Әлем • 17 Тамыз, 2018

«Корея» синдромы

734 рет
көрсетілді
7 мин
оқу үшін

Жаназаның үстіндеміз. Отыз­дың жуан ортасына енді ғана табан іліктірген азамат ағайын-туыстың отыз омыртқасын опырып, қырық қабырғасын қа­қыратып өмірден өтті. Және бір өкініштісі, ту сонау Ко­реяда. Сүйегін жеткізудің өзі қан­шама машақат, бейнет бол­ды.  

«Корея» синдромы

Соңғы жылдары Оңтүстік Кореяға Көкшетау өңірінен бет түзеген қан­дастардың легі азаймай тұр. Азай­ғаныңыз не, соңғы кезде тіпті үдеп бара жатқан тәрізді. Кешегі кеңес заманында елімізден социалистік лагерьге қараған елдерге инженер-техник тәрізді қат мамандардың жіберіліп тұрғандығын білуші едік. Геологтарымыз Моңғолияда кен-барлау жұмыстарын жүргізгенін, дәрігерлеріміз сонау Африкадағы Сомали, Конго Демократиялық Ре­с­пуб­ликалары тәрізді мемлекеттерде науқастарды емдегені жалпақ жұртқа жақсы мәлім.   

Ел шетін тұмшалаған темір тор­дың ыдырауы мұң екен, бұрын жал­­пақ жұртқа беймәлім болып кел­ген шетелдерге емін-еркін шы­­­­ғуға мүмкіндік пайда болды. Со­ның бір сорабы – Корея. Әри­не, Кореяда емешегі үзіліп күтіп отыр­ған нағашымыз жоқ, ат арытып, сабылған жұрт жұмыс істеуге барады. Бірақ барып-келгендердің айтуына қарағанда, ол жақта біздің еңбек мигранттарын ең лас, ең ауыр, азапты жұмысқа жегетін көрінеді. Көрешекті көретін қазақ, қырғыз, өзбек мигранттары. 

– Осы жігіт бар-жоғы бір жыл­ға жетер-жетпес қана жұмыс істеді. Алдында телефон арқылы хабарлас­қанда, енді бір айдан соң елге қай­тамын депті пақыр, – дейді жаназа дастар­ханының үстінде айтпай келген ажалдың анық себебінен хабардар біреу. 

– Бара сала радиациясы көп зауытта жұмыс істеген екен, – дейді екіншісі, – ақшаға қызыққан ғой. 

Ақша демекші, ел ішіндегі «сымсыз телефон» Кореяға барып жұ­мыс істегендер ауылда қалған әке-шешесіне айына 800 мың, енді біреуі бір миллион теңге жіберіпті деген қауесет әңгімелерді жеткізіп жатыр. Осы оқиғадан кейін біз де сол жаққа барып жұмыс істеп келген бір азаматты іздеп таптық. Аты-жөні − Самат Көшімбаев.  

– Мен Кореяға 2015 жылы бардым. Ол кезде жеңілдеу еді. Қазір олар да шеттен келетін заңсыз жұмыс күшін тежей бастады. Құрылыста жұмыс істедік. Зәулім көп қабатты үй­лерді салдық. Біздегідей қалаған уақыт­та темекі тарту, тамақ ішу деген атымен жоқ, бәрі өлшеулі мөл­шермен.  Өз міндетіңді өлсең де, тірілсең де мінсіз атқаруға тиіссің. Барған бетте ас-ауқатына үйрене алмай азапқа түстік. Кәдімгі қара нан таба алмай қиналдық қой. Шет жағалап ондағы жайды естігеннен кейін өзіміз де тура тозақтың өзіне салса да, бақұл болып бардық. Сосын лажсыз көндік. Көзге түсіп қалмайық деп жұмыс істейтін жеріміз бен уақытша баспанамызды ғана білдік.

Барынша ықшам айтылған Самат­тың осы бір ауыз сөзінен біраз жайды аңғаруға болар еді. Оның айтуынша, Оңтүстік Корея қазір жедел дамып жатқан ел болғанымен, құрылыста, зауыт-фабрикаларда жұмыс күші жетісе бермейді. Олардың қожайындарына сырттан келген жұмысшы тиімдірек, әлдеқайда арзанға түседі. Содан соң денсаулыққа зиянды, ең қиын жерге өздері тіленіп келген, оң-солын бажайлай алмайтын мигранттарды салады. 

