Жуырда Мырзашөл өңірінде өткен «Қауын fest» облыстық фестивалінің де мақсаты – бақша дақылдарынан өндірілетін өнім түрлерін көбейтіп, кәсіпкерлікті дамыту, бақша өнімдерін терең өңдеуді қолға алу және диқандардың өзара тәжірибе алмасуына жағдай жасау. Жалпы, мырзашөлдік диқандар жылына шамамен 650-700 мың тоннадан астам қауын-қарбыз жинайды екен. Соның 450 мың тоннадайы экспортқа жіберіледі. Шетелдердегі нарықты және сұранысты жақсылап зерттеген диқандардың қауын-қарбыз өсіруді жетік меңгергені соншалық, экспортқа жарамды неше түрлі сұрыптарын шығаруда. Яғни диқандар сұранысқа қарай икемделіп алған.
Биыл түркістандық шаруалар жалпы 61,4 мың гектар жерге қауын мен қарбыз еккен. Оның ішінде бақша дақылдарын жинаудан жыл сайын рекордтық көрсеткішке қол жеткізетін Мақтаарал және Жетісай аудандарында 19 500 гектарға қауын, 7 564 гектарға қарбыз егілген. Түркістан облысының диқандары биыл Ресей, Беларусь, Латвия, Германия елдеріне 80 мың тоннадан астам қауын мен қарбыз экспорттапты. Әсіресе Ресей мемлекетінің нарығына шығарылған өнім үлесі басым.
Елбасының «Болашаққа бағдар: рухани жағыру» бағдарламасы аясында тұңғыш рет өткізіліп отырған фестивальға облысымыздың аудандары мен қалаларынан ғана емес, еліміздің өзге өңірлерінен келіп қатысушылар да көп болды. Іс-шараны Түркістан облысы әкімдігінің тікелей бастамасымен əрі қолдауымен Мақтаарал және Жетісай ауданы әкімдіктері бірлесіп ұйымдастырды.
Фестивальдың ашылу салтанатында облыс әкімі Жансейіт Түймебаев өңірдің ауыл шаруашылығы саласының әлеуеті жоғары екенін, қауын мен қарбыздың отаны саналатын Мақтаарал және Жетісай аудандарында бақша өнімдерін терең өңдеумен айналысатын шағын кәсіпорындар мен цехтарды іске қосу қажеттігін атап өтті. Өңір басшысының айтуынша, алдағы уақытта жыл сайын тамыз айында «Қауын fest» фестивалі, «Қауынқақ», «Қауында да қауын бар», «Қарбызды Оңтүстікте «дарбыз» дейді» сынды байқаулар мен жәрмеңкелер ұйымдастырылатын болады.
Фестиваль барысында келушілерге карвинг және қауын-қарбыз көрмесі ұсынылды. Сондай-ақ «Ең үлкен қауын», «Ең дәмді қарбыз», «Ең тәтті тосап», «Ең үздік бақша өнімдерін ұсынған ауыл әкімдігі» атты аталымдар бойынша жарыстар ұйымдастырылып, бас жүлдеге темір тұлпар тарту етілді.
Айта кетелік, облыс диқандары өткен жылы 1250 мың тонна бақша өнімдерін өндірсе, биыл 1330 мың тонна өнім жиналған. Оның 771,4 мың тоннасы қауын болса, 558,6 мың тоннасы – қарбыз. Гектар түсімі 220 центнерді құраған. Республикада өсірілген қауын-қарбыздың 65 проценті Түркістан облысына тиесілі. Ал облыста өндірілген бақшаның 44 проценті Мақтаарал мен Жетісай аудандарының үлесінде.
Фестивальде қауын-қарбызды қайта өңдеу мәселесі де назардан тыс қалған жоқ. Алдағы уақытта ұмыт бола бастаған қауынқақ, қауынқұрт әзірлеу қайта жанданбақ.
Мырзашөл өңірінің диқандары бақша өнімдерін ғана емес, күріш, картоп, қырыққабатты да, жоңышқа мен машты да табыс көзіне айналдыруда. Осылайша егістік алқаптарын әртараптандыру жолдары жүзеге асырылып келеді. Мысалы, Жетісай ауданында 77 мың 274,6 гектар егістің 3312,3 гектары ескі жоңышқалық саналады. Биыл шаруалар жоңышқалықтан гектарына орта есеппен 164,8 центнерден өнім алуда. Қазірдің өзінде жалпы алынған өнім көлемі – 54576 тонна. Жоңышқалықтың кемінде 5 рет өнім беретінін ескерсек, бұл көлем арта түсетіні анық.
Күріш өсірушілер қатары да көбейіп келеді, биыл егіс көлемі 437 гектарға жеткен. Ал маштың аудандағы жалпы көлемі 86 гектарды құрады. Сондай-ақ жетісайлық диқандар 85 гектар жерге картоп егіп, әр гектардан орташа есеппен 171,7 центнерден, жалпы көлемі 1459 тонна өнім жинаған.
Аграрлы аудандарда шаруалардың өнімін сақтап, әрі қарай сату үшін қолайлы жағдай жасау да маңызды. Бұл мақсатта Мақтаарал ауданындағы Азаттық ауылында логистикалық орталық салу жобасы қолға алынған. Оған 9 гектар жер телімі қарастырылған. Орталықта жаңа үлгідегі жеміс-жидек сақтау және уақытша сұрыптау қоймалары, мұздатқыш камера мен жүк көліктеріне арналған тұрақжай, техникалық қызмет көрсету стансасын салуға жалпы құны 1 миллиард теңгеге жуық инвестиция тарту көзделіп отыр. Сондай-ақ орталық аумағында заман талабына сай автопаркинг, электронды таразы, жүк сақтау қоймалары, тұрақжай, құжаттандыру орталығы, қонақүй, асхана, сауда үйі, автожуу орны сынды нысандар да салынбақ.
Ғалымжан ЕЛШІБАЙ,
«Егемен Қазақстан»
Түркістан облысы
