Көлік және коммуникация министрлігінің 2004 жылғы 10 наурыздағы №113-1 бұйрығымен бекітілген Жолаушыларды және багажды автомобиль көлігімен тасымалдау ережесіне сәйкес «ұзақтығы 150 шақырымнан асатын қалааралық және халықаралық тұрақты автомобиль тасымалдары маршруттарында пайдаланылатын автобустардың шалқаймалы арқалықтары бар жұмсақ отырғыштары болуы тиіc» деген өзгерту министрліктің 2008 жылғы 10 желтоқсандағы № 539 бұйрығымен енгізілген болатын.
Осы өзгертулердің негізінде, өткен жылдың желтоқсан айында Батыс Қазақстан облысының тұрақты облысішілік автобус маршруттарына қызмет көрсету бойынша БҚО жолаушылар, көлік жэне автомобиль жолдары басқармасы өткізген конкурстарда көптеген тұрақты маршруттар бағыттары сәйкес автобустардың болмауына байланысты конкурс лоттары бос қалып, аталған жаңа талапқа сәйкес келмеуіне байланысты конкурсқа қатысушы кейбір тасымалдаушылардың конкурстық құжаттамалары комиссия тарапынан қараусыз калдырылған болатын.
Осылайша, өткен жылдың 30 қарашасында болған конкурс нәтижесі бойынша 21 маршруттан тек 9 маршрут, 13 желтоқсандағы конкурста 40 маршруттан тек 6-уы ғана анықталған еді.
Оған себеп, аудандық (ауылдық) тасымалдаушыларға қойылған талаптарға сәйкес келетін көліктердің жоқтығы. Аталған талапқа тек қана «ЛиАЗ, Мерседес, Сетра» маркалы автобустар сәйкес келеді.
Алайда, осы уақытқа дейін облыстық орталықтан шалғай аудандардың ауылдық елді мекендеріне жол сапасының өте төмендігіне байланысты автобус қатынасы тек ПАЗ, газель немесе жай жолдарда жүріп өту мүмкіндігі жоғары УАЗ шағын автобустарымен қамтамасыз етіліп келген. Үлкен класты автобустар осы жолдармен жүре алмайды. Жылдың мезгілсіз кезінде, яғни көктем және күз кезеңдерінде автомобиль қатынасы аталған аудандарда өте шектеулі болады немесе уақытша тоқтатылады.
Мысалы, облыс орталығы Орал қаласынан Бөкей ордасы ауданының орталығы Сайқын ауылы 550 км қашықтықта орналасқан, асфальтты жол бар-жоғы – 203 шақырым. Жолдың қалған 347 шақырым бөлігі шағыртасты-қиыршықтасты жол, сондықтан көктем және күз айларында көліктің жүруі қиын, тап осындай жағдай облыстың басқа елді мекендерінде де орын алып отыр. Облыстағы 476 елді мекеннің 62-сінде ғана қара жамылғылы жол бар. Осыған орай, жаңа талапқа сәйкес көлік қатынасын ұйымдастыру мүмкін емес. Сонымен қатар, жергілікті халықтың облыс орталығымен қатынасатын көлік түpi – тек қана автомобиль көлігі.
Қазіргі уақытта, «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне көлік мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасы Заңының қабылдануына байланысты Көлік және коммуникация министрлігі тарапынан Жолаушыларды және багажды автомобиль көлігімен тасымалдау ережесінің жаңа жобасы әзірленуде.
Осыған орай, жергілікті жағдайды ескере отырып, жаңа ережеде автомобиль көлігімен жолаушыларды және багажды тасымалдау кезінде жол ұзақтығына байланысты класы жоғары автобустарды қою туралы талапты алып тастау немесе осы мәселенің басқа да шешу жолдары қарастырылуы қажет. Әйтпесе, жергілікті көлік кәсіпорындарының алғашқы ереже талаптарын жүзеге асыруға еш мүмкіндіктері жоқ.
Шавхат ӨТЕМІСОВ, Мәжіліс депутаты.
Фотокүнделік
