Сақ болмасаң, су да жау

Жаз айларында «Скутер» акциясы жүргізілмек Міне, жаз да келді. Қыстан қажыған, жұмыстан шаршаған ел бір мезгіл күйбең тірліктен демалу үшін көл жағалап, өзен сағалайтын уақыт жақындап қалды. Сақ болмасаң судың өзі де – тілсіз жау. Жыл сайын қаншама жанның ажалы судан келетіні өкінішті жағдай болса да, өмірдің шындығы. Осы мәселеге орай Көлік және коммуникация министрлігі 1 маусымнан бастап «Скутер» акциясын бастамақ. Соңғы жылдары Қазақстанда шағын өлшемді кемелер қата­ры­на жататын катамаран, қайық, су мотоциклі сияқты әртүрлі жү­зуге арналған құралдарды қол­данып суда демалу кең тарап келеді. Шағын өлшемді флоттың саны Қазақстан акваториясында соңғы 5 жылда 50 пайызға өсіп, қазір шамамен 30 мыңға жетті. Бұл арада жергілікті туристік компаниялардың да үлесі бар. Жоғарыдағы министрліктің мә­лімдеуінше, су қойма­ларын­да­ғы кемелердің қозғалысы едәуір жиілеп келеді, кемелердің қозғалыс жылдамдықтары аса жоғары. Сонымен бірге, маневр жа­сау үшін едәуір кеңістікті қа­жет ететін су спортына қызығу­шы­лықтың ұлғаюы байқалып отыр. Су жолдарындағы «кептеліс» туралы айту әлі ертерек, дегенмен, «техниканың беріктігі» және «кеме жүргізушінің сауат­тылығы» терминдері қауіпсіз­дігін қамтамасыз ету басым талаптардың қатарына жатады. Гидроциклдер деп аталатын скутерлердің иелері суда қоз­ғалу­дың қарапайым ережесін жиі ұмы­тады. Желікпе кеме жүр­­гізу­шілері жеке қауіпсіздік ша­рала­рын елеместен, суға түсу­шілерге тікелей жақын жерлердегі жаға­жай аймақ­тарында қауіп­ті маневрлер жасай­ды. Мұндай су­дағы аттракционды сауықтар адамның ажалына немесе мү­ге­дек болып қалуы сияқты қай­ғылы оқиғаға әкеп соғады, дейді тиісті мамандар. Ал өткен жылы шағын өл­шемді флотта апаттың өсуі бай­қалған. Статистика бойынша 14 адам қаза тауып, 5 адам хабарсыз кеткен және 6 адам зардап шеккен 14 оқиға орын алған. Былтырғы жылдың өзінде Қар­ағанды облысындағы Балқаш кө­лінде су мотоциклі иелерінің кемені басқару құқы жоқ тұл­ға­ларға беру нәтижесінде су мотоциклімен болған оқиға салда­ры­нан екі адам дене жарақатын ал­ған жасырын көлік оқиғасының екі фактісі тіркеліп, класси­фи­ка­цияланды. Бұдан басқа құқық бұзушылықтың негізгі себебі кеме жүргізушілердің нормативтік құқықтық актілерді білмеуі, мас күйінде кемені басқаруы, сондай-ақ қарапайым қауіпсіздік ережелерін ұстанбауы болып отыр. Ендігі жерде суға түсу мау­сымының басталуына байла­ныс­ты көліктік бақылау органдары шағын өлшемді кемелерді пайдалану қауіпсіздігіне ерекше назар аударып отыр. Былтырғы жылы азаматтардың облыс орталық­та­ры­на шығуға мүмкіндігі бол­ма­ғандықтан көліктік бақылау ор­ган­дарының мамандары Қызыл­орда облысы бойынша алыс аудандарда шағын өлшемді кемелерді мемлекеттік тіркеу және тех­никалық куәландыру жүргі­зілген. Қарағанды облысы бойын­ша демалу зоналары саны жағы­нан көп болғандықтан облыс әкім­дігінің қаулысымен шағын өлшемді кемелерді және оларға арналған тұрақ базасын қол­дану­дың жергілікті ережесі бекітілді және іске асырылуда. Жоғарыдағы министрліктің мә­лім­деуінше, көліктік бақылау органдары Төтенше жағдайлар, Ауыл шаруашылығы және Ден­саулық сақтау министрліктерімен өзара іс-қимыл жоспарын іске асыру бойынша бірлескен жұмыс жүргізуде, суда болған оқиғалар туралы хабарлау жүйесі құрылды және ол жұмыс жасауда. Көлік және коммуникация министрлігі көліктік бақылау ко­митетінің төрағасы Әділет Бар­мен­құловтың тапсырмасына сәй­кес навигация басталар алдында өңіраралық көліктік бақылау инс­пекциясының және республика бойынша олардың барлық фи­лиалдарының мамандарымен жыл сайын демалу аймақтарының жә­не тұрақ-базасының иелерімен нұс­қама жүргізіледі және олар­дың дербес жауапкершіліктері бекітілмек. Сонымен қатар, Көлік және ком­муникация министрлігі Көлік­тік бақылау комитеті шағын өл­шемді кемелердің қауіпсіз пайда­ланылуын реттейтін нормативтік-құқықтық акті әзірлеп, оны бекіту үшін Үкіметке жолдады. Пайда­ланудың көп жылғы тәжірибесін және шетел тәжірибесін ескере отырып, шағын өлшемді кемелерді және олардың тұрақ база­сын қолдану, техникалық қада­ға­лауды жүргізу тәртібі, көлік оқиғаларын тергеу, кемелерді мемлекеттік тіркеу және шағын өлшемді кемелерді басқаруға кеме жү­р­гізушілерді аттестациялау қағи­далары жаңартылған.  Ал республикалық «Скутер» акциясы жаз бойы жалғасады. Акция барысында өңіраралық көліктік бақылау инспекция­сы­ның мамандары су қоймалары аумағында, адамдар көп жинала­тын жерлерде рейд жүргізеді, кеме құжаттарын, құтқару құ­рал­дарының болуын тексереді. Осыған байланысты ККМ Көліктік бақылау комитеті қа­йықты жалға беру пунктінің иелері жалға беру пунктін тіркеу кезінде оны техникалық куәлан­дыруға ұсынуы қажеттігін талап етіп отыр. Ал су аквато­рия­сының шекарасы бөгеттермен, понтондармен, бактармен және жүзбелі белгілермен қоршалуы тиіс. Жалға беру пункттерінде азаматтарға кемелерді беру жур­налында кемені алушы азамат­тың қолы қойылған, кемені пай­даланудың қауіпсіздік шарала­ры­мен танысу бағаны болуы тиіс. Кемені шығару алдында қауіп­сіздік шаралары бойынша міндетті түрде нұсқау жүргізілуі тиіс. Құтқару құралы болмаған жағ­дайда азамат құтқару құра­лын талап етуі керек. Көлік саласындағы қол­даныстағы заңнаманы бұзушы­лық байқалған жағдайда заңды және жеке тұлғаларға «Әкім­ші­лік құқық бұзушылық туралы» кодекске сәйкес белгіленген тәр­тіпте әкімшілік ықпалдағы шаралар қолданылады. Айнаш ЕСАЛИ. Алматы.