«Жаңа формацияның мемлекеттік қызметшілері мемлекет пен қоғам арасындағы алшақтықты қысқартуға тиіс», деген болатын Мемлекет басшысы. Осылай дей келіп, Президент жалақы төлеудің жаңа моделі енгізілгеннен бері орталық аппаратқа арналған конкурс бір орынға 28 адамға дейін, өңірлік құрылымдарда бір орынға 60 адамға дейін өскенін, Маңғыстау облысының әкімдігіндегі 1 бос орынға 16 адамға дейін, ал Әділет министрлігінде орта есеппен 13 үміткер қатысқанын айтып өткен болатын.
Жоғарыда аталғандай, Маңғыстау облысындағы жергілікті атқарушы органдарға еңбекақы төлеудің жаңа жүйесін енгізудің нәтижесі азаматтардың мемлекеттік қызметке қызығушылығын айтарлықтай арттырып отыр. Өткен жылғы есептік кезеңде жергілікті атқарушы органдардағы бос орындарға жарияланған конкурстарға үміткерлер құжат тапсырмаса, ағымдағы жылдың 9 айының қорытындысы бойынша конкурстардың орта есеппен әрбір бос орынға кем дегенде 1 үміткерден қатысып отыр.
Есептік кезеңде 638 бос және уақытша бос лауазымдарға конкурс жарияланып, оған барлығы 771 үміткер қатысқан. Конкурстық іріктеудің әңгімелесу кезеңіне байқаушылар мен сарапшылардың қатысуы 100% қамтамасыз етілген. Ішкі конкурстың нәтижесі бойынша тағайындауға ұсынылған 104 үміткердің 61-і, яғни, 59%-ы жоғары лауазымдарға тағайындалыпты. Өткен жылмен салыстырмалы түрде қарайтын болсақ, бұл көрсеткіштердің барлығында оң серпін бар. Нақтырақ айтсақ, жергілікті атқарушы органдардағы бос орынға үміткерлер көбейе түсті.
Мысалы, Маңғыстау облысының индустрия және инновация басқармасында жарияланған бас маман лауазымына 16 үміткер, Маңғыстау облысының мемлекеттік сатып алу басқармасында жарияланған бас маман лауазымына 14 үміткер, Маңғыстау облысының денсаулық сақтау басқармасында жарияланған бас маман лауазымына 8 үміткер, Маңғыстау облысының мәдениет басқармасында жарияланған бас маман лауазымына 8 үміткер, Мұнайлы ауданы Қызылтөбе ауылдық округі әкімінің аппараты бас маманына жарияланған лауазымға 5 үміткер, Ақтау қаласы әкімінің аппаратында жарияланған бас маман лауазымына 9 үміткер, Маңғыстау облысының дін істері басқармасында жарияланған бас маман лауазымына 10 үміткер, Маңғыстау облысының экономика және бюджеттік жоспарлау басқармасында жарияланған бас маман лауазымына 11 үміткер құжат тапсырған. Сондай-ақ мемлекеттік қызметке келу үшін тестілеуге ниет білдірген азаматтардың саны артуда. Жыл басынан бергі 9 ай қорытындысы бойынша 4145 азамат тестілеуге қатысып, оның 1395 тестілеудің оң нәтижесін алып отыр. Деректер өткен жылмен салыстырғанда, тестілеуден өтуге ниет білдірген үміткерлердің саны 1,7 есеге өскендігін дәлелдейді.
Мемлекеттік қызметті және оған төленетін еңбекақыны оңтайландыру – уақыт талабы. Қоғамдағы жаңарулар бұл жүйедегі таптаурындықты тастап, жаңаша формат іздеу қажеттігін аңғартқан болатын. Бұл өзгерістердің өзектілігі Елбасы ұсынған «100 нақты қадам» Ұлт жоспарының 5 және 6 қадамдарын жүзеге асыру барысымен сабақтасты. Биыл Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігі, Әділет министрлігі, Астана қаласы мен Маңғыстау облысы әкімдіктерінің базасы аясында әкімшілік мемлекеттік қызметшілерге факторлық-балдық шәкіл негізінде лауазымдық ақы мен бонустар енгізілген қанатқақты режімдегі еңбекақы төлеудің жаңа жүйесі пайда болды және тиімсіз шығындарды оңтайландыру мен басшылық құрамын қысқарту есебінен төменгі және орта буындағы қызметкерлердің жалақысын арттыру бағытындағы қанатқақты жоба басталды. Ал Қазақстан Үкіметінің «Әкімшілік мемлекеттік қызметшілердің еңбекақысын қанатқақты тәртіпте төлеудің кейбір мәселелері жөнінде» 2017 жылғы 29 желтоқсанда №939 қаулысы қабылданып, Агенттік төрағасының 2018 жылғы 16 қаңтардағы №13 «Мемлекеттік әкімшілік қызметшілердің қызметін бағалаудың кейбір мәселелері туралы» және 2017 жылғы 29 желтоқсандағы «Мемлекеттік әкімшілік лауазымдарды деңгейі мен функционалдық топтарға қанатқақты тәртіпте бөлуді бағалау және орналастыру жөнінде әдістемелік ұсынымдарды бекіту туралы» бұйрықтарының бекітілуі аталған жобаны жүзеге асыруға жол ашты.
