Заманы тудырған бұл адамдар туралы кеңінен жазылмай қалды. Кей-кейде Чарльз Чаплин киноларының кесінділерін көргенде, менің есіме осы «жынды Әбен» туралы әңгімелер түседі. Ол кісі не істемеген дейсіз ғой? Шақпақ қант яки домалақ кәмпитті әуеге лақтырып қалады екен де, аузымен қағып алатын көрінеді. Ұнамаған кісіден озып барып, алдында келе жатып түкіргенде, соңындағының бетіне тиетіні айтылады (сол заманда түсіретін сотканың жоғын-ай, ә?). Мұндай сайқымазақтығы туралы ұзынды-қысқалы әңгімелер жетерлік.
Түрмеден де сол сайқымазақтығының арқасында аман құтылып шыққан. Тегін адам Сәкенге серік болсын ба? Сәкеннің тамыры ретінде ұсталғанымен, тергеушілерге жынды көрініп босаған. Ұрып-соғып, азаптаудың неше атасын көрсеткенімен, абақтыдан босатарда шықпай отырып алыпты. «Жатсам-тұрсам иығымнан екі бірдей қарауыл қойып, аман-саулығымды күзеттіріп ұстап еді. Бостандықта енді мені кім күзетеді?» деп еңкілдеп жыласа керек.
Осыншама сайқымазақ кісінің істің ығын білетін сөзге тапқырлығы туралы да әңгіме жетерлік. Ол кезде басқарма, кәсіподақ басшыларына кіріп, мәселесін шешіп шыға береді екен. Қар түсе басқармаға кіріп, әңгімесін айтып, қылжақтап отырса, бұйымтайын сұрапты. «Менде жалғыз аттан басқа не бар?» деп тайып тұрыпты. Басқа ләм демеген. Ертеңіне қорасына атының қыстық шөбі жетіпті. Бір кездері қарша борағанымен, бүгіндері ұмытылуға айналған осыншама көп сөздің жалғыз түйіні – ақын Ғалым Жайлыбайдың «Жынды Әбен» атты өлеңі. Бұл шығарма тұлғаның бар болмысын ашып қана қоймай, оның өміріне қызықтыра түседі.
«Толқынның басылған жоқ сұмдық әні,
Ол күннің ашылған жоқ шындығы әлі.
Жамиғат аңыз еткен Жаңаарқада,
«Жынды Әбен»?
Жындыңыз не, сұңғыланы.
Кез өлген жұтатұғын ауадан «бал»,
Замандас, өткен күннен сауал аңғар.
...Мен сенің саулығыңа күмәнданам,
Әбенді «жынды» атаған сау адамдар»
дейді ақын. «Жынды Әбен» туралы материал жинап жүргендер бар да шығар, кім біледі?
