Егіз ғұмыр

Бұл дүниедегі ең үлкен бақыт – бір-бірін адаспай тапқан, бір-біріне сүйіп қосылған жандардың ұзақ жыл қол ұстасып ғұмыр кешуі де, байлық деген – сол сүйіспеншілік пен махаббаттың жемісі – ұл-қызыңның ат жалын тартып мініп, азамат болғанын көріп, шүкіршілік ету десек, жараспас па?! ...Сонау өткен ғасырдың 60-шы жылдары Ақмоланың көшесінде бұрымы бұлғақтап бара жатқан сұлу қызды көріп, жас жігіт тамсана қарап бөгелген. Жігітті көзіне де ілмей жанынан өте шыққан қыздың тілерсегіне түскен қап-қара қос бұрымы көзді ар­ба­ған. Ғайыпназарды еріксіз жолдан тайдырған... Жолдан тайғаны сол, кетіп бара жат­қан бағытынан кері бұ­ры­лып, қыздың соңынан ерді. Жақындап тілдесуге ба­ты­лы жетпей, қызға алыстан ілесіп отырған жігіт қалалық пед­училищеге дейін келеді. Артына бұрылып та қара­мас­тан ғимаратқа кіріп кеткен қыздың бір дерегін білгеніне қуанышты еді. «Демек, осында оқитын болды, көп болса 19-20-да болар. Шіркін, қандай сұлу қыз... Бірақ, қаланың қызы секілді, кім біледі...» Тәкаппар бойжеткеннің сыртынан тон пішіп қала берген ауылдың момын баласы сол күннен кейін қолы босаса болды, педучилищеге тартып кетіп, әлгі қызды торумен болды. Келе-келе батылы жетіп жақындап, бір-екі ауыз тілдесіп-танысуға қол жеткізді. Раушан есімді бойжеткен Қорғалжында туғанмен қалада өскен, расында да әке-шешесінің тұңғышы, еркін де ерке қыз екен. Қаладағы 7 жылдық мектепті бітіріп, педучилищеге былтыр түскен. Ғайыпназар да осал емес еді, торғайлық текті тұқымнан шыққан, Ахмет Бай­тұрсыновтың жиені, Қазақ мемлекеттік ауыл шаруа­шылығы институтын инженер-гидротехник мамандығы бойынша бітіріп, Ақмола су шаруа­шылығы тресіне қызметке келген беті. Тікба­қай­лау көрінетін сұлу қыздың мысы басып, көпке дейін жолы болмай жүрді. Дегенмен, ақылды қыз­дың таңдауы біртоға мінезді, момын, бірақ ісіне мығым жігітке түсті. Бір жылдан кейін, 1961 жылы екеуі шаңырақ көтерді. Бұл ғашықтық хикаясының кейіпкерлері бүгін­де ортамызда. Қостанайда тұрады. Ғайып­назар Қойшин қырық жыл өмірін өзі туып-өскен Торғай даласының су шаруашылығын дамытуға арнады. Арқалық, Амангелді, Жангелдин аудан­дарының суландыру жүйелерін құруға қатысты, Торғайдың қияндағы ауылдарына дейін нуға айналдырған мыңдаған шақырымға су құбырын тартқан жан­кеш­ті еңбекте «Целинкрайводстрой» тресінің бас инженері Қойшин­нің қол­таң­басы жатыр. 1980-86 жылдар аралығында «Союзцелинвод» тресінің Қостанай магистрал­дық су құбырларын пайдалану басқармасының бас инженері, кейін бастығы болып, көп жылғы тәжірибесі мен білім-білігінің арқасында жемісті еңбек етті. «Ерен еңбегі үшін», «Тың жерді игергені үшін» медальдарымен марапатталды. Қойшин­нің еңбектегі осынау жетістігі мен тамаша ұйымдастырушылық талантын жоғары бағалаған Су шаруашылығы және мелиорация министрлігі оны, жергілікті мамандарды су саласына оқытып-үйрету үшін кешегі кеңес үкіметі тұсында төрт жылға, 1987-90 жылдар ара­лы­ғында Йемен халықтық демократиялық респуб­ликасына жіберді. Қайтып келген соң республика­лық