Бұған дейін Алматының 8 ауданында іріктеу сайыстары өтті. «Алпамыс батыр» жырын жатқа айтып, жеңімпаз атануға 1300-ден аса үміткер тілек білдірді. Әр ауданнан үш жеңімпаздан іріктеліп, оза шауып келген 24 жүлдегер оқушы қалалық сынның қаталдау болатынын қазылар алқасының құрамына қарап-ақ байқады. Ұлттық жобаны қолдап, ерте көктемнен бастап жыр жаттап жүзден жүйрік атанып келген талапты оқушылардың өнеріне академик Өмірзақ Айтбаев, М.Әуезов атындағы Әдебиет және өнер институтының директоры Уәлихан Қалижан, профессор, әдебиетші-ғалымдар Тынысбек Қоңыратбаев, Темірхан Тебегенов, Серік Қорабайұлы, «Алматы ақшамы» газетінің бас редакторы Қали Сәрсенбай төрелік жасады.
«Тұлпар мініп, ту алған» ұлттық жобасы несімен құнды? Эпостық жыр-дастандар – қағазбен қатталмаған, жылнамасы жоқ тарихымыздың ауызша жеткен сипаттамасы, ұлттық құндылығымыздың ауқымды бір бөлігі. Бүгінгідей бала санасының әр талшығын бүкілғаламдық тор шеңгелдеп тұрып шырмап алған кезеңде оның тарихи, көркем, пәлсапалық маңызын ұмыттырмай, бабалар аманаттап кеткен жәдігердің әр жолын көздің қарашығынай сақтап, бойға сіңіруге әр қазақ құмбыл болуы тиіс. Тегеурінді технологияның тасасында қалып бара жатқан ауыз әдебиетінің інжу-маржаны ендігі жерде ешкімге де қажет емес деп қарайтындар бар. Ендеше эпостық жырға, батырлар жырына құрметті арттыру үшін ынталандырып жаттатудың, қызықтырып оқытудың әдіс-амалдары қарастырылса, құба-құп. «Тұлпар мініп, ту алған» ұлттық жобасының осындай пайым тұрғысынан қолға алынғаны анық. Жоба жетекшісі, ақын Серік Сейтманның айтуынша, «Тұлпар мініп, ту алған» байқауы оқушылар арасында кітап оқуды, оның ішінде қазақ халқының батырлық эпостарын насихаттау, өскелең ұрпақтың шығармашылық және зияткерлік қабілетін дамытуға жағдай жасау, оқушыларды халық поэзиясына, асыл мұраға деген сүйіспеншілікке және патриотизмге тәрбиелеу, намысшылдық, қайсарлық қасиеттерге баулу, қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімдерінің беделін көтеруді мақсат тұтады.
Алғаш рет ұйымдастырылып отырған ұлттық жоба 1-орын алған жеңімпаз балаға бірден 1 500 000 теңге жүлде тағайындады. Мұншама қомақты жүлде қоры бұрын-соңды білімге қатысты байқауларда болған емес. Өзге сыныптастары ала жаздай доп теуіп, думанды жаздың қызығына тоймай, сейіл-серуеннен қолдары тимей жүргенде бұл балалар 110 беттен тұратын «Алпамыс батырды» жаттады. Рас, аудандық деңгейдегі жарыстарда анық байқалған, жыр жаттаған оқушылардың қарым-қабілеті, білім деңгейі, мүмкіндігі бірдей емес, әртүрлі.
«Алпамысты» айтып, жүлдеге таласқандардың арасында орыс та, корей де, ұйғыр да болды. Алпыс бет жырды жатқа айтқан Наурызбай ауданының оқушысы Николай Шут әлеуметтік желінің күшімен әп-сәтте тұтас қазақ ұлтына ұнап қалды. Міне, осындай қызығы мен шыжығы қатар жүрген жарыс алпыс түгілі «сексен, тоқсан беттерді» шаң қаптырып, шашасына шаң жұқтырмай жүз бет жырды толық жаттағандарды ғана мәреге топтастырды. Тайжарысқа тайсалмай келгендердің бар ықылас-ынтасы күндіз-түні қолынан кітабы түспей жаттаған ұзын-сонар жолдарды ұмытып қалмауға бағытталғандай. Бала болса да ұстазының үмітін, мектебінің алдындағы жауапкершілікті сезінеді. Ұстаз демекші, «Тұлпар мініп, ту алған» байқауының басты ерекшелігі – миллионды қанжығасына байлаған жеңімпаз оқушыны баптаған тәлімгері Англияның Оксфорд қаласында үш ай тіл білімін жетілдіру орталығынан ағылшын тілін терең меңгеріп қайтаруға жіберіледі. Екінші орын алған оқушының мұғалімі – екі ай, үшінші орын – бір ай тіл үйренуге мүмкіндік алады. Жалпы білім беретін мектептерде ағылшын тілін меңгеру міндеттеліп жатқан кезеңде бұл мұғалім үшін де таптырмас мүмкіндік екені сөзсіз.
Сонымен, байқаудың үш жеңімпазы да Алматы қаласының бір ғана ауданынан – қазағы қалың қоныстанған Алатау ауданынан шықты. Енді бір ауданнан үш бірдей ұстаз Оксфордтқа аттанады. Жеңімпаз оқушылар мен ұстаздар: 1-орын Аружан Әбсаттар (тәлімгері Майра Айыпханқызы), 2-орын Бекзат Шардарбек (Фарида Сүлейменова), 3-орын Абылай Бердашев (Айжан Оспанбекова) биылғы байқаудың мықтылары болды. Ал ынталандыру сыйлығының иегерлері болып Шыңғысхан Армия, Мәншүк Арыстанбек, Санат Ғизатұлы танылды.
Ендігі жерде жырды жүлде үшін емес, өзі үшін жаттайтындардың қатары көбейіп, ауқымы кеңейсе, көмескі тартқан өнердің шоғын маздатуды көздеген байқау мақсатының орындалғаны.
Айгүл АХАНБАЙҚЫЗЫ,
«Егемен Қазақстан»
АЛМАТЫ
