Жоба жүзінде жаңа алапты көмір өндіруге сай дайындауға мүмкіндік беретін технологиялар әзірленді. Көмірді тасымалдау үшін ұзындығы 1610 метрге жететін кеніш жолы тағы бір таспа бойы ұзартылды.
– Әлемге әйгілі Екібастұздың «Богатырь» және «Шығыс» кеніштерінде еліміздегі көмірдің 60 пайызы өндіріледі. Былтыр «Шығыс» кенішінің кеншілері көмірдің 550 миллионыншы тоннасын өндірген болатын. Енді міне, осы бір жыл аралығында жаңа алаптан 1 миллион тонна өндірілгені кеншілер үшін жетістік, – дейді «Шығыс» кеніші директоры Юрий Гончаров.
Жалпы, Юрий Гончаровтың айтуынша, қазіргі кездегі көмір нарығында кездесетін кейбір жағдайларға қарамастан, кәсіпорын өзінің бәсекеге қабілеттілігін сақтап қалды, шығындарды қысқартып, өндіріс өнімділігін арттырды. Былтыр мысалы, көмір өндіру 17 миллион тоннаны құрады. Биылғы жылы да өндіріс өнімділігін арттыру жоспары бар. Өйткені былтырғы жылы басталған инвестициялық жобалар бүгінде жүзеге асуда.
Мұның бір айқын мысалы кеншілер «Шығыс-2» алабын бірегей ерекше жоба деп бағалайды. Бұл жоба біріншіден жаңашыл, яғни қалыптасқан стандартты емес, ерекше инженерлік шешімдердің енуіне жол ашты. Кеншілер жаңа КЛП-5 конвейерінің көмір қазу, тасымалдау жобасын өздері жасаған ерекше шешімдерінің көмегімен жүзеге асырды. Конвейерлер қондырғыларын кеншілер өздері жөндейді. Кеніш көмірді өндіру, ұсату және көлікпен жөнелту үдерісіне жаңашылдық әкелуде.
Міндет – тұтынушыға сапалы көмір жеткізу. Екібастұздық кеніштер алдымен ішкі нарықты сапалы көмірмен қамтамасыз етеді. Келесі кезекте бәсекелестікке қабілетті, сұранысқа сай көмірді экспортқа шығара алды.
Қазір дамыған елдер газға көшуде. Ал әзірге біздің кеніштердің міндеті – көмір сапасын жақсарту. Яғни көмірді өндіріп қана қоймай, байытуға, көмір химиясын дамытуға басымдық беру керектігі айтылуда.
Мысалы, біз жазып отырған «Шығыс» кеніші Ақсу ферроқорытпа зауытына фракцияланған көмір жеткізуде. Кеніш алдағы жылдарға жоспарланған көмір байытудың бірнеше түрін де әзірлеуде. Негізгі тұтынушысы «ЕЭК» АҚ Ақсу электр стансасы орта есеппен 26 000 тонна көмір тұтынады, бұл бір тәулікте өндірілетін көмірдің тең жартысы. Бәсекеге қабілетті болу үшін өндірістік шығындарды қысқарту аса маңызды.
Міне, сондықтан да жаңа басталған «Шығыс-2» жобасын жүзеге асыру кеніш бойынша көмір өндіруге жұмсалатын шығынды азайтуға мүмкіндік береді. Өндіріске де күнделікті өзгеріс, жаңашылдық қажет.
– Жоба әзірше өнеркәсіптік тәжірибеден өтуде.Тексерістер мен сынақтар арқылы жобаның сенімділігіне және қауіпсіздігіне көз жеткіземіз. Содан кейін ғана жаңа алаптан көмір тасымалдайтын жаңа конвейер желісі өнеркәсіптік пайдалануға беріледі, – дейді кеніштің бас инженері Эльдар Дәуітов.
Жаңа алаптағы кен қыртысы 10-15 метрге, кей жерлерде 3 метрге дейін жетеді. Көмір жердің сыртқы бетінде жатыр. Көмір қазылған жерге «+55» деген белгі қойылған. Бұл жердің сыртқы қабатынан есептегенде көмірдің 225 метр тереңдікте қазылғанын көрсетеді. Кеншілер бұл алапта көмір қоры 558 миллион тоннаға жетеді деп болжайды.
Инвестициялық бағдарлама аясында кенішке «Liebherr R-976 Litronic» баргидравликалық экскаваторы да жеткізілді. Экскаватордың құны 320 миллион теңге. Салмағы 90 тонна. Ерекшелігі – көмір қазу жұмыстары жарылыссыз жасалады.
Өйткені жергілікті жердегі кеніштерден қалай көмір алынатыны белгілі. Осыдан кейін көмір қазу техникасын жасауға тапсырыс берілді. Қазу тереңдігі – 10,75 метр. Экскаватор кен қазудың жоғары талаптарына сай құрастырылды. Бақылау камералары сенсорлық экран мониторымен жабдықталған. Автоматты салқындатқыш орнатылған. Кеніш шетелдік Liebherr фирмасымен жылдар бойы бірге жұмыс істеп келеді. Бұл күндері кәсіпорында осы фирма құрастырған экскаваторлар, крандар, тиегіштер және бульдозерлер сапалы жұмыс жасауда. Мұны өндірістік тур барысында біз де көріп, жетістіктер барысын саралап қайттық.
Жалпы, өңірдегі Ақсу қаласында орналасқан «Еуразиялық энергетикалық корпорация» АҚ еліміздегі электр энергиясының 17 пайызын, көмірдің 20 пайызын өндіреді. Корпорацияға Ақсу электр стансасы, Екібастұздағы «Шығыс» көмір кеніші және Өндірістік жөндеу бөлімшесі қарайды. Энергетикалық корпорацияда 6 227 адам еңбек етуде.
Фарида БЫҚАЙ,
«Егемен Қазақстан»
ЕКІБАСТҰЗ
