Түлеген түркілік рух

Арғы тегі бір тамырлас жұрт­тар, яғни түркі дүниесі кеңес дәуірі құрдымға құлағаннан кейін араға ғасырлар салып қайта табысты. Оның ұйытқысы Қазақ елі болып отыр. Елбасы Нұр­сұл­тан Назарбаевтың бастамасымен Түркітектес мемлекеттер кеңесі, Түркітектес мемлекеттер парла­менті­нің ассоциациясы құрылып, Түркі академиясы, Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде түркітану және алтайтану орталықтары ашылды. Бұл алтай текті халықтар және түркі әлемін зерттеуге, зерделеуге, бір кезде ортақ кеңістікте өмір сүр­ген, салт-дәстүрлері мен мәде­ние­ті ұқсас халықтың тарихын жүйе­леуге бағытталғаны белгілі. Осын­дай игі қадамға арналған «Алтайтану және түркітану: тарих және қазіргі заман» атты республика­лық ғылыми конференция жуыр­да Еуразия университетінде өткен еді. Ол негізінен түбі бір түркі халықтарының тарихын, тілдері мен этномәдениетін, жалпы, түр­кілік тыйымдар мен астарлы сөз­дерді, яғни Алтайдан басталған көштің Америкаға барып тіркелгеннен кейінгі тағдыр тәлейін зерттеп келе жатқан белгілі ға­лым, Парламент Сенатының де­путаты Әділ Ахметовтің шығар­машылығына арналғанын айта кетсек дейміз. Конференцияны білім орда­сы­ның ректоры Бақытжан Әбді­рай­ым ашып, Мәжіліс депутаты У.Қалижан, университеттің телерадиожурналистика кафедра мең­геру­шісі Ғ.Шалахметов, «Алаш» инс­титутының директоры, профессор Д.Қамзабекұлы, «Диалог Еуразия» халықаралық қоғамдық қорының президенті, «ДА» жур­налының Қазақстандағы үйлес­тірушісі С.Акчай, «Назарбаев уни­верситеті» қазақ тілі кафедра­сының меңгерушісі, профессор Г.Құрманбай, профессор С.Сәте­нова, өзге де азаматтар түркі дүниесі туралы жан-жақты ой тарата келіп, конференцияға арқау болған ғалымның еңбектеріне талдау жасады. Баяндамалардың түйінінде алтайтану және түркі­тану бағытын одан әрі жалғас­тырып, арғы алтайлық текпен клас­сикалық түркологияның мұ­ра­лары молынан сақталып отыр­ған өңірлерге тұрақты түрде экс­педиция жасау, оған қаржылық мүмкіндіктер тудыру мәселесіне Білім және ғылым министрлігі ұйыт­қы болу қажеттігі, Л.Н.Гу­милев атындағы Еуразия және Әл-Фараби атындағы университеттер түркология мамандығы бойынша соңғы жылдары ашқан бакалавриат, магистратура бағ­дар­ламалары­ның мемлекеттік стан­дартын жаңа жағдайға сәйкес қайта қарау, аталған мәселелер бойынша Қа­зақ елі ғылымына шетелдік белгілі ғалымдарды тарту, алтайтану және түркология ма­ман­дықтары бойынша Рһд ғылы­ми дәреже қор­ғайтын шифр белгілеу, кон­ференцияның материал­дарын кітап етіп шығару керектігін тиісті орындардың назарына салу қажет деп шешті. Сөйтіп, түлеген түркі­лік рухты жаңғырта отырып, ұр­пақ санасына тек тамырды ұғын­дыру жайы қоз­ғалды. Сүлеймен МӘМЕТ.