Елімізде балалар онкологиясын емдейтін екі республикалық орталық бар. Оның бірі, Алматыдағы Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығы болса, екіншісі, Астанадағы Ана мен бала ұлттық ғылыми-зерттеу орталығы. Балаларға диагностикалық және емдік көмек көрсететін онкологиялық және гематологиялық бейіндегі Педиатрия орталығындағы бөлім 115 төсек-орынға арналған. Еліміздің Денсаулық сақтау министрлігі онкологиялық ауруға шалдыққан балалардың мәселесіне ерекше назар аударады. Педиатрия орталығындағы балалар тегін емделеді. Мемлекет қажетті құрал-жабдықтармен, дәрі-дәрмектермен толық қамтамасыз етіп отыр.
Педиатрия орталығының директоры Риза Боранбаеваның айтуынша, қазіргі кезде аталған орталықта балалардағы барлық қатерлі ісіктерге емдеу жүргізіледі. Соңғы 25 жыл ішінде отандық балаларға онкогематологиялық көмек беру саласындағы жетістік әлемдік емдеу деңгейіне дейін жетті. Қазақстанда балалар онкогематологиялық қызметінің ашылуы мен соңғы 25 жылдағы дамуы жіті лейкозға шалдыққан науқастардың өміршеңдігін жақсартуға мүмкіндік беріп отыр. Ақ қан ауруына шалдыққандардың 82 проценттен астамы, ал қан ауруының ең қауіптісі саналатын миелойдты түрінің 62 проценті жазылды. Балалар онкогематологиялық орталығының 25 жылдық тарихында көптеген жоғары білікті мамандар даярланды. Жіті лейкоздар мен тығыз ісіктерді диагностикалау мен емдеудің заманауи бағдарламалары енгізілді. Балалар жасындағы күрделі қан ауруларын диагностикалау мен емдеудің жаңа технологиялары сәтті меңгерілуде. «Оның ішінде орталықта 2012 жылдан бастап балалардағы гемопоэздік дің жасушаларын трансплантациялау енгізілді. 2012 жылдан бастап сүйек кемігінің ішіндегі аллотрансплантация және аутотрансплантация отасы 70-тен аса балаға жасалды. Көрсетілетін медициналық қызметтерге қолжетімділік пен сапасы жақсаруда. Балаларды оңалту жайы да қарастырылған. 4 жылдан бері онкологиялық ауруларға шалдыққан балалар «Алатау» республикалық клиникалық шипажайында демалады. Республикамызда «2016-2020 жылдарға арналған Қазақстан Республикасында балалар онкологиялық және гематологиялық қызметін жетілдіру» Жол картасы іске асырылуда. Орталық мамандары алыс және жақын шетелдерде тағылымдамадан өткен. Қазір диагностикалау, ерте анықтау әлдеқайда жақсарды. Балалар онкологиялық және гематологиялық қызметінің еліміздегі дамуы көптеген кішкентай балалардың сауығып кетуіне мүмкіндік беріп отыр», деді Р.Боранбаева.
1993 жылға дейін, яғни балалар онкогематологиялық орталығы ашылғанға дейін бұл ауру айықпайтын және қатерлі деп саналды. Мәселені шешудің жалғыз жолы — лейкозды емдеудің халықаралық хаттамасын енгізу болды. Сол қиыншылыққа толы тоқсаныншы жылдары ТМД елдері мен Орталық Азияда ғане емес, елімізде тұңғыш рет онкогематологиялық орталығы ашылып, алғаш рет Австрия мен Германияның халықаралық BFM бағдарламалық емі енгізіліп, қолданыла бастады. «BFM» хаттамасы дегеніміз – Берлин, Франкфурт, Мюнстер сынды үш қаланың ғалымдары балалардың онкологиялық ауруын емдеу мақсатында арнайы бағдарлама құруына байланысты аталған. Бұл әдіс әлі күнге дейін елімізде қолданылып келеді.
Нәтижесінде дертінен айыққан, бүгінде отбасылы болып отырған пациенттердің ақ халатты абзал жандарға алғыстары айрықша.
Онкогематологиялық қызметтің қалыптасу жылдарында Педиатрия орталығы көптеген алыс және жақын шетелдік орталықтармен ынтымақтастық байланыс орнатты. Соның нәтижесінде ісік пен қан ауруларының күрделі түріне шалдыққан науқастарды диагностикалау мен емдеуде консультациялық-практикалық көмектер көрсетілді. Жас мамандар шетелдік орталықтарда біліктіліктерін арттырды. Сондай-ақ шеберлік сыныптарға қатысуға мүмкіндік алды. 25 жылдан бері клиникаға қолдау білдірген шетелдік әріптестердің еңбектері де атап өтерлік. Олардың қатарында Д.Рогачев атындағы иммунология, онкология және гематология орталығының директоры, Ресей ғылым академиясының академигі Александр Румянцев, Беларусь республикалық балалар онкологиясы және гематологиясы ғылыми-практикалық орталығының басшысы Ольга Алейникова, Екатеринбург қаласындағы №1 облыстық клиникалық балалар ауруханасы бас дәрігерінің онкологиясы және гематология жөніндегі орынбасары, медицина ғылымдарының кандидаты Лариса Фечиналарды атап өтуге болады.
Сонымен қатар орталықпен көпжылдық ынтымақтастығы, көрсеткен әлеуметтік қолдауы мен атқарған қайырымды істері үшін «Милосердие» қайырымдылық қоры, «Здоровая Азия», «Help Today», «Амила» қоғамдық қорлары мен «Asyl Bala» қауымдастығын да атап өткен жөн.
Бұрын қанның қатерлі аурулары емделмейтін ауруға жататын және бұл қатерлі дертке шалдыққан балалар 1 жасқа дейін ғана өмір сүрді. Қазіргі таңда елімізде онкологиялық дертке шалдыққан бүлдіршіндерді аман алып қалу үшін барлық амал қарастырылуда. Жыл өткен сайын бұл ауруға да тойтарыс беріле бастады. Алматы қаласындағы Педиатрия және балалар хирургиясы ғылыми орталығының «Онкогематология» бөлімі ашылған уақытынан бері осы қауіпті кеселдің алдын-алу, науқасты емдеумен айналысып келеді. Құрылғанына 25 жыл толған бұл бөлім ғасыр індетіне айналған онкологиялық ауруды емдеп, талай бүлдіршіндердің ата-аналарына қуаныш сыйлап, үміт отын жағуда.
«Қазақстанда бала обырын емдеудің әрі қарайғы жетістігі дер кезінде ерте анықтауға, біздің мамандардың бірлескен халықаралық білім беру және ғылыми жобалар мен емдік технологияларды жетілдіруге, оның ішінде гемопоэздік дің жасушаларын трансплантациялауға белсенді қатысуына байланысты», дейді мамандар.
Қазақстанда 2017 жылы алғаш анықталған қатерлі ісіктер саны 610 баланы құрады, оның 39%-і жіті лейкозға және 61%-і тығыз ісікке шалдыққандар. Жылына орта есеппен алғанда республикалық орталықтарда қатерлі ісікке шалдыққан 5 мыңға жуық бала емделеді.
Думан АНАШ,
«Егемен Қазақстан»