Тұрбат ауылы ертедегі әйгілі Жібек жолының бойында орналасқан. 1918 жылғы күздің соңына қарай Оңтүстік Қазақстан облысы Қазығұрт ауданы Тұрбат елді мекенінде Төлеқожа қызының шаңырағында шыр еткен нәресте дүниеге келді. Оған осы ауылдың атауымен тамырлас Тураб деп есім қойылды.

Турабтың балалығы көкорай шалғынды, бұлбұлы сайраған бау-бақшалы Тұрбатта, Қаржантау етегіндегі шыршалы өңірде, қазақ ауылдарында өтті. Ақынның туысқан ағасы Мехманқожа атамыздың айтуынша Тураб сауатын осы ауылдағы Құрбан мұғалімнен ашқан. «Ол өзінің зор зейінімен қатарластарын таң қалдырушы еді» деп Тураб Туламен бірге оқыған Абдужаббар Сулайманов өткен күндерін сағына еске алады. Тураб Тула өзінің автобиографиялық «Жеті күлше» шығармасында балалық жылдарын сағынышпен айшықтап, Тұрбаттың табиғатын тамылжыта суреттейді.
... Шілде. Тураб бидай орып жатқандарға екі мес толтырып есекпен көже әкеле жатады. Әжесінің Кенет өлең оқиғасы туралы ертегісін айтқанын еске түсіріп, балалық оты жалындап, көңілі көтеріліп, әндетіп, өлеңдетіп, өзімен-өзі әуре болып келе жатады. Ал сол уақытта Матансайда бидай орушылардың қарасы көп еді. Олар мұны көре салып: «Әне, ақын бала келе жатыр. Бәрекелді, көжені әкел! Жаса, ақын!» деген мақтауларды естіген Тураб көжені төгіп алады...
1989 жылғы 24 сәуірде Өзбекстан мен Қазақстан ақын-жазушыларының Тұрбат ауылындағы кездесуінде Тураб Тулаға сөз берілгенде ақын күліп: «Матансай бар ма?» деп сұрайды. Сонда бал балалығында өткен қызықты жайттардың есіне түскені ғой... Ақын Тураб Туламен әдеби жиындарда, кездесу мен тойларда талай бірге болдым. Әдебиет, өмір мен шығармашылық төңірегінде талай пікірлестік. Ол Тұрбат пен оның тұрғындары әңгіме бола қалса шабыттанып кететін. Мен оның әр сөзін қалт жібермей тыңдайтынмын.
Ақын анасынан ерте айырылды. Асыл анасы жайлы айтылған әңгімелерде көз жасына ерік беретін еді. Ол өзінің «Тұрбат» өлеңінде «Ғажайып, көркем өмір сүргені анық, Менің анам, әрине, менің анам» деп жырлаған еді...Тураб Тула Тәшкендегі балалар үйінде тәрбиеленген. Ақынның алғашқы шығармашылық бұлағының көзі 1934 жылы ашылды. Оның «Алғыстар» деген тұңғыш туындысы «Ленин ұшқыны» газетінде жарияланған. «Жастық пен арман», «Шекарада», «Руставели» сынды өлеңдері 1939 жылы тұңғыш жинағында жарық көрді. Ақын батыс пен шығыс әдебиетін терең үйренді. «Бақыт таңы», «Тілек», «Жымию», «Дайра», «Қанаттан, әнім» сияқты топтама өлеңдерімен, дастандарымен әдебиетімізге үлес қосты. Ұлы Отан соғысы жылдарында оның жырлары отаншылдыққа, жеңіске арналды. Оған «Волоколамск тасжолы», «Мыңарал әні», «Жиырма алты» сынды туындылары дәлел. Ақын Өзбекстан радиосында диктор болған.
Ақынның өмірінде елу жылдан артық шығармашылығы отанға деген махаббаты негізгі тақырыбына айналған. Ақын өлкеміздің ашық аспаны мен мөлдір суын, көк майса белдері мен аспан сүйген тауларын зор шабытпен жырлады. «Замана көркі», «Хат», «Трамвайдан табылған дәптер» атты толғаулары халық ауыз әдебиеті үлгісімен жазылған. «Қуан, ана» жыры ақынның кең тынысты қаламгер екеніне дәлел. Аталмыш шығармалары халықтар достығына негізделген.
Тураб Тула арнау жанрына да қалам тербеген. «Бәйшешек» өлеңі би жұлдызы Мукарамма Турғунбаеваға, «Лазги» өлеңі биші Разия ханымға, «Хади аға тойы екен, барайық» арнауы фольклортанушы Хади Зарифке арналған. Ол драматургия мен кинодраматургияда да өзінің еселі еңбегімен көрінген. «Надирабегим», «Қызбұлақ», «Жер Ана» драмалары, «Таңсәрі» операсы, «Самарқан аңызы» балет либреттосы, «Фурқат», «Ғашығыңмын» сияқты кинотуындылары көрермендер көзайымына айналды.