– Бұл еңбекақы қызметкерлердің функционалдық бағыты мен жүктелген міндеттердің күрделілігіне байланысты, ал бонустар қызметшінің тиімділігі мен нәтижелілігіне байланысты төленеді және мемлекеттік органның тапсырмаларды орындауына қол жеткізуге қосқан үлесін есепке ала отырып лауазымның құндылығын өлшеуге мүмкіндік береді. Тәжірибедегі бірдей мәнді сыйақылардың орнына енгізілетін бонустар қызметшінің жұмыс қорытындысы бойынша тиімді қызметшілерге жыл сайын төленетін болады, – дейді Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің Маңғыстау облысы бойынша департаментінің басшысы Н.Жанназарова.
Департамент басшысының айтуынша, аталған жобаны жүзеге асыру мақсатында бірқатар шаралар ұйымдастырылған. Атап айтқанда, толық және нақты талдау мақсатында орталық мемлекеттік органдар мен жергілікті атқарушы органдардың лауазымдық нұсқаулықтары, ережелері мен штаттық кестелері зерделеніп, мемлекеттік органдар мен әкімдіктердің персоналды басқару қызметі мен қаржы мәселелеріне жетекшілік ететін құрылымдық бөлімшелердің өкілдерін оқыту ұйымдастырылды. Шетелдік сарапшылармен бірге әкімшілік лауазымдар негізгі үш фактор бойынша бағаланып, нәтижесінде барлық әкімшілік лауазымдар төрт функционалдық блок бойынша жұмыстың мазмұнына байланысты басқарушы, негізгі, ықпалдастырушы және көмекші персонал болып 15 деңгейге бөлінген.
Ізденістер мен зерттеулер нәтижесінде қолданысқа енгізілген жоба өз нәтижесін Маңғыстау өңірінде бере бастады. Құзырлы орындардың мәліметіне сүйенсек, қанатқақты жүйе аясында орталық мемлекеттік органдар мен аумақтардағы қызметшілер айлық ақысындағы айырмашылық 70% -дан 10%-ға дейін төмендеп, жергілікті деңгейдегі еңбекақы орташа есеппен 2-2,5 есеге өскен.
Маңғыстау облысының жергілікті атқарушы органдарындағы қызметшілердің мемлекеттік қызметтен өз еркімен кетуі 2017 жылмен салыстырғанда 2,5 есеге азайғандығы тағы бар. Мысалы, мемлекеттік органдардың кадр жай-күйіне жүргізілген мониторинг қорытындысы бойынша 2018 жылдың 1 қазанында қызметшілердің мемлекеттік қызметтен өз еркімен кету көрсеткіші – 37 бірлік (2,7%) болса, 2017 жылдың есептік кезеңінде 90 (6,7%) бірлікті құраған, яғни мемлекеттік қызметшілердің еңбекақы мөлшерінің ұлғаюы мен материалдық жағдайының жақсаруы атқаратын қызметіне деген жауапкершілік пен қызығушылығын арттырып отыр.
Жолдау барысында айтылғандай, беделді жоғары оқу орындарын бітірген түлектер мен біліктілігі жоғары кадрлардың жеке сектордан келуі Маңғыстау облысында әлдеқайда жоғары көрсеткішке ие және былтырмен салыстырғанда 7 есеге артқан. Мысалы, 2018 жылдың 1 қазанындағы жағдай бойынша жергілікті атқарушы органдардағы конкурстарға қатысуға жеке сектордан қызығушылық білдірушілер саны 44 үміткер болса, өткен жылы жеке сектордан мемлекеттік қызметке қызығушылық білдірген үміткерлер саны 6-ны құраған. Сонымен бірге Президент жанындағы мемлекеттік басқару академиясын аяқтаған 3 мемлекеттік қызметші өңірге қайта келіп, қызметтерін жалғастыруда, ал өткен жылы мұндай жағдай болмаған екен.
Жобаны табысты іске асыру бұл тәжірибені болашақта республика көлемінде қолдануға мүмкіндік бермек.
Гүлайым ШЫНТЕМІРҚЫЗЫ,
«Егемен Қазақстан»
Маңғыстау облысы