Халил АКЫНЖЫ,
Түркі Кеңесінің экс-Бас хатшысы (Түркия)
Нұрсұлтан Назарбаев Кеңес өкіметі құлаған тұстан мемлекет тізгінін ұстаған, кеңестік ақыл-ойды жеңіп шыққан сирек кездесетін мемлекет қайраткерлерінің бірі ретінде есімі тарихқа алтын әріппен жазылатынына еш күмән жоқ. Себебі мемлекеттік және ұлт құру барысында прагматикалық түсінікке иек артып, елдің келешегі үшін қабылдаған нақты шешімдері өз жемісін берді.
Жасаған әрбір қадамы келесі қадамның іргетасын қалады және соларды жеріне жеткізіп орындай білді. Ол соңынан ешқандай қиындықтарды қалдырмауға тырысты. Мысалы, көптеген жаңа тәуелсіз республикалар арасында алғашқылардың бірі болып шекарасын бекітті, яғни екі ірі көршісі – Ресей мен Қытай, сондай-ақ басқа да көршілес елдермен келісімге келіп, шекарасын заңды түрде шегендеді.
Кеңес өкіметінен тәуелсіздік алғанына көп уақыт өтпестен, халықаралық қоғамдастықта беделді орынға ие мемлекет құрып, түрлі этностық топтар арасында мамыражай келісімі бар Қазақстан халқын қалыптастырды. Мұның бәріне қысқа мерзімде – 30 жылда қол жетті.
Кеңес өкіметі тұсында Қазақстанның қызығын Орталық көрген табиғи ресурстары шетелдік технологиялар мен капиталдары арқылы халықтың игілігіне жұмсалып, елдің дамуы мен өркендеуіне бағытталды. Білім саласын дамыту және келешегін күшейту, мемлекеттің ертеңгі көшбасшыларын дайындау мақсатында «Болашақ» бағдарламасы жүзеге асты.
Н.Назарбаев зайырлы және демократиялық мемлекеттік құрылымның негізін қалады. Ол өзінің барлық көршілерімен ынтымақтасып, екі алып державаның ортасындағы Қазақстанның қауіпсіздігін қамтамасыз етті.
Н.Назарбаев Шанхай ынтымақтастық ұйымында негізгі рөлге ие болып, ЕҚЫҰ-ның негізін қалаушы ретінде танылды. Сондай-ақ Шығыс пен Батыс арасындағы мәселелерді оңтайлы шешуге атсалысып, Қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты емес мүшесі атануына зор үлес қосты. Ақылды мемлекет қайраткері ретінде көптеген келіспеушіліктерді өзі көрегендікпен шешіп отырды. Мәселен, 2015 жылы Ресей мен Түркия арасындағы дағдарыс кезінде араағайындық танытуда Қазақстан зор құрметке ие болды.
Осының барлығы Қазақстанның Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен қол жеткізген жетістіктері. Әрине олардың бәрі тарих беттерінде қалатыны анық. Әйтсе де, жетістіктердің арасынан түркі әлемінің болашағын қалыптастыруға зор үлес қосатын Түркі кеңесінің құрылуын атап өту керек. Қазіргі таңда Түркі кеңесі өзіне мүше мемлекеттер арасында туризмді дамытудан бастап білім саласы мен тарихты ортақтастыру, көшпенділер ойыны, студенттер алмасу, ғылыми даму секілді салаларда ынтымақтастық орнату жолында үлкен маңызға ие болып отыр. Бұл тұрғыда Н.Назарбаевтың бастамасымен құрылған Халықаралық Түркі академиясы түркітілдес мемлекеттер арасындағы ынтымақтастықты нығайтуға зор үлес қосып келеді.
Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев қай жағдайда да үлгі болатын әрекеттер жасайтын. Мемлекет басшысы ретіндегі өкілеттігін тоқтату және бұл міндетті халқы арқа сүйей алатын азаматқа тапсыру – түркітілдес елдер арасындағы алғашқы жағдай. Түркі әлемінде мемлекеттің негізін қалаушының өкілеттілігінен өз еркімен бас тартуына бұдан басқа мысал жоқ. Дегенмен, бұл аяқастынан қабылданған шешім емес, ол мемлекеттің негізін қалаушы ретіндегі міндетін біртіндеп заң шығарушы органға және Премьер-Министрге берді. Өзінен кейінгі Президентті де алдын ала таңдағаны білінеді. Тек бұл шешімінің Конституция негізінде болуын қадағалап, таңдаған үміткерін алдымен Сенат Төрағасы етіп сайлады.
Қазақстанда Мемлекет басшылығына келген Қасым-Жомарт Тоқаев – бұл міндетке толықтай дайын адам. Ол бұған дейінгі атқарған қызметтеріне лайық болды. КСРО Сыртқы істер министрлігінің кеңсесінде жұмыс істеді. Табысты кеңестік дипломат ретінде елінің тәуелсіздігінің алғашқы жылдарында құрылып жатқан Сыртқы істер министрлігінің тізгінін қолға алды. Үкімет басшысы, Сенат Төрағасы, тағы да Сыртқы істер министрі қызметтерін атқарды. Әр қызметіне адами оң ниеті мен еңбекқорлығы арқасында жетті. Өзіне тапсырылған міндетті үлкен жауапкершілікпен орындайды. Халықаралық аренада да жемісті еңбек етіп, БҰҰ Бас хатшысының орынбасары лауазымында да болды. Барлық түркі әлемінде мұндай халықаралық биіктікке көтерілген тұлға жоқ.
Жаңа Президентке Қазақ мемлекетінің негізін қалаушының қолдауы зор көмек болады. Елбасы «Nur Otan» партиясының және Қауіпсіздік Кеңесінің төрағалары ретінде көптеген жылдар бойы бірге жұмыс істеген әріптесіне білгенін үйрететіні күмәнсіз.
Қазақстанның жаңа Президентінің негізгі міндеті – Нұрсұлтан Назарбаевтың жолын жалғастыру. Бұл тұрғыда аймақтық ынтымақтастық маңызға ие, алайда халықаралық қатынастар да ұмыт қалмайды. Елдің дамуы да тоқтамақ емес. Түркі әлемімен ынтымақтастық жалғасып қана қоймай, қарқынды дамитыны анық.
Өз елі мен түркі әлеміндегі зор беделінің арқасында Елбасы, түркі әлемінің ақсақалы атанған Нұрсұлтан Назарбаев үшін өзінен кейінгі кезеңнің де маңызы зор. Ал оның Қазақстан секілді өсіп-өркендеген мемлекеттің негізін қалау қызметі басқаларға үлгі.
Мақаланы аударған Светлана ҒАЛЫМЖАНҚЫЗЫ,
«Еgemen Qazaqstan»