Тураб Туланың сөздеріне ән де жазылды. «Нәзіктік», «Кемпірқосақ» топтамаларына композиторлар қызығушылық танытты. Ақынның «Әже», «Жырлаттың мені», «Жымию», «Диларам», «Самала», «Сен болмасаң», «Махаббат әнұраны», «Көңілім сенде», «Мәжнүнтал», «Ғашығыңмын», «Үш құрбы», «Айлы түн», «Алтын сандық», «Ташкент таңы», «Жолдарым» сияқты жүздеген әндері өзбек халқының шаңырағында шырқалды. Ақын «Адам жаны жақсы әнге тоймайды, қанша көп тыңдасаң, соншалықты аз тыңдағандай боласың да, қайта іздейсің... » дейтін. Расында, ақын сөзіне жазылған әндер тамаша еді. Тыңдағанда көңілің көтеріледі. Бүкіл отбасы болып айтасың. Тураб аға туралы Уйғун ақын: «Ол әдебиеттің барлық жанрына қалам тартты, соның бәрінде жетістікке жетті.» деген еді. Расында, Уйғун ақын әділ бағасын берген.
Тураб Тула өзінің мазмұнды өмірінде Мутал Бурханов, Дони Закиров, Мухамеджан Мирзаев, Хамид Рахимов, Наби Хасанов, Икрам Акбаров, Манас Левиев, Сайфи Жалил, Сулайман Юдаков сынды белгілі композиторлармен 100-ден астам ән шығарып, халқына тарту етті. Өзбекстан Республикасының мәдениет министрлігінде бөлім қызметкері, Хамза атындағы өзбек мемлекеттік академиялық драма театрының директоры болып қызмет еткен. Оның «Жер Ана», «Кәрі қыз», «Қызбұлақ» драмалары көптеген театр сахналарында қойылды. Бүгінгі таңда, қаламгер туып-өскен Тұрбатта оның атымен аталатын орта мектеп бар. Тураб Туланың шығармашылығы тартылмас бұлақтай. Ақын есімі – мәңгілікке сақталады.
Баходир САБИТ,
ақын, Қазақстан Жазушылары одағының мүшесі,
Қазығұрт ауданының
құрметті азаматы
Тұрбат гүлзары
Төңірек бүгін ерекше екен,
Күлімдер көкте аялап Нұр күн.
Асығар көктем әдемі, көркем,
Тұрбат келіндері сұлу-ай, шіркін.
Көгілдір көктем көтеріп көңіл,
Мен бүгін ерек масайып кетем.
Әлемде мына не деген өмір,
Жағымды дала, ғажайып мекен.
Жібек пе жүрген, ертелеу ұғар,
Бүршікке баяу қонуы мүмкін.
Алаулап жанған білтелер
шығар,
Ертегі, аңыз болуы мүмкін.
Келетін бәлкім таулардан асып,
Сәулемен нұрлы күнгейім.
Күмбезді анау бауырына басып,
Топырақ күміс, зердейін.
Еңбектің әркез шырайы дайын,
Көктемгі көңіл – гүл шоғы.
Бақыт деп соқсын мінәйі дәйім,
Сендегі жүрек біл, соны...
Қызылды, жасыл гүлдері,
Күлімде, Тұрбат, күлімде.
Адамдық – аңғал, көкірек сайрар.
Алыстан жеткен дүбірге.
