Сыртқы саяси ведомстволардың ұстанымдарын және іс-қимылдарын тұрақты түрде үйлестіру – биылғы наурызда Астанада өткен мемлекеттер басшыларының бірінші Жұмыс консультативтік кездесуінің қорытындысы аясындағы маңызды іс. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев сол жолғы жиында Орталық Азия елдерінің мүдделерін тоғыстыру өңірдің тарихи, этникалық және мәдени тұрғыдан тығыз байланыстағы барша халқы үшін тиімді екенін айтқан болатын.
Шолпан-Ата қаласында министрлер өңір елдері арасындағы қауіпсіздікті қамтамасыз ету және сауда-экономикалық байланыстарды қарқындату саласында ынтымақтастықты нығайту қажеттігін атап өтті.
«Астанада Орталық Азия мемлекеттері басшыларының бірінші Жұмыс консультативтік кездесуін жемісті өткізу өңірлік қатынастардағы жаңа кезеңнің басталуына серпін берді. Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев Орталық Азия елдерінің әлеуетін біріктіруге, өңірішілік сауданы арттыруға, өңірлік қауіпсіздікті қамтамасыз етуге және халықтарымызды жақындастыруға үлкен мән беруде», деді Қазақстанның Сыртқы істер министрі Қайрат Әбдірахманов.
Қ.Әбдірахманов өз сөзінде сыртқы істер министрлері деңгейіндегі тұрақты отырыстар Орталық Азия елдері лидерлері диалогының жалғасы және жалпы проблемаларды талқылау мен шешуде тиімді алаң болуы тиіс екенін мәлімдеді. Сонымен қатар мемлекет басшыларының Астанадағы кездесуінің Қорытынды хаттамасын нақты іске асыруға кірісуді ұсынды.
Өзбекстанның сыртқы істер министрі Абдулазиз Камилов өз сөзінде өзбек тарапының өңірдегі диалогты ретке келтіруге талпынысын атап өтті және іс-шара қатысушыларын өткізілуі ағымдағы жылдың қазанында Өзбекстанда жоспарланған Орталық Азия елдерінің Өңірлік экономикалық форумы жұмысына қатысуға шақырды. А.Камилов Өзбекстанның астаналық диалогтың жалғасуына үлкен мән беретінін және Орталық Азия мемлекеттері басшыларының кезекті консультативтік кездесуі келесі жылы Наурыз мейрамының қарсаңында Ташкент қаласында өтетінін атап өтті.
Қырғызстанның сыртқы саяси ведомствосы басшысы Эрлан Абдылдаев іс-шараның ұйымдастырушысы ретінде Қырғызстанда сыртқы істер министрліктері арасындағы отырысты өткізу бастамасын қолдағаны үшін баршаға алғысын білдірді. Іс-шараның қорытындысы бойынша ол Қырғызстан және Орталық Азияның басқа мемлекеттері арасындағы достық қатынастар алдағы уақытта өзара тиімді ынтымақтастық пен тату көршілікті нығайтуға негіз болатынын білдірді.
Министрлер өңірлік өзара іс-қимыл жасаудың көптеген мәселелері бойынша Орталық Азия елдерінің ұстанымдары өте жақын екенін атап өтіп, өңір елдерінің диалогын жандандыруды ұсынды.
Отырыстың қорытындысы бойынша қатысушылар бірлескен мәлімдеме қабылдап, онда тараптар мемлекеттік шекараларды халықаралық құқықтық ресімдеу процесіндегі оң динамиканы, өңіраралық және шекарааралық ынтымақтастықты жандандыруды мақұлдады.
Сонымен қатар тараптар трансұлттық қауіп-қатермен күресу мәселелерін талқылады. Құжатта «Халықаралық терроризм және экстремизммен, есірткінің заңсыз айналымымен, трансұлттық ұйымдасқан қылмыспен, соның ішінде халықаралық және өңірлік ұйымдар шеңберіндегі басқа қауіп-қатермен күресуде одан әрі ынтымақтастықтың қажеттігі», атап көрсетілді.
Өңір елдері сауда-экономикалық байланысты одан әрі нығайту, өзара сауданы өсіру үшін оңтайлы жағдайлар жасауға жұмыс жасайтын болады. Өңіраралық инвестициялық ынтымақтастықты ілгерілету Орталық Азия елдері арасындағы іскерлік белсенділік үшін маңызды болып табылатыны туралы пікір айтылды.
Сонымен қатар транзиттік мүмкіндіктерді кеңейту өңір елдерінің көлік коммуникациялары арқылы экономикалық ынтымақтастықты нығайтуға, көлік инфрақұрылымын дамытуға және транзиттік жүк ағындарын іске қосуға жәрдемдесетіні де айтылып өтті.
Қазіргі күні Орталық Азия елдеріндегі өзекті мәселенің бірі – трансшекаралық өзендердің жайы да арнайы қарастырылды. Тараптар Орталық Азиядағы су-энергетикалық ресурстарды кешенді пайдалануды қолдады және өңірдің барлық мемлекеттерінің мүдделері мен мұқтаждықтарын ескере отырып, аталған саладағы өзара тиімді ынтымақтастықтың тұрақты ұзақмерзімді тетіктерін әзірлеудің маңыздылығын атады.
Отырыс соңында қатысушылар Орталық Азия елдерінің сыртқы істер министрлерінің кезекті кеңесін келесі жылы Тәжікстанда өткізуге уағдаласты.
Тұтастай алғанда, Орталық Азия елдерінің сыртқы істер министрлерінің кездесуі өңірдегі барлық мемлекеттердің достастық, тату көршілік, өзара түсіністік және сенім дәстүрлеріне негізделген өңірлік өзара іс-қимылды нығайту және одан әрі кеңейту бойынша күш-жігерінің логикалық және заңды жалғасы болды. Ұлттық экономика министрлігінің деректері бойынша, Қазақстанның Орталық Азияның төрт мемлекетімен тауар айналымы жыл өткен сайын өсіп келеді. Мысалы, өткен 2017 жылдың өзінде бұл көрсеткіш 18,4 %-ке өсіп, 3,6 миллиард долларды құрады. Ең үлкен өсім Тәжікстанмен және Өзбекстанмен арадағы сауда айналымында байқалып отыр.
Қамбар АХМЕТ,
«Егемен Қазақстан»
