15 Маусым, 2011

Мажарлардың қазақтарға ықыласы ерекше

436 рет
көрсетілді
4 мин
оқу үшін
Елбасы Нұрсұлтан Назар­баев­тың Жолдауындағы жоғары оқу орындарындағы білім сапа­сын көтеру, білім беру мен ғы-лымды дамытудың жаңа дең­гейін қамтамасыз ету міндеттерін Тараз мемлекеттік педаго­ги­калық институты ойдағыдай жү­зеге асырып, әлемдегі беделді оқу орындарымен бірлесе жұ­мыс істеп жатыр. Соның бір дәлелі – жақында Тараз мемлекеттік педаго­гика­лық институтында студенттер, магистранттар, оқытушыларға арнап өткізілген Мажарстанның Сегед зерттеу университетінен келген ға­лымдар Иванич Мария және осы жолдардың авторы ака­де­мия­лық ұтқырлық дәріс­терін өткізді. Кездесуді ашқан институт рек­торы, тарих ғы­лым­дарының док­торы, профессор Ас­қар Абдуалы қазіргі білім беру­дің маңызды мә­селелеріне, жоғары білім жү­йесі, Болон процесінің өлшем­дерін жүзеге асыру шараларына тоқ­тал­д­ы. Педагогикалық институт бұл академиялық ұтқырлық дәрісте­рін тыңдауға Тараз қаласындағы бірнеше университеттердің және педагогикалық ұжымдардың өкіл­дерін де шақырыпты. Сөйтіп, олар да Мажарстанның жоғары бі­лім жүйесі және ғылыми ізденістер жөнінде әңгіме тыңдады. Сегед зерттеу университеті 2006 жылдан бастап Болон процесіне қосылған. Сондай-ақ ол әлемде білім сапасы мойын­дал­ған 500 университеттің қата­ры­на кіретінін де атап өткен жөн. Мажарстаннан бұл қатарға кірген тек екі университет: Будапештегі Лоранд Өтвөш атындағы зерттеу университеті мен осы Сегед зерттеу университеті. Бұл топқа ену мүмкіндігі ғылыми жарияланым­дар және оқытушылар, студент­тер­дің санына, шетелдік оқыту­шы­лар мен студенттердің үлес салмағына қарап бағаланады. Тізімді бастап тұрған – Англияның Кембридж университеті, екінші-үшінші орынды Американың Гарвард және Иель университеттері еншілеген. Қабырғасынан Нобель сыйлығының лауреаты, биолог Альберт Сент-Дьердидің шыққа­ны да – Сегед зерттеу универси­теті­нің абыройы. Аталмыш білім ордасы жаратылыстану ғылым­дары­мен қатар түркітану сала­сын­да да зор беделге ие. Осы университетте әлемге аты белгілі шығыстанушылар Лайош Лигети, Дьюла Немет қызмет еткен. Алтаистика кафедрасының негізін қалаған – академик Андраш Рона-Таш. Ал оның шәкірттері, ара­мыз­дан ерте кеткен, руна жазуы­ның, қыпшақ грамматикасының білгірі – Арпад Берта, Мажар­стан­ның Қазақстандағы алғашқы елшісі, түркітанушы Йожеф Торма секілді ғалымдар түркітану ғы­лымында өз есімдерін мәңгі­лік­ке қалдырды. Сегед зерттеу университетінің Алтаистика кафедрасының мең­герушісі, тарих ғылымдарының док­торы, профессор Мария Иванич – Осман империясы, Алтын Орда және Қырым хандығы тура­лы тарихи зерттеулердің авторы. Ғалымның еңбектері Еуропаның атақты білім ордаларында оқы­тылады. Тараз мемлекеттік педа­го­гикалық институтының студенттеріне өзі зерттеп жүрген та­қырыптар бойынша дәрістер өт­кізіп, олардың білімдерін еселеді. Ал мен болсам, Алтаистика ка­федрасының қазақ тілі лекторы ретінде Мажарстандағы қыпшақ мә­дениетінің ескерткіштері және түр­кі­­танушы Иштван Мандоки Қо­ңыр­дың ғылыми қызметі, қа­зақ-мажар әдеби байланыстары ту­ралы дәріс оқыдым. Мажарстанда тек Сегед университетінде қазақ тілі оқытылады. Мажар­лар­дың түркі халықтарының ішінде тек қазақ тіліне ерекше ықылас аударып, ыж­даһаттылықпен үйре­ніп жатқанын айрықша атап айту керек. Себебі, тәуелсіздігімізді ал­ғашқылардың бірі болып мойын­даған Мажар елі мен Қазақстан арасында туыстық, достық, ынты­мақтастық күн санап нығайып келеді. Осы жылдың сәуір айында Maжарстанның мемлекеттік хат­шы­сы Михай Варганың Қа­зақ­станда болып, екі ел ара­сын­дағы байланыстың бірталай өзекті мә­селелері жөнінде Парламент Се­на­тының бұрынғы Төрағасы Қа­сымжомарт Тоқаевпен, министрлермен кездесіп, кеңесіп қайт­қаны да – сөзіміздің бір дәлелі. Сегед зерттеу университетінен келген ғалымдардың акаде­миялық ұтқырлық дәрістері осы сияқты халықаралық шаралармен жалғасып жатыр. Ең бас­тысы – профессор Мария Иванич айт­қан­дай, Қазақстан жас­тарының кемел білімге қол жеткізіп, келешекке сеніммен атта­нуы. Ғалым қазақ жастарының алғырлығын, білімге құштар­лы­ғын байқап, қазақ елінің бола­шағы зор, жолы айқын деген пікір білдірді. Сегед университеті мен Тараз мемлекеттік педаго­ги­калық институты ғы­лыми бай­ланыстар жөніндегі ке­лі­сім-шарт­қа отырды. Енді Болон процесінің шеңберінде екі оқу орны тәжірибе алмасады. Осы жылдың қыркүйегінде мажар студенттері Тараз мемлекеттік педа­гогикалық институтына қа­зақ тілі мен әдебиетін терең­деп үйре­ну­ге аттанбақ. Раушангүл ЗАҚАНҚЫЗЫ. Будапешт.