Облыстық ауыл шаруашылығы және ветеринария басқармасының басшысы Ерболат Қадимов Жайық-Каспий бассейнінде балық аулау маусымының кеш басталуы осы саладағы кәсіпшілік лимитті уақтылы игеруге салқынын тигізіп отырғанын айтады. Мәселе осында ғана ма?
Өткен жылы ауланған 9,8 тонна балықтың басым бөлігі Ресейге, қалғандары Әзербайжан, Өзбекстан, Грузияға экспортталды. Бұл тізімде Франция, Германия, Польша секілді Еуропа елдері де бар. Бірақ қанша айтылып жүрсе де шешімін таппай жүрген бір жайт – балықтың ешқандай өңдеуден өтпей, шикізат күйінде шетел асып жатқаны. Мысалы, Ресей біздің балығымызды өңдеп, өзімізге екі есеге бағаға қайта сатып, пайда тауып отыр. Мәселе бұл ғана емес.
Су маржандарының, әсіресе бекіре тұқымдас балық қорының жыл санап азайып бара жатқанын мамандар жиі айтады. Тіпті балықтан балықшы көп деген де сөз бар. Осы ретте Қазақ балық шаруашылығы ғылыми-зерттеу институты Атырау бөлімшесінің басшысы Әбілқайыр Мұқсанов қазіргі қолданыстағы жүйемен балық аулау жалғаса беретін болса, енді бірер жылда өзенге салған қармақтың бос қайту қаупі бар дейді. Атыраулық ғалым-ихтиологтар табиғат байлығын сақтап қалу үшін су айдынының екі жағынан да сағасынан 50 шақырым аумақта және үш метрден төмен тереңдіктен кәсіпшілік балық аулауды шектеу керек деп есептейді. «Амангелді» ӨК басшысы Санат Тілепбергеновтің ойынша да бұл орынды ұсыныс. Тек жабдықталған флот пен кемелер болса, үш метрден асатын тереңдік алыс та емес.
Аймақтағы балық шаруашылығының жай-күйі талқыға түскен мәжілісте облыстық аумақтық орман шаруашылығы және жануарлар әлемі инспекциясының басшысы Данияр Баймағамбетов күзгі балық аулау маусымында барлық су айдындары мен балық қабылдау бөлімшелері қатаң бақылауда болғанын айтқан еді. Соның нәтижесінде балық шаруашылығы субъектілерінің квотаны игеруі соңғы 8 жылда алғаш рет 87,3 %-ға жеткен. «Алға қарай да браконьерлікпен күресті тиімді жүргізу үшін балық аулауға мемлекеттік бақылау механизмін жетілдіріп, заңсыз балық аулаушыларды еркімен жіберетін амал-айлаларды болдырмау керек. Салада «болмашы» квотамен жүру секілді ұйымдастырушылық-құқықтық проблемалар бар. Екі жыл қатарынан квотаның 50%-ын игермегендерге қайтіп мұндай мүмкіндік берілмеуі тиіс», дейді Данияр Баймағамбетов.
Құрманғазы ауданында болған көшпелі мәжілісте облыс әкімі Нұрлан Ноғаев қазір ресми ауланған балық көлемі 10 мың тонна делінгенмен, бейресми мәлімет бұдан көп екеніне тоқталды. «Мен кооперативтердің заңсыз балық аулауды қолдап отырғанын нақты айта аламын. Сіздер заңды қатайту қажет дейсіздер, бірақ браконьерлердің қылмыстық жолмен аулаған балықтарын қабылдайсыздар. Бұлай болмайды. Жауапты адамдар аймақтағы барлық балық аулайтын мекемелерге бақылауды күшейтулері керек», деген аймақ басшысы браконьерлерді тоқтатып, адал балықшыларға жағдай жасалу керектігін қаперге салды.
Салада маман тапшылығы да жоқ емес. Қазір Атырауда ихтиолог мамандар жетіспейді. Сондықтан да облыстық әкімдік тарапынан осы мамандық бойынша оқығысы келетін жастарға грант бөлу қарастырылып жатыр.
Тағы бір мәселе браконьерлерден тәркіленген көлік құралдарына қатысты. Тәркіленген көліктерді заңсыз деп тауып, жою жайы әлі күнге дейін заңды тұрғыда реттелмей келеді. Сандарды сөйлетсек, өткен жылы су полициясы мен облыстық аумақтық орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі инспекциясы екі мыңнан астам заң бұзушылықты анықтаған, 125 қылмыстық іс жүргізіліп, 35 млн теңгеге жуық айыппұл төленді. Заңсыз айналымнан 107 тонна балық алынды, оның 2,735 тоннасы бекіре тұқымдас балықтар.
Облыс әкімі Нұрлан Ноғаев жауапты адамдарға су полициясы мен балық инспекциясының қосымша бөлімдерін ашу мәселесін шешуді тапсырды. Алайда браконьерлікпен күрес қанша қатайса да, ебін тауып екі асағысы келетіндер қатарының азаяр түрі жоқ.
Бақытгүл БАБАШ,
«Егемен Қазақстан»
АТЫРАУ
