«Алтын сапа» – сапа саласындағы қазақстандық бренд

Үдемелі индустриялық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасы, Қазақстанның Кеден одағына кіруі, Бір- тұтас экономикалық кеңістікті қалыптастыру үдерістері бизнес қоғамдастық алдына экономиканың барлық салаларында қағидатты жаңа міндеттер қояды. Осы міндеттер қорытынды нәтижеде кәсіпорындар қызметін бағалауда басты өлшем болып табылатын, олардың өз жұмысында сапаға қол жеткізуді мақсат етуі арқылы орындала алатыны сөзсіз. Бұл жерде бұдан алты жыл бұрын Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Қазақстан Республикасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығын және «Қазақстанның үздік тауары» республикалық көрме-конкурсын белгілегенін атап кету керек. Былтырғы жылы «Қазақстан» орталық концерт залында бесінші, мерейтойлық «Алтын сапа» конкурсы жеңімпаздарын марапаттау рәсімі өтті. Қазақстан Республикасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығына ізденуге арналған биылғы конкурстың өткізілу барысы туралы Индустрия және жаңа технологиялар министрлігінің Техникалық реттеу және метрология комитетінің төрағасы Рыскелді СӘТБАЕВ әңгімелейді.

– Рыскелді Ахметқалиұлы, «Алтын сапа» конкурсын өткізу пішіні бойынша қандай да бір өзгерістер бар ма? – Қазақстан Республикасы Пре­зидентінің «Алтын сапа» сыйлы­ғына ізденуге арналған конкурс өткізілген жылдар ішінде сапа саласындағы конкурстарды та­нып-білуге қол жеткізілді. Халық­аралық сапа менеджменті жүйе­лері стандарттарын енгізу бойын­ша алға басушылық байқалады. Мысалға, осыдан екі жыл бұрын менеджмент, қоршаған ортаны қор­ғау және кәсіби қауіпсіздік жүйелерінің алдыңғы қатарлы стандарттарын енгізген қазақстан­дық компаниялар саны 2000-нан асса, бүгінгі күні бұл сан 3 770 кә­сіпорынды құрайды. 249 кә­сіп­орын менеджмент жүйелерін енгізу кезеңінде жұмыс атқарып жа­тыр. Біздер өткізген талдауға сәйкес 9000 сериялы ИСО халық­ара­лық стандартын – 3604 кә­сіпорын, ИСО 14001 – 249 кәсіп­орын, OHSAS 18001 – 195 кәсіп­орын, ИСО 22000 – 62 кәсіпорын және SA 8000 – 3 кәсіпорын енгізді. Сондықтан конкурсқа қатысу, бірінші кезекте кәсіпорын ұжымы­на сапа мәселесіне назар аударуды талап ететінін атап кету керек. Себебі осы көрсеткіш күн санап артып келе жатқан бәсекелестікке төтеп беруге негіз, кәсіпорын мен ұйым жұмысын жетілдіру жолын­да басты ынталандырушы күш болып табылады. Қалыптасқан дәстүрге орай биыл­ғы жылдың басынан бастап жыл сайынғы «Алтын сапа» кон­курсы басталды. Олар алдымен өңірлерде өтеді, онда іріктеу тур­лары жүргізіледі. Осыдан кейін ИСО Халықаралық стандарттау ұйымы Дүниежүзілік сапа күні деп белгілеген қарашаның екінші бейсенбісінде Елбасы Н.Ә. Назар­баевтың қатысуымен конкурс қо­ры­тындыланады. Биыл Қазақ­стан Республикасы Президентінің «Ал­тын сапа» сыйлығына ізденуге арналған конкурс ел Тәуелсізді­гінің 20 жылдығын тойлау ая­сында өткізілетінін атап кету керек. Сондықтан қазақстандық компаниялар осы конкурсқа белсенді түрде қатысулары керек, себебі осы жылдар ішінде «Алтын сапа» сыйлығы ұлттық бренд мәртебе­сіне ие болды және сапа сала­сындағы жетістіктер үшін берілетін беделді сыйлықтардың бірі болып табылады. Конкурсты өткізу пішіні ерекше өзгерістерге ұшырай қойған жоқ. Конкурсқа