Халықаралық форум жұмысына Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы Гүлшара Әбдіқалықова арнайы келіп қатысты. Сонымен қатар, алқалы жиынға Парламент депутаттары, Қазақстан мен Орталық Азия елдерінің орталық және жергілікті мемлекеттік органдарының басшылары, еліміздегі дипломатиялық өкілдіктердің басшылары, халықаралық ұйым өкілдіктерінің жетекшілері, ғалымдар, сарапшылар қатысты.
Форумның ашылу салтанатында Қызылорда облысының әкімі Қырымбек Көшербаев Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың Арал проблемасын шешудегі ерен еңбегін атап өтті. Нұрсұлтан Назарбаев тартылған теңіздің тағдырын Біріккен Ұлттар Ұйымының мінберінде көтеріп, Арал теңізінің мәселесі тек Қазақстанның ғана емес, бүкіл әлемге қатысы барын ашық мәлімдеген еді. Ал теңіздің тартылуы салдарынан көтерілген шаң мен улы тұз қазірдің өзінде Еуропа мен Антарктидадан табылып отырғандығы жұртты алаңдатпай қоймайды.
Форум барысында Мемлекеттік хатшы Гүлшара Әбдіқалықова алғы сөз сөйледі. Арал тағдырына қатысты алғашқы халықаралық форумның Қызылорда жерінде өтіп, оған алыс-жақын шет елдерден қонақтардың келіп жатқаны теңіз тағдырына септігін тигізеді деді Гүлшара Наушақызы.
Қазақстан Республикасы Сенатының Төрағасы Қасым-Жомарт Тоқаевтың құттықтау хатын сенатор Бекмырза Еламанов оқып берді. Қырғызстан Республикасының мемлекеттік кеңесшісі Калнур Ормушев, Тәжікстан Республикасының Қазақстандағы төтенше және өкілетті елшісі Ализода Назирмад, Түрікменстанның ауыл және су шаруашылығы министрінің орынбасары Гюзгелді Байжанов, дүниежүзілік банктің Қазастандағы тұрақты өкілі Ато Браун мырзалар форум барысында сөз сөйлеп, Арал мәселесін егжей-тегжейлі талқылады.
Ал Қызылорда облысының әкімі Қырымбек Көшербаев Аралдың бұрыны мен бүгіні туралы кеңінен толғады. Бір кездері табаны жарқырап қалған теңіздің қазіргі кезде солтүстік бөлігі толып, оның Арал қаласына жақындап, балықтың сан түрі пайда болғанын, оның Ресей мен ТМД нарығына тікелей жол тартып жатқанын айтты.
Форум барысында қоғам қайраткерлері, ғалымдар мен дипломаттар, халықаралық экологиялық ұйымдар мен түрлі мемлекеттердің даму институттары өкілдері баршаның алаңдаушылығын туғызған экологиялық мәселелерді талқыға салды.
Сонымен қатар, Аралдың экологиялық және әлеуметтік-экономикалық мәселелерін талқылап қана қоймай, форум барысында индустриалды экология, ғаламдық климаттық өзгерістер, кешенді су тақырыбы мен аталған өзекті мәселелерді шешудің әлемдік тәжірибесі де нақты сөз болды.
Форум аясында деректі және ғылыми танымдық фильмдер көрсетіліп, Арал өңірі мен Арал туралы авторлық көркем туындылар және ғылыми монографиялар таныстырылды. Сондай-ақ, Арал бассейнінің проблемасы мен Арал өңірінің мәселелеріне елеулі үлес қосқан ұйымдар мен тұлғалардың еңбектері атап өтіліп, марапаттау рәсімі болды. Форум барысында, ынтымақтастық туралы бірқатар меморандумдарға қол қойылды. Атап айтқанда, «Арал теңізінің шығыс жағалауынан «Жасыл белдеу құру» жобасы; «Жабайы жануарларды климаттың өзгеруіне жерсіндірудің Арал өңірі орталығын құру» жобасы; «Қамыстыбас» көлінің жағалауында «Арал» ғылыми-туристік орталық» құру; «Қызылорда облысының Атласын дайындау және ГИС технологиясының негізінде Арал өңірінің интерактивті электронды картасын әзірлеу» және өзге де жобалар бойынша құжаттар қабылданды.
Шараның қорытындысы бойынша қатысушылар форумның қарарын қабылдады. Осы бойынша Халықаралық Аралды құтқару қоры құрылған 26 наурызды – «Арал теңізінің күні» ретінде жариялау жөніндегі ұсыныс айтылды. Солайша, ХАҚҚ-ның Қазақстандағы Атқарушы Дирекциясының бастамасы қолдау тапты. Алдағы уақытта, осы форум шеңберінде Қызылорда қаласында Арал өңірі мемлекеттері басшыларының саммитін дайындау ниеті де айтылды. Ал форумның екінші күнінде қатысушылар Арал теңізінің қазақстандық бөлігін тікұшақпен аралады.
Ержан БАЙТІЛЕС,
«Егемен Қазақстан»
ҚЫЗЫЛОРДА