Кореяны жағалағандардың түгел­ге жуығы өзіміздің қазақтар. Сол жақ­тан азын-аулақ тиын-тебен әкел­се, жер үс­тіндегі жұмақ құдды сол елде орнап тұр­ғандай дырду-дақ­пыртын молайтып жібереді. Үстіміз­дегі жылы әлеуметтік желіде Кореяға ХХІІІ қыс­қы Олим­пиаданы тамашалауға бар­ған екі қазақстандықты әуежай жер­төлесінде ұстап, әрі қа­рай аттатпай жатқаны жөнінде хабар та­раған болатын. Бұл да жайдан-жай емес, өйткені Олимпиада кезінде шекарадан өтіп кету оңай деп, асығыс-үсігіс аттанған отандастарымыздың жаңа легі пайда болды. Қазір Көкше­тау­дың туристік фирмаларында Корея­ға құжат рәсімдеушілердің қата­ры кө­бейіп келеді. 

– Алдымен Астана арқылы Ал­матыға, одан Сеулге ұшамыз. Арғы-бергі билет құны 400 мың тең­геге жуық. Турист ретінде бара жат­қан соң 110 мың теңгені бес күнге қо­нақ үй үшін төледім. Өзге де жол шы­ғы­нын қоса есептегенде 700 мың теңгеге жуық қаражат қажет. Одан арғысын маңдайға жазылғаны біледі, – дейді турфирмада жолықтырған Кенжебай есімді бауырымыз.

Әрине, турфирмадағыларға бәрі­бір. Шындығын айтқанда, оларға халық­тың солай қарай ұмтылғаны керек. Негізінде, қаншама ақша шы­ғындап шекара түбіне жеткенімен, әрі қарай аса алмай қалғандары да бар. Сонда қаншама теңге босқа күйіп кетті дей беріңіз. Дәл қазір бейресми дереккөздері Оңтүстік Кореяға турист ретінде барып, сонда жұмыс та­уып қалып қойған 40 мыңға жуық қазақстандық бар екенін айтып отыр. Әрине, бұл тек бейресми көрсеткіш, біле­тіндердің айтуына қарағанда, одан да көп болуы мүмкін. 

Өткен жылы Қазақстанға Оңтүстік Корея­дан отандастарымыздың аудар­ған ақшаларының мөлшері бұрнағы жылғы 9 миллиард теңгенің орнына 18,8 миллиард теңгеге жеткен. Осы көрсеткіш бойынша көр­ші­лес Ресейден кейінгі екінші орын­ды еншілеппіз. Бұл не деген сөз? Кореяда жұмыс істеп жат­­қан қа­зақстандықтардың аз емес екенді­гінің дәлелі, екінші жағынан, олардың отбасына жіберген ақшалары еліміз­дің экономикасына қызмет етіп, пайда әкеліп жатқандығы. Солай бола тұра, «Арқада қыс жайлы болса, арқар ауып несі бар?!» дегендей, ел аман, жұрт тынышта, жұқалап айтқанда, көз көріп, құлақ естімеген Кореяға кету жақсы нышан емес.     

Дәл қазір мемлекет тарапынан ауыл-аймаққа қыруар қамқорлық көрсетілуде. Жермен айналыссаңыз да, мал бақсаңыз да ықтиярыңыз білсін. Қаншама бағдарлама жұмыс істей­ді. Тек еңбек ете біл. Азын-аулақ тиын-тебен табамын деп өзге­нің­ зиянды қалдығын жинастырып, денсау­лығыңды құртқанша, өз елің­нің өр­кен жаюына үлес қосқаның ар­тық емес пе?

Жоғарыда біз айтқан, өзіміз қа­тыс­қан жаназа бір ғана мысал. Ал өзге елден қанша адамның тәніне сыр­қат жұқтырғанын кім есептеп жатыр. Өмірі осылай қиыларын білгенде бұл да ол жаққа аттап баспас еді. Өкініштің соқпағын өзге жұрт баспасын деп қалам тербеуге тура келгені. 

Байқал БАЙӘДІЛ,

«Егемен Қазақстан» 

Ақмола облысы

Соңғы жаңалықтар

Су үнемдейтін қондырғы

Технология • Кеше