өздеріне менеджмент жүйесін енгізген және ры­нокта үш жылдан астам жұмыс жасайтын заңды тұлғалар қатыса алады. Одан әрі конкурс төрт кезеңде өтеді. Біріншісі – компа­нияның өзін өзі бағалауы. Екінші кезең – комитеттің аумақтық департаменттері басқаратын өңірлік комиссия тексеруі. Оған жергілікті атқарушы органдар мен «Атамекен» ұлттық-экономикалық палата өкілдері қатысатын болады. Тәуел­сіз зерттеуден кейін материалдар біздің комитетке тапсырылады, онда барлық материалдардың уақты­лы және дұрыс ресімделуі қа­рас­тырылады, қорытындысы Президент Әкімшілігіне, яғни комис­сия­ға шығарылады. Комиссия құра­мына Үкіметтің және бизнес-қауым­­дас­тықтардың барлық мүше­лері кіреді. Комиссияны Президент Әкім­ші­лігінің Басшысы А.Мусин бас­қарады. Осыдан кейін комиссия ұсынысы Елбасының қарауына енгізіледі. Былтырғы жылы Қазақстан Рес­публикасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығын «Өндірістік мақ­сат­тағы үздік кәсіпорын» номина­циясында ірі кәсіпкерлер арасында «Қазақстан темір жолы» ұлттық компаниясы – «Локомотив құрас­тыру зауыты» АҚ (Астана қ.), ша­ғын және орта кәсіпкерлер ара­сында «Oxy-Textile» АҚ (Оңтүстік Қазақстан облысы) алды. «Халық тұтынатын тауарларды шығаратын үздік кәсіпорын» номинациясында – Алматы облысының кәсіпорны «RG Brands Kazakhstan» ЖШС (ірі кәсіпкерлік) және Ақмола облы­сын­да орналасқан «Агрофирма Родина» ЖШС (шағын және орта кәсіпкерлік) жүлдегер атанды. «Хан Шатыр» ЖШС (ірі кәсіпкерлік, Астана қ.) және Жамбыл облысында іске асырылған «Кардиохирургия орталығы» ЖШС (шағын және орта кәсіпкерлік) жобасы «Қызметтер көрсететін үздік кәсіпорын» но­минациясында  Қазақстан Респуб­ликасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығының лауреаты болды. «Индустриялық ұмтылыс» және «Инновациялық ұмтылыс» санат­тарында «Алтын сапа» Елбасының арнайы сыйлықтары ірі, шағын және орта бизнесті білдіретін «Өс­кемен титан-магний комбина­ты» АҚ (Шығыс Қазақстан облы­сы) және «Altyntay Kokshetau» ЖШС (Ақмола облысы) тапсы­рылды. – «Алтын сапа» сыйлығы атал­ғанда «Қазақстанның үздік тауары» республикалық көрме-конкурсы туралы айтпай кетуге болмайды. Өзіңізге белгілі, был­тырғы жылы аздаған үзілістен кейін осы конкурс қайта бастау ал­ды. Осы жөнінде не айтар едіңіз? – Осы орайда сапа саласындағы конкурстарды насихаттаудың бас­тап­қы қалпына қайта оралғанымыз­ды атап кеткім келеді. Бұл жерде тауарды көрсету міндеті тұр, тұ­тынушылар өз көздерімен отандық кәсіпорындар жетістіктерін көру­лері, олардың сапасын бағалауы және осы көрме залында серіктестік қатынастар бастау алып, өнім өткізу мәселесі шешілуі керек. Бас­тысы, «Қазақстанның үздік тауары» көрме-конкурсы «Алтын сапа» президенттік конкурстың ресми түр­дегі «серіктесі» болуы тиіс. Бұл конкурстың басты мақсаты – «Қа­зақстанда жасалған» өнімді жарнамалау, отандық өндірушілерді та­ныстыру. Жалпы алғанда, мемлекетіміз­дің­ тәуелсіздігін қалыптастыру жыл­­­дарында барлық салалардағы эко­но­микалық өсу кәсіпкерліктің да­муымен тікелей байланысты. «Қа­зақстанның үздік тауары» көр­ме-конкурсы шағын, орта және ірі бизнес өкілдерінің өздерін таныс­тыру­да таптырмас алаң болып табылады. Бүгінгі күні  Қазақстан Респуб­ликасы Президентінің «Алтын сапа» сыйлығына ізденуге