Ескі тарихтың жаңаша жазылуы

• 16 Қаңтар, 2019

Ескі тарихтың жаңаша жазылуы

Мемлекет тарихы институтының ұйымдастыруымен Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» еңбегіндегі инновациялық тұжырымдамалар» тақырыбында дөңгелек үстел өтті.

Egemen Qazaqstan

Елбасының бағдарламалық мақаласындағы ұлт тарихын зерттеу, тарихи сананы жаңғырту бойынша жаңа тұжырымдамалық амал-тәсілдер мен идеяларды ашып көрсету мақсатында ұйымдастырылған шараға белгілі мемлекет және қоғам қайраткерлері, ғалымдар қатысты.

Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Ұлы даланың жеті қыры» атты тұжырымдамалық мақаласы ұлттық тарихты жан-жақты және жүйелі зерттеудің қажеттілігін айқындап, отандық және шетелдік мұрағат қорларынан Ұлы дала тарихы бойынша жаңа материалдар мен құжаттарды теріп-жинақтаудың, оның қалың қауымға қолжетімділігін қамтамасыз ету мақсатында цифрлық жүйеге көшірудің өзектілігін арттырып отыр.

Қазақстан тарихына қатысты жаңадан табылған және ұлттық тарих жөніндегі жаңа білімді қалыптастыратын мұрағат деректерінің негізінде жасалған ғылыми еңбектерді жарыққа шығарудың маңызы даусыз. Ол үшін тарихи мұраны мақсатты зерделеу, Қазақстан тарихын әлемдік тарихтың құрамдас, айырғысыз бөлігі ретінде жүйелі зерттеу қажет.

Дөңгелек үстелге қатысушылар тарихи мұра, ұлт тарихын зерттеп-зерделеу мәселелерін, тарихи сананы жаңғыртудың Қазақстан қоғамын дамытудағы рөлін, «Архив-2025», «Ұлы даланың ұлы есімдері», «Түркі әлемінің генезисі», «Ұлы даланың ежелгі өнері және технологиялар музейі», «Дала фольклоры мен музыкасының мың жылы», «Тарихтың кино өнері мен теледидардағы көрінісі» атты іргелі бағдарламаларға жеке-жеке тоқталды.

Қазақстанның Еңбек Ері, ақын Олжас Сүлейменов: «Біздің тарихымыз ұзақ уақыт бергі жақтан басталып, соңғы екі-үш ғасырды ғана оқып келдік. Ал шын мәнінде сонау шумерлар заманынан бері қазақ тарихы менмұндалайтын. Тәуелсіздік алған жылдардан бері Елбасының бастамасымен біз тарихымызды қайта зерттеп, зерделеп жатырмыз. Әлі күнге дейін қойнауы ашылмаған, қыртысы алынбаған мол дүниелеріміз жатыр. Өткен тарихымызға ұлт ретінде қызығатын адамдар көбейді. Бұл қуантады. «Ұлы даланың жеті қыры» атты Елбасының мақаласы қалың жұртшылықтың сол ықыласына жаңа серпін берген дүние болды. Бүгінгі дөңгелек үстелдің де түп мәні сол – қазақ тарихын жаңа заманға өте түсінікті етіп жеткізу. Айтып, талқылап болдық. Енді жұмыс істейік», деді.

Шараға қатысқан мемлекет және қоғам қайраткері Мырзатай Жолдасбеков елімізде деректану ғылымының дамымай отырғанын айтты. «Бізде деректану ғылымы дамымай қалған. «Анау айтты немесе мынау айтты» дей береміз. Тарихтың бәрін де айналып келгенде жасайтын өзіміз, яғни халық. Шежіреге сүйенгенімізбен, нақты деректерге баса маңыз беруіміз керек. Бұрынғы тарихтан айырылып қала жаздадық. Енді жылап көрісіп жатырмыз. Кезінде Елбасына тәуелсіздік дәуірінде мемлекеттің шежіресін жасамаймыз ба деген едім. Мемлекет басшысы сол кезде қолдау білдіріп, 14 томын шығарып, тұсаукесерін өткізген едік. Ақыры оның елу томын да шығардық.

Кезінде Мағжан ақынның өзі де түркінің қарашаңырағы қазаққа қалғанын айтқан. Мен, мәселен, сонау жетінші ғасырдағы Орхон ескерткіштерін зерттеген адаммын. Осы уақытқа дейін бір адам бұл сөзіме қарсы келген жоқ, өйткені олардың бәрі де қазақ», деді ғалым.

Дөңгелек үстелге қатысқан ғалымдар Ұлы дала тарихын жаңаша жазып, тіпті мектеп бағдарламасында тарих оқулықтарын ретке келтіру керек деген пікірлерін де ортаға салды.

Бағашар ТҰРСЫНБАЙҰЛЫ,

«Егемен Қазақстан»