Арман Евниевтің айтуынша, ауыл шаруашылығы саласының стратегиялық даму бағыттарына талдау жүргізіліп, соның нәтижесінде ауыл шаруашығы өнімдерін экспортқа бағыттау және импортты алмастыруға бағытталған 15 басым бағыттар анықталды.
«Етті ірі қара мал шаруашылығының және қой шаруашылығының әлеуетінің жоғары екенін көріп отырмыз. Елімізде етті мал шаруашылығы саласын дамытудың барлық қажетті ресурстары бар», — деді ауыл шаруашылығының бірінші вице-министрі.
Ауыл шаруашылығы министрлігінің деректеріне сәйкес, бағдарламаны жүзеге асыру жаңа мал өсіруші-фермерлер класын құруға мүмкіндік береді. Бағдарлама аясында фермерлік шаруашылықтар санының 20 мыңнан 100 мыңға дейін өсуіне, ауыл тұрғындарына жұмыс орындарын 100 мыңнан 500 мыңға дейін ұлғайтуға, сондай-ақ, ІҚМ санын 7 млн-нан 15 млн басқа дейін көбейтуге, сиыр және қой еті өндірісін 600 мың тоннадан 1,6 млн тоннаға дейін арттыруға, экспортттан түсетін пайда көлемін $2,4 млрд дейін ұлғайтуға, бір жұмысшыға еңбек өнімділігін $1000-дан $8000-ға дейін өсіруге жол ашылады.
Арман Евниевтің айтуынша, фермерлік шаруашылықтар өндіріс моделінің негізі болады. Олар өнімді өткізу, тәжірибе алмасу және ветеринарлық қызмет көрсету мәселелері бойынша бірге жұмыс атқарады. Жер және несие беру ең жақсы фермерлерді іріктеу негізінде жүзеге асырылатын болады. Асыл тұқымды малдың генетикасын қолдана отырып мал тұқымын жақсарту осы бағдарламаның негізгі шарты. Азық өндіру, оның ішінде суармалы жерлер маңайына мал бордақылау алаңдарын шоғырландыру көзделеді.
А. Евниев типтік фермерлік шаруашылықтарды қаржыландыру механизмі туралы айта отырып, жайылымдарды суландыру инфрақұрылымын салу шығындары әкімдіктер арқылы берілетін, инвестициялық субсидиялар есебінен жабылатынын мәлімдеді. «Ауыл шаруашылығын қаржылай қолдау қоры» АҚ несиелендіру арқылы мобильді тұрғын вагон, мал қора, жылжымалы станок сатып алуға несие беріледі. Тұқымдық түрлендіру үшін асыл тұқымды бұқалар бордақылау алаңдарымен тегін негізде қамтамасыз етіледі. Сиыр сатып алу Өнімді жұмыспен қамту және жаппай кәсіпкерлікті дамыту бағдарламасы бойынша берілетін несие есебінен жүзеге асырылады. Азық дайындау үшін техника лизингке немесе «КазАгро» ҰБХ арқылы қарызға ұсынылады.
Бағдарлама ауыл шаруашылығы саласының инвестициялық тартымдылығын арттыруға мүмкіндік береді. Қазіргі таңда бағдарламаға Inalca Eurasia (Еуропа), Cedar Group (Австралия), компаниялары, сондай-ақ Rifa Holding және Citic Group қытай корпорациялары қатысуға дайын екенін білдірді. Қосымша Tyson Food, JBS және т.б. компаниялардан инвестициялар тарту мүмкіндігі қаралып жатыр.
ҚР АШМ етті мал шаруашылығын дамыту бағдарламасын жүзеге асырудың нақты міндеттері мен мерзімдері көрсетілген егжей-тегжейлі Жол картасын әзірледі. Жол картасын АӨК дамытудың 2017–2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына енгізу ұсынылды.
Бағдарламаның негізгі міндеті — шаруа қожалықтарын дамыту. «ҚазАгро» ҰБХ» АҚ басқарма төрағасы Нұрлыбек Мәлелов өз баяндамасында ҚазАгро құрылымы арқылы жаңа бағдарламаның жобасын іске асыру аясында фермерлік шаруашылықтарды — шағын бизнес субъектілерін қаржыландыру жоспарланғанын атап өтті.
Осылайша, фермерлер малдарды одан әрі көбейтіп өсіру үшін төлдейтін мал сатып алуға, ауыл шаруашылығы техникасын және мал азығы өндірісіне жабдықтар сатып алуға, мал ұстайтын орындарды салуға, айналым қаражаттарын толықтыруға және бизнес жүргізуге қажетті өзге де мақсаттарға 15 жыл мерзімге пайыздық мөлшерлемені субсидиялауды ескере отырып, жылына 4%-ке несие ала алады. Биыл барлығы фермерлерді қаржыландыруға шамамен 50 млрд тг бағыттау жоспарланған.
Бағдарламаның тұжырымдамасы Дүниежүзілік банк, Азия даму банкі сияқты халықаралық ұйымдардың сарапшыларының қатысуымен әзірленді, олар өз қаражаттарын тарту арқылы Бағдарламаны іске асыруға белсенді түрде атсалысатын болады.
Дүниежүзілік банктің Қазақстандағы өкілі Ато Браун өз сөзінде бұл бағдарлама Қазақстан экономиканы әртараптандыру тұрғысынан таңдаған өсу үлгісі үшін өте маңызды екенін атап өтті. Ауыл шаруашылығындағы сауданы дамытудың маңыздылығы аталып өтті, себебі қазақстандық өнімдер Ресей, Қытай және Орталық Азия нарықтарында жоғары сұранысқа ие.
