға сол кезде Главканы басқарып тұрған Яков Израилевич Гройсманды өзінің мемлекеттік қызметтегі алғашқы ұстазы ретінде санайды. Себебі, кеңсе тәртібімен және құжаттармен жұмыс істеуді дәл осы кісіден үйренген еді. Сол жерде жұмыс істеп жүріп Мағзам Есенгелдіұлы кезінде мемлекеттік марапаттардың бірі саналған В.И.Лениннің 100 жылдығына арналған төсбелгімен марапатталып, қызметтегі алғашқы медалін алады. Кейін Гройсманның берген тәлім-тәрбиесінің М.Қасымовтың Республикалық есептеуіш орталығында инженер-бағдарламашы және Қазақ КСР Министрлер Кеңесін Басты қамтамасыз етуші «Қазэлектрокомплект» мамандандырылған конторында бас инженер болған кезінде де көп септігі тиді. Әсіресе, республикамыздың Жоғарғы Кеңес Президиу-
мында Тұрақты комиссия бөлімінің аға консультанты болып жұмыс істеген кезінде Гройс-
ман мектебінің игілігін молынан көрді.
Мағзам Есенгелдіұлының өмірбаянына зер салсаңыз, оның заң билігінің жоғары органында қызмет істеген кезеңі ерекше мәнге ие екенін аңғарасыз. Сол жерде жүріп Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің депутаттарымен тікелей жұмыс істеді. Олардың бәрі тұрақты комиссияның мүшелері болатын. Ал М.Қасымов көлік және байланыс жөніндегі, халықтық тұтыну тауарлары, сауда және халыққа қызмет көрсету жөніндегі, халықтық білім және ғылым жөніндегі комиссияларға жетекшілік етті. Тұрақты комиссия бөлімінде жеті жыл жемісті еңбек еткеннен кейін М.Қасымов Президиумда жұмыс істеді. Ол жерде де Кеңестердің жұмыс мәселелері жөніндегі бөлім меңгерушісінің орынбасары, Кеңестік жұмыс кабинетінің меңгерушісі қызметтерін абыроймен атқарды.
Мағзам Есенгелдіұлының Кеңестік жұмыс кабинетінен бөлек ҚазКСР Халық депутаттар кеңесінде ауқымды ұйымдастыру қызметтерін атқарғанын да айта кеткен жөн. М.Қасымов алғаш рет баламалы негізде сайланған әрі Тәуелсіздік туралы Декларация, Қазақстан Республикасының Конституциясы, мемлекеттік құрылым, экономикалық реформалар, әлеуметтік даму, заңдылық пен құқықтық тәртіпті реттейтін заңдар мен қаулылар секілді тарихи құнды құжаттарды қабылдаған 12-шақырымдағы депутаттар корпусының жұмысын ұйымдастыруға да белсене қатысты. Жоғарғы Кеңесте жұмыс істеп жүрген кезде Президиумның он бірдей төрағасы ауысты. Ал бұл Мағзам Есенгелдіұлы үшін мол тәжірибе еді.
Тәуелсіздік алғаннан кейін де М.Қасымов еліміздің аяқтан тұрып кетуі жолында ауыз толтырып айтарлықтай еңбек етті. Әр жылдары Мағзам Есенгелдіұлы Қазақстан Республикасының Конституциялық Соты, Қазақстан Республикасының Парламенті Сенаты және Қазақстан Республикасының Парламенті Мәжілісінің аппараттарын басқарды.
Сонымен қатар, кейіпкеріміз Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі жанындағы Шетелдік капиталды игеру жөніндегі комитеттің капиталдар нарығы басқармасының басшысы секілді лауазымды қызметтерді де атқарды. Бұл Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде жаңадан қалыптаса бастаған, еліміз үшін инвестиция ауадай қажет ең ауыр кезең еді. Сол кездегі шетелдіктермен жүргізген күрделі келіссөздер Мағзам Есенгелдіұлының әлі күнге дейін есінде.
