Тест және теңге

«Бір қарын майды бір құмалақ шірітеді», деуші еді. Жаңақорғандағы жағдайға қарап отырып, құмалақтың біреу емес екеніне көз жеткізесің. Айтып отырғанымыз, ҰБТ-ның жағдайы. Газеттің бұрнағы күнгі нөмірінде Жаңақорған ауданында тест тапсыру барысында заңсыздықтардың орын алғанын айтқан едік. Бүгінгі әңгіме де соның жалғасы. Мемлекеттік құпия сана­ты­на жататын сұрақтар сатылған! Анықталғаны осы. Ал оны кім, қаншаға сатты? Ол жағы әлі бей­мағлұм. Ұсталғаны үш бала. Дегенмен бұл ұсталғаны ғана. Ал ал­дын ала зерттеу бойынша оқушылардың басым бөлігі тестке дайын сұрақтармен кірген. Аймандай болған үш оқушы не дейді деңіз? Біреуі дайын жауап­тар­ды дәретханадан тауып алдым депті. Екіншісі, «дәлізде жатқан же­рінен іліп кеткенін» айтыпты. Үшіншісі алдыңғы екеуінің біреуінен көшіріп алған сыңайлы. Адам деген қызық қой. Астана мен облыстан азаматтар аудан­ға барды. Халықпен жолықты. Ашу мен ызаға булыққан ата-аналар ҰБТ қорытындысымен келіспейтіндерін айтыпты. Митинг жасапты. Жолаушылар пой­ы­зын тоқтатуға дейін ба­рыпты. Сөзге құлақ аспайды. Бәтуаға келмейді. Сөйтіп тұрып, тест жауаптарын белгілі бір сомаға сатып алғандарын айтады. Енді қараңыз: өздері заңсыздық жасап жауаптарды сатып алып тұр. Оған кім кінәлі? Мемлекет пе? Әлде тест қорытындысын жой­ған министрлік пе? Екеуі де емес. Осындай заңсыздыққа жол берген ата-ананың өзі. Сон­дай-ақ тест жауаптарын сатқан алаяқтар. Астанадан келген маман тест сұрақтары салынған қо­рап­шаның түбінен тесілгенін анықтаған. Сонымен қатар сырты оралған жапсырманың түпнұсқамен сәйкес келмейтіні белгілі болған. Суық қол мемлекеттік құпия саналатын құ­жатқа да тиіпті. Түбін тесіп, теңге жасапты. 4 маусым күні тапсырылған тест қоры­тын­дысы толық шыққан жоқ. Бірақ оқушылар жинаған орташа көрсеткіштің 100 баллдан асып кеткені ақиқат. Осы мәселеге орай баспасөз мәслихатын өткізген облыс әкімінің орынбасары Мұрат Мұ­хамедов, облыстық про­ку­рордың орынбасары Қайрат Әбдіқанов, облыстық ішкі істер департаменті қоғамдық қауіп­сіздік қызметінің бастығы Шархан Бихожаев бірауыздан мұны алаяқтық деп отыр. Еш­қандай сыбайлас жемқор­лық­тың иісі жоғын айтады. Осын­дайда салмақтың облыстық білім басқармасына келіп тү­сетіні белгілі. Ол туралы Мұрат Мұхамедов былай дейді: – Алаяқтық әрекет тест тап­сыруға дейін болған. Сон­дық­тан облыстық білім басқар­масынан күмәндану қисынға келмейді. Қазір мәселе егжей-тегжейлі зерттеліп жатыр. Кі­нәлілер тиісті жазасын алады. Шынында да, облыстық білім басқармасына бар кінәні арта салуға болмайды. Бұл жер­де мемлекеттік құпия саты­лып отыр. Ал мемлекеттік құпияның қалай сақталатынын түсіндіріп жатудың өзі әбестік. Сонымен алаяқтарды қалай ұстауға болады? Қарапайым ғана жолы бар. Ата-аналар тест жауаптарын кімнен сатып ал­ғанын біледі ғой. Біледі. Егер ата-ана тиісті орынға тест сат­қан адамды нұсқаса тізбектің басында тұрған адам суық қолға шығарар еді. Десек те, ата-аналар өздері жауапты кімнен сатып алғанын айтпай отыр. Неге екені белгісіз. Со­ны­мен осы мәселеге байла­ныс­ты қылмыстық іс ашылды. Ұлттық қауіпсіздік комитеті тек­серу жүргізіп жатыр. Алаяқ­тар да анықталар. Қолға түсер. Сол кезде ата-ананың шығыны да қайтар. Ал қайта тестілеу 10 маусым күні өтеді. Оған бүгін­нің өзінде 490 оқушы қатысуға өтініш білдіріп отыр. Айт­пақшы, ұсталған үш бала да тестке кіреді. Себебі, жауапты сатып алған олар ғана емес қой. Тек ұсталып қалып отыр емес пе... Ержан БАЙТІЛЕС. Қызылорда облысы.