арналған конкурсы және «Қазақстанның үздік тауары» көрме-конкурсы ар­қылы бизнес үдемелі индус­трия­лық-инновациялық дамудың мемлекеттік бағдарламасын іске асыру­ға өз үлесін қосып отыр. Осы бағ­дарламаны іске асыру аясында өзін көрсету, тауарлар мен қызметтерді жетілдіру және сапасына қол жеткізу жолында инновациялық техноло­гияларға иек арту мүмкіндігі пайда болды. Бұдан басқа үдемелі ин­дустриялық-инновациялық даму бағ­дарламасын іске асыру экономи­каның барлық салаларында халық­аралық менеджмент жүйелері стан­дарттарын енгізу мәселелерімен тікелей байланысты, сапа саласында қабылданған үлгілерді алға жыл­жыту күн артқан сайын басым сипатқа ие бола түседі. «Қазақстанның үздік тауары» дәстүрлі түрде «Өндiрiстiк мақсат­тағы үздiк тауарлар»; «Халық тұтынатын үздiк тауарлар»; «Үздiк азық-түлiк тауарлары» атты үш номинацияда өткізілетін болады. «Қа­зақстанның үздік тауары» көрме-конкурсы Кеден одағы, біртұтас экономикалық кеңістікті қалыптас­тыру жағдайында біздің тауар ры­ногымыздың жаңа мүмкіндіктерін көрсетіп, отандық кәсіпорын­дарға сапа мәселесін жетілдіру жо­лында қосымша серпін береді. Түп­кі мақсат – сыртқы рынокқа шығу. «Қазақстанның үздік тауары» конкурсы аясында республиканың барлық өңірлерінде көрме-конкурс­тар өтті, олардың ішінде ең үздігі өз өнімін республикалық көрме-кон­курсқа шығарады. Бұлар шағын, орта және ірі бизнес өкілдері. Номинациялар да осы тұрғыда та­ғайын­далатын болады. Бұл барын­ша әділ жол, себебі шағын, орта және ірі бизнес түрлі мүмкін­діктерге ие. Олардың барлығын сапа саласындағы конкурс идеясы біріктіреді және олардың көпшілігі бүгінгі күні Кеден одағы рыно­гында жұмыс істеп жатыр. – Қазақстан Республикасы Президентінің «Алтын сапа» сый­лығына ізденуге арналған конкурсқа тоқтала кетсек. Конкурс сапа менеджменті жүйелерін енгізу үдерісін ынталандырады деп саналады. Осы шындыққа сәйкесе ме? – Әрине, халықаралық менеджмент жүйелерін енгізбей, сапа са­ласында жетістіктерге жету, ішкі және сыртқы рынокта бәсекелес­тікке түсу мүмкін емес. Сондықтан конкурсқа қатысудың басты шарт­тарының бірі – менеджмент жүйе­лерін енгізу, бұл СМЖ ынталан­дыратыны сөзсіз. Сонымен бірге СМЖ енгізу – ерікті іс екенін және өндіріс процестерінің жағдайын көрсететінін, кәсіпорын туралы нақты ақпарат беретіндігін атап кету керек. Қазақстан халқына жыл сайынғы дәстүрлі жолдауларының бірінде елбасы Нұрсұлтан Назар-баев республика экономикасын ха­лық­аралық стандарттарға бағыттау қажеттігін атап көрсетті және біздің қоғам бүгінгі күні осы міндетті жүзеге асырып келеді. Бұл бірінші кезекте елдің алдағы БСҰ-ға кіруіне байланысты отандық кәсіп­орын­дардың тауарлары мен қыз­мет­терінің бәсекеге қабілеттілігін арт­тыру үшін қажет. Осы фактор әлем­дік экономикаға кірудегі біріктіру үдерісінде оң рөлін атқарады. – Конкурс жеңімпаздары қан­дай да бір артықшылыққа ие бола ма? – Айрықша артықшылықтар жоқ, бірақ сенің жетістігіңді Елба­сы­ның өзінің тануы көп жәйтті білдіреді. Қазақстан Республикасы Пре­зидентінің «Алтын сапа» сый­лығының лауреаты екі жыл бойына конкурс эмблемасын жарнамалық мақсатта пайдалана алады. Нәти­жесінде жеңімпаз компания өнімі танымал болып, қазақстандық тұ­тынушылар сеніміне ие болады.

Әңгімелескен Сейфолла  ШАЙЫНҒАЗЫ.