Мағзам Есенгелдіұлы еңбек жолы туралы айтқан кезде еліміздің тәуелсіздік жылдарындағы ең ірі жобасы, Қазақстанның жаңа елордасы, Елбасының төл туындысы – Астананың қалыптасуына өз үлесін қосқанын мақтанышпен еске алады. Осы ретте оның Қазақстан Республикасы Президент Әкімшілігінің Ұйымдастыру-бақылау бөлімінде мемлекеттік инспектор болып істеген жылдарға тоқталмай кету мүмкін емес. Бұл жауапты қызметті Мағзам Есенгелдіұлы 1999-2004 және 2007-2008 жылдар аралығында, яғни алты жыл атқарды. Аталған қызметте М.Қасымовқа іргесі жаңадан қаланған жас елорда – Астана қаласына қатысты жұмыстарға жетекшілік ету сеніп тапсырылды. Астанаға кураторлық еткен жылдары М.Қасымов елорданы дамыту жөнінде Мемлекет басшысының қатысуымен өткен бес бірдей жиналысқа қажетті мате-
риалдар дайындаған. Оның тікелей қатысуымен «Астананың гүлденуі – Қазақстанның гүлденуі» бағдарламасы дайындалып, қабылданды. Сондай-ақ, Астананы көгалдандыру мақсатында құрылған «Зеленстрой» тресінің қалыптасуына да атсалысты. Одан бөлек, Мағзам Есенгелдіұлы жаңа мегаполистің құрылысы үшін инвестиция тартуда ерекше белсенділік танытты.
Реті келгенде Мағзам Есенгелдіұлы Астанаға үш бірдей әкімнің, яғни Әділбек Жақсыбеков, Өмірзақ Шөкеев және Темірхан Досмұхамбетовтің кезінде кураторлық еткенін атап өткен жөн.
Қызметтік мансабының шарықтау шыңына шыққан сәтінде М.Қасымов сияқты майталман маманға Қазақстан Республикасы Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі агенттігі Алматы қаласы бойынша Тәртіптік кеңесінің төрағасы сияқты аса жауапты саяси қызмет ұсынылды. Осылайша өмір бойы мемлекеттік қызметте жұмыс істеген Мағзам Есенгелдіұлына өзінің кешегі әріптестеріне қатысты маңызды шешімдер қабылдау міндеті жүктелді. Міне, дәл осы кезде М.Қасымов өз ісіне шебер, кәсіби маман ғана емес, сондай-ақ, өте әділ, адал әрі жауапты басшы ретінде таныла түсті. Бұл агенттікте М.Қасымов бес жылдай жұмыс істеді. Осы уақыт аралығында ол Мемлекет басшысының кәсіби мемлекеттік аппаратты қалыптастыру, мемлекеттік қызметшілердің әдеп нормасын сақтауы, олардың жауапкершілігі мен жұмыс істеу мәдениетін арттыру жөніндегі тапсырмаларын жүзеге асыру үшін қажырлы еңбек етті. Оның бұл еңбектері өзіне лайық бағасын алып, Мағзам Қасымов «Құрмет», «Парасат» ордендерімен және көптеген медальдармен марапатталды.
Мағзам Есенгелдіұлының отбасы – ынтымағы жарасқан, өнегелі жандар. Жұбайы Әлия Салғарақызы инженер-химик, техника ғылымдарының кандидаты. Ұлдары Сұлтан мен Ерлан, келіні Әмина да өзі сияқты білімді және өте еңбекқор азаматтар. Альфия және Кәмила есімді немерелері де бар. Жұбайы екеуінің бүгінгі көз қуаныштары да сол балапандар. Зейнетке шықса да жұмыстан қоз үзбеген М.Қасымов бүгінде «Нұр Отан» партиясының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі Қоғамдық кеңесі төрағасының орынбасары, Мемлекеттік қызмет істері және жемқорлыққа қарсы іс-қимыл жөніндегі агенттіктің әдеп жөніндегі комиссиясының мүшесі, «ҚазАвтоЖол» ҰК» АҚ мен көлік және коммуникация институтының тәуелсіз директоры, Ақпараттандыру халықаралық академиясының академигі, Қ.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық университетінің құрметті профессоры, Қазақстан Республикасы Волейбол федерациясының бірінші вице-президенті ретінде олардың жұмыстарына белсене араласып келеді.
Николай КОЛИНКО