«Атамекен» ҰКП басқарма төрағасы Абылай Мырзахметов өз кезегінде жаңа бағдарлама мал шаруашылығын дамытуға оң әсерін тигізетінін атап өтті.
«Бұл бағдарлама тек етті мал шаруашылығы мәселелерін ғана емес, сондай-ақ жайылымдарды тиімді пайдалану, суармалы жайылымдардың көлемін арттыру секілді маңызды мәселелерді де қозғайды. Бағдарлама жемшөп өндірісін дамытуға бағытталғанын ерекше атап өткім келеді», — деді А. Мырзахметов.
Үкімет отырысында аграрлық сектор өкілдері жаңа бағдарламаның тұжырымдамасына түсініктеме беріп өтті. Inalca Eurasia трансұлттық корпорациясының вице-президенті Андрей Вакулин талқыланған бағдарламаның өзектілігіне және уақытылы қаралып жатқанына назар аударды.
«Қазақстан етті мал шаруашылығы саласында үлкен артықшылыққа ие: олар малмен жұмыс істей алатын адамдар, әлемдегі табиғи жайылымдардың ең үлкен алабы және тұтынудың негізгі нарықтарына жақындық», — деді А. Вакулин.
Оның айтуынша, әлемде дамыған елдерде дамыған етті мал шаруашылығымен айналысатын шаруа қожалықтары 50 бас малдан тұратын фермалар. Америка да, Австралия да, Канада да шағын фермерлік мүмкіндіктеріне негізделген.
«Бүгінгі талқыланып отырған бағдарлама шағын фермерліктің қаржыландыруға, заманауи технологиялық шешімдерге қолжетімділігін жеңілдететін және сату нарығымен қамтамасыз ететін заманауи етті мал шаруашылығының инфрақұрылымын құруға бағытталған. Тұжырымдама әлемдік нарықтарда өз орындарын иелену үшін ұзақ жыл еңбек еткен Австралия, Канада секілді дамыған елдердің тәжірибесін ескереді. Аталған бағдарлама адам әлеуетін және Қазақстан жерінің әлеуетін барынша пайдалануға жол ашады деп ойлаймын», — деді Андрей Вакулин.
Сонымен қатар, баяндамашы Inalca Eurasia компаниясы жобаны қуаттылығы жылына 180 мың мал соятын ет комбинатының құрылысы бойынша іске асыруды мамыр айының соңында бастауды жоспарлап отырғанын айтты.
«Осындай бірнеше кәсіпорындарды жоспарлап отырмыз және осы Бағдарламаны дамыту арқылы бізде кооперация да, ірі кәсіпорында болады деген сенімдемін», — деп қорытындылады А. Вакулин.
«Астық индустриясы» АҚ директорлар кеңесінің мүшесі Әлжан Хабиев өз кезегінде, Етті мал шаруашылығын дамытудың 2018–2027 жылдарға арналған ұлттық бағдарламасы ет индустриясында бизнесін дамыту үшін не қажет екенін анық түсінетін инвестор тілінде жазылғанын атап өтті.
«Біз бизнес ретінде алғаш рет бағдарламаны жазу мен қалыптастыруға қатыстық. Бағдарлама бүкіл әлемде қолданылатын нақты технологияға негізделген және ең бастысы, бизнесті жүргізуді қиындататын шарттар жоқ», — деді Ә. Хабиев.
«Солтүстік Агро Н» компаниясы Қостанай облысының аумағында ет кооперациямен айналысады, ол барлық технологиялық тізбектерді қамтиды — шаруа қожалықтары, жемшөп өндірушілер, малды заманауи бордақылау, ет комбинаты және өнімдерді өткізу.
«Бағдарламада қарастырылған шаралар елімізде етті мал шаруашылығын дамытуға серпін беретініне сенімдіміз. Еліміз аграрлық экспорттық өнімдердің, әсіресе ет өндірісінің әлемдегі ірі өндірушілерінің бірі бола алады», — деді «Астық индустриясы» АҚ директорлар кеңесінің мүшесі Әлжан Хабиев.
Сондай-ақ, отырыста Қостанай облысының әкімі А. Мұхамбетов, Павлодар облысының әкімі Б. Бақауов, Алматы облысының әкімі А. Баталов, Ақтөбе облысының әкімі Б. Сапарбаев, сондай-ақ ҚР Премьер-Министрінің орынбасары — ауыл шаруашылығы министрі Ө. Шөкеев сөз сөйледі.
Мәселені қарау қорытындысы бойынша ҚР Премьер-Министрі Бақытжан Сағынтаев Мемлекет басшысы «Қазақстанның үшінші жаңғыруы: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» Жолдауында аграрлық сектор экономиканың жаңа драйвері болуы керек деген міндет қойғанын еске салды.
Ауыл шаруашылығының маңызды құрамдас бөлігі — етті мал шаруашылығы. Қой шаруашылығы, жылқы өнімдерін Қытайға, ірі және ұсақ қара малды БАӘ-ге жеткізу кедергілері алынып тасталды. Жыл соңына дейін ҚХР-ға ірі қара мал өнімдерін жеткізу жұмыстары аяқталады.
«Жаңа үлкен нарықтар ашылып жатқандықтан, тиісті органдармен жоспарланған іс-шараларға қатысты барлық мәселелерді тағы бір рет талқылау қажет. АӨК дамытудың 2017–2021 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасына өзгерістер мен толықтырулар енгізу аясында етті мал шаруашылығын дамыту бойынша кешенді шаралар қаралуы тиіс», — деді Бақытжан Сағынтаев.
Үйлестіру жұмыстары ҚР Премьер-Министрінің орынбасары Ө. Шөкеевке жүктелді.
