І. XXI ҒАСЫРДАҒЫ ҰЛТТЫҚ САНА ТУРАЛЫ бөлімнен «Ұлттық жаңғыру қазақстандықтардың санасына қандай өзгерістер әкелуі керек?» деген сұрақка да жауап таба аламыз.
Бәсекеге қабілеттілік қазіргі бүкіл әлемде болып жатқан өзгерістерден қалыс қалмау, оның сынақтарына төтеп беру, әлемдік қоғамдастықтың талаптарына сай болу дегенді білдіреді.
Прагматизм, яғни сарабдал сана, қазақ ұлтының ешнәрседен қапы қалмай, жоғын түгендеп, барын бағалауға жұмылдыратыны сөзсіз.
Ұлттық бірегейлікті сақтау жаһандану үдерістерінде өзіндік ерекшелігімізден айырылып қалмау үшін де маңызды. Мен алыс шетелде қазақ тілі мен мәдениетін насихаттап жүргендіктен, осы мәселеге ерекше назар аударамын.
Ұлттық жаңғырудың басты әлеуеті – білім. Қазақтың: «Білекті бірді жығар, білімді мыңды жығар», «Оқу – инемен құдық қазғандай» деген дана сөздері халқымыздың әуелден білімді шамшырақ етіп ұстағанын білдіреді. Қазіргі ғылым мен технология заманында қазақ ұлтының білімді болуы – оның табиғи міндеті. Елбасымыздың бастамасымен жасалған «Болашақ» бағдарламасы, сондай-ақ елордамыздағы «Назарбаев Университет» осы бағыттағы үлкен істердің көрінісі.
Қазақ ұлтының дамуы үшін қантөгісті төңкеріс емес, санадағы төңкерістің қажет екені күмәнсіз. Сондықтан да революциялық емес, эволюциялық дамудың жолын таңдауымыз керек екендігі әділ айтылған.
Елбасымыз сананың ашықтығын тек бүгін айтып отырган жоқ. Ұлт көшбасшысы әлемдегі жаңалықтарға ашық болуға, басқа елдердің озық тәжірибелерін игеріп, жаманынан жиренуге әуелден-ақ назар аудартқан. Сондыктан да Қазақстан әлемге танылды және шетелдердің жақсы жетістіктерін меңгеруге ұмтылып келеді.
ІІ. ТАЯУ ЖЫЛДАРДАҒЫ МІНДЕТТЕР бөлімінен рухани жаңғырудың нақты істермен жүзеге асатынын көреміз. Қазақ тілінің әліпбиін ауыстыру, яғни латын графикасына көшу – қазақ ұлтын өркениетке бастайтын батыл әрі дер кезінде қабылданған шешім. Қазақ тілін шетелдіктерге оқытатын маман ретінде бұл қадамды құптаймын. Қазақ тілінің заңдылықтарын, табиғи ерекшеліктерін сақтай отырып, сәтті жасалған латын графикасы тек тіл мамандарының ғана емес, қазақ ұлтының үлкен жеңісі болмақ. Шетелде қазақ тілін оқытатын мұғалімдерге де осы жөнінен ақпараттар беріліп, көмек көрсетілсе деген тілегім де бар.
Рухани жаңғыруға мәдениетті дамыту арқылы жететініміз түсінікті. Осы бағыттағы «Мәдени-географиялық белдеу», акпараттық жобалар, ішкі және сыртқы мәдени туризм шаралары жүзеге асырылса, қазақ ұлтының мәдени өркендеуіне үлкен үлес қосылған болар еді. Қазақ мәдени-географиялық белдеуі алыс-жақын шетелдерді де байланыстырады. Мәселен, мажарстандық қыпшақтар да осы белдеуге ене алады.
«100 жаңа есім» жобасы осы мақсаттарда жұмыс істеп жатқан, қазақ жерінде, сондай-ақ шетелде қазақ тілі, мәдениетін насихаттап жүрген тұлғаларды елге танытпақ.
Мажар елінде де Қазақстандағы ұлы өзгерістерге әрқашан жағымды баға беріледі. Қазақ графикасын латынға ауыстыру туралы да қолдаған, қуаттаған пікірлер көп айтылуда.
Алыс шетелде – Мажарстанда жұмыс істеп жүрсем де, елім үшін, оның рухани жаңғыруы үшін қызмет ете беремін. Қазақ тілін, әдебиетін, мәдениетін шетелде насихаттау – мен үшін зор мақтаныш. Елбасының рухани жаңғыру туралы көзқарастары алдағы жұмыстарыма да бағыт-бағдар беретін болады.
Раушангүл МҰҚЫШЕВА,
филология ғылымдарының кандидаты,
Сегед университеті Алтаистика кафедрасының казақ тілі мен әдебиетінің оқытушысы
СЕГЕД,
Мажарстан