Өзбекшеден аударған
Нұрғиса Төремұратов
Алматыда автобус пен бірнеше жеңіл көлік соқтығысты
Оқиға • Кеше
Түркістандағы оқиға: Арнайы комиссия құрылды
Оқиға • Кеше
Көне мұралар цифрлық форматта жаңа тыныс ашуда
Өнер • Кеше
ШҚО-да қару сақтау тәртібін бұзған 6 мекемеге айыппұл салынды
Аймақтар • Кеше
Пробация қызметінде есепте тұрғандар қоғамдық жұмысқа тартылды
Аймақтар • Кеше
Алматыда құрылысшылар құқын қорғауға арналған кеңес өтті
Аймақтар • Кеше
Павлодар облысында халық саны азайған
Аймақтар • Кеше
ШҚО-да биыл 70 чернобыльдық санаториялық-курорттық ем алады
Аймақтар • Кеше
Алматыда әлеуметтік қор пәтерлерінің құны көтерілмейді
Аймақтар • Кеше
Ақтөбе облысының Алға ауданына жаңа әкім тағайындалды
Тағайындау • Кеше
Қостанай облысында жоғалған жылқышы 6 күннен кейін табылды
Аймақтар • Кеше
Шекара қызметі «Қарасу» өткізу пунктінде контрабандалық жүкті ұстады
Қазақстан • Кеше
Сенаторлар ЕҚЫҰ Парламенттік Ассамблеясының сессиясына қатысты
Парламент • Кеше
Ақмола облысындағы мектеп асханаларының жұмысына рұқсат берілді
Аймақтар • Кеше
Экономика • Кеше
Алматыда 452 көпбалалы отбасы баспанамен қамтылады
Аймақтар • Кеше
10 қалада атмосфералық ауаның ластану индексі жоғары
Экология • Кеше
Қожа Ахмет Ясауи шежіресінің бір үлгісі мен мөрі табылды
Руханият • Кеше
Алматы облысында әйелдер колониясына тыйым салынған заттар жеткізілген
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Қала шетіндегі дүкенге қарақшылық жасаған адам ұсталды
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Қасым-Жомарт Тоқаев Реформалар жөніндегі жоғары кеңестің кезекті отырысын өткізді
Президент • 26 Ақпан, 2021
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Атырауда 33 медицина қызметкері марапатталды
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Нұрсұлтан Назарбаев Қоры қайырымды да батыл отандастарымызды марапаттады
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Қазақстан тарихы: 7 томдық академиялық еңбек әзірленеді
Қоғам • 26 Ақпан, 2021
Жамбыл мұрасы – ұлт руханиятының айнасы
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Корабльдерді күзету мен қорғау бойынша оқу-жаттығу өтті
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Шымкент қаласы ішкі саясат және жастар істері жөніндегі басқармасының басшысы тағайындалды
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
ШҚО-да алты мекеме қару сақтау тәртібін бұзған
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Петропавлда ұландықтар өртенген үйден үш адамды алып шықты
Оқиға • 26 Ақпан, 2021
Бас прокуратура әлеуметтік желілерде митингке шақыруға байланысты үндеу жариялады
Қоғам • 26 Ақпан, 2021
Жамбыл Жабаевтың 175 жылдық мерейтойы басталды
Фотогалерея • 26 Ақпан, 2021
Қасым-Жомарт Тоқаев Түркия Президентіне құттықтау жеделхатын жолдады
Президент • 26 Ақпан, 2021
Алматыда Терісбұлақ өзені кәріз суларынан тазартылды
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Ауа райына байланысты бірнеше облыста ескерту жарияланды
Ауа райы • 26 Ақпан, 2021
Мемлекет басшысының Жарлықтарымен бірқатар лауазым өкілі тағайындалды
Президент • 26 Ақпан, 2021
Қазақстанның АӨСШК-ге төрағалығы бірқатар елге гуманитарлық көмек берді
Қазақстан • 26 Ақпан, 2021
Ақмола облысында 3 мың адамға жеткілікті дәрі-дәрмек қоры бар
Медицина • 26 Ақпан, 2021
Қазақстан биржалық крипто-айналымның 1% -ын өзінің биржаларына аударуды жоспарлап отыр
Қаржы • 26 Ақпан, 2021
Қызылордада карантин талаптарын сақтамаған түнгі клуб анықталды
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Атырауда полицияға 840 әйелден шағым түскен
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Тарбағатай ауданында кен байыту комбинаты салынады
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Елордада жексенбіде СОО-лардың жұмыс істеуіне рұқсат берілді
Қоғам • 26 Ақпан, 2021
Нұр-Сұлтанда «Тәуелсіздіктің төл құрдастары» жобасы іске қосылды
Елорда • 26 Ақпан, 2021
Бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігі қымбатшылықтың себебін түсіндірді
Экономика • 26 Ақпан, 2021
Грек-рим күресінен ел біріншілігі аяқталды
Күрес • 26 Ақпан, 2021
Илон Маск бір тәулікте біраз байлығынан айырылды
Әлем • 26 Ақпан, 2021
Жандарбек Бекшин алматылықтарға үндеу жолдады
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Футзал: Беларуське қарсы ойнаймыз
Спорт • 26 Ақпан, 2021
Биыл 8 мың алматылықты баспанамен қамту жоспарлануда
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Нұр-Сұлтанда жастарды жұмыспен қамтуға арналған меморандум жасалды
Қоғам • 26 Ақпан, 2021
«Астана» велокомандасы Франциядағы жарысқа қатысатын спортшылар тізімін бекітті
Спорт • 26 Ақпан, 2021
Түркістанда «Кәсіпкерлік қырандары» жобасы бастау алды
Аймақтар • 26 Ақпан, 2021
Партия қоғамдық кеңестерінің қызметі жүйелі түрде қайта құрылымдалады – Бауыржан Байбек
Қоғам • 26 Ақпан, 2021
Дзюдодан Қазақстан әйелдер құрамасы «Grand Slam» турниріне қатысады
Спорт • 26 Ақпан, 2021
Қарағанды облысында құлағы үсіген ер адам ауруханаға түсті
Қоғам • 26 Ақпан, 2021
Ұқсас жаңалықтар