су ресурстары комитетінің Қос­танай облыс­тық бөлімшесін басқарып, зейнеткерлікке шық­қан­ша еңбек етті. Баяғы қолы зорға жеткен сұлу қыз, жарты ғасыр қол ұстасып қатар жүрген жан жары, айнымас серігі бола білген Раушан Жалма­ғам­бетова алғашқы жылдары мектепте ұстаздық етті, кейін жоғары білім алып 20 жылға жуық «Кустанайгорсельпроект» жобалау институында, кейінгі 20 жылда «Кустанайпроект» жобалау-техноло­гия­лық орталығында еңбек етіп, бұл салада айтар­лықтай жетістіктерге қол жеткізді. Табиғатынан қайсар мінезді, өткір жан құдай қос­қан қосағымен Йеменге барғанда да қарап отырмай, қоғамдық жұмыс­тар­мен айна­лысып, жергілікті әйел­дер кеңесін басқарды. Ерлі-зайыптылар Ғари­фол­ла, Ғабдолла, Қанат, Гүл­жан, Гүлнар есімді бес бірдей ұл мен қыз өсіріп жеткізді. Мәс­кеуде оқып, француз жігітіне тұрмысқа шы­­­ғып, Францияда тұра­­тын Гүлжаннан басқа балалары жанда­ры­н­да, Қостанай мен Астанада, құдайға шүкір, бәрі де үйлі-баранды, бала­лы-шағалы. Елу жыл шәй деспеген ерлі-за­йыптылардың қонақ­жай шаңырағы алыс-жақын ағайын­ның бас қосатын қара­шаңыра­ғы­на айналғ­а­лы қашан. «Қонақ кү­ту, үй ұстау­дың жөн-жосығын марқұм енемнен үйрендім. Ғажап жан еді, мені өле-өлгенше еркелетіп, жалғыз ұлдың жары деп басымнан кұс ұшырмай өтті...» деп тебірене еске алады Раушан апай. Есті қыз бекер таң­да­маған екен, Ғайыпназар ағамыз қайын жұртына қа­дір­лі күйеу, жарының артынан ерген сіңлісі мен інісіне ағадай қамқор болды. «Жас кезімде бейнет бер, қартайғанда зейнет бер» деп қазекем бекер айтқан ба, құдайға шүкір, бала-шағаның арқасында қолдары ұзар­ған ерлі-зайыптылар бүгінде ара-тұра ел көріп, жер көріп дегендей, саяхаттап қайтуды әдетке ай­нал­дырған. Францияға екі-үш барып, француз құда­лары­ның сый-сыяпатын көріп қайтты, олар да тай­лы-таяғы қалмай талай келді. «Француз құдалары­мыз біздің елді өте жақсы көреді. Өт­кен жылы тойға шақырып едік, қыз-күйеу, бала-шағасы, ата-енесі, олардың достары бар, сегіз адам болып бір-ақ келді. Бұл не деген кең дала, бай халық деп өлгенше таң қалып, арман­сыз балық аулап, қазы-қарта жеп, қымыз ішіп қайт­ты», деп күледі Ғайып­назар ағамыз. 2009 жылы баяғы бірге жұмыс істеген жылдары дос-жаран, аралас-құралас болып кеткен жолдас­тары­­ның шақыртуымен Йеменге барып, ол жақ­тан Мекке, Мединаға тәу етіп қайтты. Айтпақ­шы, Ғайыпназар аға зейнетке шығып қолы б­осаған шақта баяғыдан арман еткен ісі – ел аузында жүрген шешендік сөздерді жинап, шежіре жазумен айналысып, сол еңбегін «Бәйте­рек» деген таным­дық-тәрбиелік кітап етіп шығарды. Бір кезде шашын қымызбен жуған ерке қыз тағ­дыр­дың өзіне деген ең үлкен сыйы – бағына Ға­йып­назардай жігітті жолықтырғаны деп біледі. Ғашық болып қосылған жарын аялаудан танбаған Ғайып­на­зар ағамыз да өзін «ақ жаулықтан» жолы болған жігіт қа­тарына қосады. Осыдан аттай елу жыл бұрын ша­ңырақ көтеріп ел қызығатын жарасымды жұп болған жандар, бүгінде жарты ғасыр өтсе де сол сүйкімді де сындарлы қалыптарынан таймай, әдемі қартаюда Меруерт ЕСЕНИНА.