Тілдерді дамытудың қоғамдық кеңесі құрылмақ

Мәдениет министрлігінде вице-министр Ғазиз Телебаев, жауапты хатшы Жанна Құрманғалиева мен Тіл комитетінің төрағасы Шерубай Құр­ман­бай­ұлының қатысуымен тілдерді дамытудың заң аясындағы мәселелері сөз болып, министрлік өкілдері баспасөз қызметкер­лерімен пікір алмасты. Алғашқы сөз алған Мәдениет министр­лі­гі­нің жауапты хатшысы Жанна Құрман­ға­лиева: «Еліміздегі тіл мәселесіне қатысты аса маңызды құжаттар қабылданды. Атап айтсақ, маусым айының соңында Елбасы та­рапынан «Тілдерді дамытудың 2011-2020 жыл­дарға дейінгі мемлекеттік бағдарла­ма­сына» қол қо­йыл­са, шілде айының соңына та­ман Үкімет бас­шысы бағдарламаны жү­зе­ге асыруға негізделген іс-шаралар жоспарын бекітті. Осы  ма­ңызды құжаттар аясында Мә­де­ниет министрлігі бірқатар ауқымды жұмыс­тар­ды жүзеге асырып келеді. Біріншіден, біз мемлекеттік тілді дамытуға қатысты заңнам­аны жетілдіруді қолға алып отырмыз. Соны­мен қатар, мемлекеттік тілді үйретуде стандарттар техноло­гия­сын әзірлеу жүзеге асып, әдістеме базасы нығайтылады. Үшін­ші­ден, мемлекеттік тілдің мәртебесіне қа­тыс­ты қо­ғам­дық сананы арт­ты­ратын жобалар жүзе­ге асады», дей келіп, бағ­дар­ламаны жүзеге асы­ру­дың бірінші кезегінде тілдерді дамытуға қа­тыс­ты заңнаманы қа­был­даумен қатар – ономастика, терминология саласын­да­ғы жұмыс­тар­ды бірыңғайлау көз­де­летінін жеткізді. «Бұл ретте мемлекеттік тілде оқы­тудың бірегей стандарт-техноло­гия­ларын әзірлеп, енгізу­дің маңызы зор. Елімізде 101 тіл үйрету орта­лық­тары қызмет етсе, олар­­дың әрқайсы­сы­ның мемлекеттік тілді үй­ретуге қатысты өзін­дік әдістемелері бар. Қа­зір­­гі таңда Тілдерді дамыту комитеті «Қаз Тест­пен» мемлекеттік тіл­ді оқытудың бірегей стандарт-тех­но­логия­сын әзірлеу бойын­ша ке­лісім-шарт жасады», – деді Ж.Құрман­ға­лиева. Оның айтуын­ша, қоғамдық санада мемлекеттік тілдің оң имиджін қалыптастыру мақса­тын­да 2 үлкен тележоба түсірілуде. Бұның бірі – реалити-шоу болса, екіншісі – мемлекеттік тілде оқытудың телебағдарламасы. «Соңғы уақытта тіл туралы заң жобасына қатысты көптеген мәселелер туындап отыр. Тоқтала кететін жәйт, интернет-ресурстардың бірінде интернетте сілтеме жасалып жүрген заң жобасы Үкімет пен Парламентке ұсыны­ла­тын соңғы нұсқа емес. Бұл барлық мемлекеттік органдарға, қоғамдық бірлестіктерге жолданған заң жобасының қарапайым жұмыс мәтіні ғана. Бұл мәтін Әділет министрлігінің ведомствоаралық комиссиясынан да өткен жоқ», – дей келіп, министрлік өкілі өз сөзін, – Мәдениет министрлігі заң жобасын әзірлеуші орган ретінде жұмыс тобының басым көпші­лігі қолдаған пікірмен келіспей тұра алмайды. Осы тұрғыдан келгенде қоғамда кеңінен пікірталас тудырған мәселелер де заң жобасынан көрініс табатын болады. Атап айтқанда, Тілдер туралы қолданыстағы заңнаманың 23-ба­бын­да міндетті түрде мемлекеттік тілді білуі та­лап етілетін қызметтер, санаттар мен маман­дық­тар тізбесіне қатысты айтыстар өрбігені бар. Мұнда негізінен азаматтарға қызмет көр­се­ту үшін бекітілген мамандықтар бойынша мемлекеттік тілді ең төменгі, қажетті деңгейде игеру туралы мәселе көтеріліп отыр. Әзірше, ондай талап үш санатқа қатысты қарастыры­ла­ды. Бұлар: мемлекеттік қызметшілер, ұлт­тық компания қызметкерлері және құқық қор­ғау, әскери қызмет, сот приставтары секілді санатқа жататындар. Яғни, бұлар негізінен өз жұмыстары барысында күнделікті азаматтармен байланысып тұратын санаттағы топтар болып табылады, – деп түйіндеді. Басқосуда келесі жылдан бастап Тіл коми­теті­нің бастамасымен қоғам қайрат­кер­­лері­нен, зиялы қауым өкілдерінен тұра­тын қоғам­дық кеңес құрылатыны айтылды.  Кеңес ең алдымен тіл мәселесіндегі диа­лог­тық алаң ретінде қалыптасатын болады. Қоғамдық кеңеске мүше болу барынша ашық, кез келген азамат, кез келген ұйым өздерінің қоғамдық кеңес жұмысына қатысу ниеттерін жолдай алады. Сонымен қатар, қоғамдық кеңес тіл заңнамасын жетілдіруге және тіл төңірегіндегі барлық бағыттарды дамытуға байланысты ұсы­ным­дар әзірлейтін болады. Сондай-ақ, министрлік өкілдерімен болған бұл басқосуда баспасөз өкілдері тара­пы­нан сұрақтар қойылып, өзекті мәселелер төңірегінде әңгіме қозғалды. Берік САДЫР.