«Ауыл шаруашылығы саласы болашақта экономиканы дамытудың негізгі драйвері болатынын үнемі айтып жүрміз. Барлық елдер өздерінің жерлерін игеріп болды. Дүниежүзінде әлі игеруге болатын жер Қазақстан, Ресей, Украинада қалды. Егер де барлық елдер АҚШ-тағы секілді азық-түлікті көбірек тұтынатын болса, әлемдегі азық-түлік 2,5 млрд адамға ғана жетеді. 2040 жылы жер бетінде 8,9 млрд халық болады. Сондықтан ауыл шаруашылығы өнімдеріне сұраныстың артуына байланысты барлығы бізге келеді. Осы үрдістерге дайындалу керек. Ауыл шаруашылығы саласының әлеуетіне жекелей қарау қажет. Қанша қаржы керек болса, соны берейік. Бірақ нақты нәтижеге қол жеткізу керек» деді Мемлекет басшысы Премьер-Министр Бақытжан Сағынтаевқа қарата айтқан сөзінде.
Мен ауыл шаруашылығы және соның ішінде сауда, қаржы және инвестиция тарту саласында жұмыс істеп келе жатқандықтан Елбасының бұл сөзін терең түсіністікпен қабылдадым. Ө.Е.Шөкеевтің басшылығындағы Ауыл шаруашылығы министрлігі еліміздің агроөнеркәсіп кешенін дамытудың басты факторларының бірі ретінде нақ осы істерді жолға қоюға ұмтылыс танытуда.
Иә, өнімділікті арттырудың маңызды бір факторы саудамен байланысты. Сауданы дұрыс жолға қоюымыз керек. Өйткені фермерлер делдалдардың көптігінен айтарлықтай табысын жоғалтады. Мысалы, Шымкент қаласында маусым кезінде өндірушілерде сәбіздің бағасы 43 теңгені құраса, ал Астанада бөлшек баға 126 теңгені құрайды, айырмашылық 3 есеге жуық. Көтерме-тарату орталықтарының желісін құру арқылы осы мәселені шешуге болады. Бұл − әлемдік практика, мұның біздегі қалыптасқан базарлар жүйесінен айырмашылығы көп. Біздің жүргізген зерттеулеріміз бойынша, көтерме-тарату орталығының моделі негіздеме 3 делдалды – алыпсатарды, көтерме сатушыны және ұсақ көтерме сатушыны алып тастауға болады.
Бұл, әрине, үлкен қалалардағы бөлшек сауда бағасының төмендеп, фермерлер кірісінің артуына алып келеді. Осы тұрғыдан алғанда, Қарағанды облысы өте белсенді жұмыс істеуде. Онда наурыз айында өңірдегі ең ірі көтерме-тарату орталығы іске қосылмақ. Биыл Астанада осындай орталықты мемлекеттік-жекеменшік әріптестік бойынша іске қосу жоспарланып отыр, Алматы мен Шымкент қалаларында жобалау жұмыстары жүргізілуде. Жалпы алғанда, көтерме-тарату орталықтары әрбір облыс орталығына қажет.
Сонымен қатар еңбек өнімділігін арттыру үшін жаңа өңдеуші кәсіпорындарды іске қосу маңызды. Жылдың қорытындысы бойынша ет өңдеуші кәсіпорындардың жүктемесі 5%-ға өсті. Бірақ қолда бар өңдеу базасымен жағдайды түбегейлі өзгерте алмайтынымызды көріп отырмыз. Зауыттарымыздың қуаты дамыған елдердегіге қарағанда ондаған есе төмен. Сондықтан өндіріс жеткілікті дәрежеде табысты болмайды. Орнатылған жабдықтар энергияны көп қажет етеді, моральдық тұрғыдан да, физикалық тұрғыдан да ескірген. Бұл саладағы жағдайды трансұлттық компаниялар мен ірі өңдеушілерді тарту арқылы ғана түбегейлі өзгерте аламыз. Өйткені істі түбегейлі өзгерту үшін білім, қаржы және жаңа технологиялық инвестициялар керек.
Осы ретте біз «Cremonini» компаниясымен қуаты жылына 180 мың бас ірі қара малды құрайтын заманауи ет өңдеу зауытын салу жұмысын жалғастырып жатырмыз. Инвесторға жер учаскесі берілді, энергетикамен, газбен, сумен жабдықтау мәселелері шешілді. Жобалық құжаттама бекітіліп, құрылыс басталды. Құрылыс мерзімі – 18 ай.
Сонымен қатар Елбасы тапсырмасы бойынша Астанада ет өңдеу кешенінің құрылысы басталды. Соңғы үлгідегі заманауи еуропалық жабдық орнатылатын болады. Grand Farm компаниясы жоба бойынша технологиялық серіктес болады. Осы компания қазір елдің оңтүстігінде қой етін өңдеу үшін орын таңдауда. Аустралиялық Cedar Meats компаниясы Шығыс Қазақстан облысы әкімдігімен бірлесіп, Аягөз қаласында қуаты ауысымына 1,4 мың бас ұсақ малды құрайтын ет өңдеу кешенін салуды бастады. Қостанайда астықты құрғақ клейковина, крахмал етіп өңдейтін және 1 млн тонна құрама жем өндіретін заманауи кешен құрылысы басталды. Жамбыл («QYZYLSHA» ЖШС) және Павлодар (CNOOD Asia Ltd.) облыстарында екі қант зауытын салу жоспарланып отыр.
Қазіргі таңда, көтерме сауданы жолға қою, өңдеуші кәсіпорындар мен тарату орталықтарын салу, инвестиция тарту бағытында осындай жұмыстар жүзеге асуда.
Елбасының кеңейтілген Үкімет отырысындағы сөзінен кейін Ауыл шаруашылығы саласына мемлекеттік қолдау күшеймесе кемімейтіндігін сезініп, тың жігермен жұмыс істейтін боламыз.
Берік БЕЙСЕНҒАЛИЕВ,
Ауыл шаруашылығы вице-министрі
