Аудандағы 172 мал бордақылау алаңдарында 28 мың ірі қара семіздіктен таңы айырылайын деп тұр. Мұндағы өзбек ағайындар малдың қоңын қалай көтерудің жолын біледі. Біздің қазекең ірі қараның алдына шөмеле етіп шөп үйіп, судан тарықтырмағанымен, Сайрамдағы шаруалардай семірте алмайды.
Сайрамда талай мал бордақылайтын қораларды аралап көрдік. Үш мезгіл дәу қара шелекпен мәймілдетіп кебек, шұлқа, шрот, өнген бидай, сұлы араласқан сұйықтықты алдына тартады. Тәбетін ашатын дәрі егетіндері де бар. Бұрынырақта сыра зауытынан қалған сұлыны да беріп келген. Осының бәрін жалап-жұқтап жеп қойған өгіз бір кесе көкнәр езілген сұйықтықты сіміріп тастап, ыстық шайды қауып-қауып ішіп, артындағы жастыққа сұлайтын кәнігі көкнаршыдай мүлгіп жатады. Күніне кем дегенде 70 грамға дейін қосатын бұл сиырлардың еті «мәрмәр» деп аталады. Құдайдың құдыретін қарасаңызшы, сайрамдық шаруалар байлаған малдың еті бір май, бір ет, көрер көзге сүйкімді.
Ауданда жылына екі рет бордақыланғаннан кейін 17 мал сою бекетіне шығарылып, 65 мыңдай ірі қара сойылады. Сонда орташа есеппен жылына 11 мың тонна ет Қазақстан нарығына шығарылады.
Біз барған Манкент ауылындағы «Курвантай Ата» серіктестігі жұмысын 2014 жылы бастаған. 2015 жылы мал бордақылау кешенін аяқтаған серіктестік бір мезгілде 700 басты жемге қояды. Жылына орта есеппен 300 тоннадан астам ет дайындайтын серіктестік сойған малының етін Шымкенттен бөлек, Алматы, Астана қалалары, Қызылорда облысы және Байқоңыр қаласына шығарды. Сонда дайын етті нарыққа шығаратын серіктестері бар. Яғни, қайда өткіземін демейді.
Сиырдан бөлек, жылқы бордақылайтын кешендерде Ресейден әкелінген қылқұйрықтылар да ұшырасады. Қазақы жылқылардай қазы байламағанымен, қара еті мол ірі жылқыны саудалаушылар да көп. Осылайша шағын бір ауданның еңбекқор шаруалары мал бордақылаудан күреп пайда тауып отыр.
Бақтияр ТАЙЖАН,
«Егемен Қазақстан»
Оңтүстік Қазақстан облысы
