Олимпиадаға 35 күн қалды

Жұма, 22 маусым 2012 7:39

Дүбір

Дзюдоның дүлдүлдері

Гүлжан Исанова мен Максим Раков Олимпиададан олжалы оралуды ойлайды

Уақыт өзгерді, жастар жаңар­ды деген осы. Бұдан аз-ақ жылдар бұрын қазақ қыздары арасынан спортты серік етушілер сирек ұшырасушы емес пе еді. Ілуде біреуі жарқырап қалып жүрсе, кеудені әжептәуір мақ­таныш билейтін. Енді елімен бірге өсіп келе жатқан өскелең толқын спортшылар шамшырақ­тары шоғырында қаракөз бой­жеткендердің де аз кездеспеуі үйреншікті көрініске айналды. Футболшы да, хоккейші де, бокс­шы да, желаяқ та жеткілікті.

Жұма, 22 маусым 2012 7:39

Дүбір

Дзюдоның дүлдүлдері

Гүлжан Исанова мен Максим Раков Олимпиададан олжалы оралуды ойлайды

Уақыт өзгерді, жастар жаңар­ды деген осы. Бұдан аз-ақ жылдар бұрын қазақ қыздары арасынан спортты серік етушілер сирек ұшырасушы емес пе еді. Ілуде біреуі жарқырап қалып жүрсе, кеудені әжептәуір мақ­таныш билейтін. Енді елімен бірге өсіп келе жатқан өскелең толқын спортшылар шамшырақ­тары шоғырында қаракөз бой­жеткендердің де аз кездеспеуі үйреншікті көрініске айналды. Футболшы да, хоккейші де, бокс­шы да, желаяқ та жеткілікті. Ал күрес өнерінің күрделі бір түрі – дзюдо бойынша әлемнің әр құрлығындағы бәсекелес құр­быларының қатарында алысқа танылғандары және баршылық.

Солардың қатарында қара­ғандылық Гүлжан Исанова есімі көптен белгілі деуге болады. Дзюдомен шұғылданғалы бергі он жылдағы кілем үстіндегі жеңістерін тізе бермей, айтулы табыстарын ғана атағанда, Оң­түс­тік Кореяда өткен Азия біріншілігінің қола жүлдегері, Бейжің Олимпиадасында топ бас­таушы ондық сапынан табылуы, Германиядағы Әлем кубогі үшін сайыста екінші орынды ием­денуі, Тайпейде Азия чемпионы атануы сияқты асулары ар­қылы танымал. Дзюдоның 78 ки­лограмм салмақ дәре­же­сінде талай текетірестерді тітір­кентіп жүрген қыз.

Қай спортшының да биік арманы Олимпия ойындарына қа­тысу, онда бақ сынасу болса, Гүл­жан сол мақсатына жетті. Сәтін салса, алынып қалуға тиіс шың тұр. Биылғы спорттық бабы да жақсы. Берісі жүлделі орыннан көріну, әрісі жеңіс тұғырына көтерілу көкейді тес­кен ой. Сол үшін төгілген маң­дай тер ақталуына үміттенеді. Жаттықтырушысы, әйгілі дзюдошы Талғат Байшолақовтың да көңілінде сондай үміт еседі. Мүм­кіндік, қабілет, әсіресе, бапкерге белгілі болмақ болса, Гүлжанның гүлін жандыруға бар өнерін аяп қалмайтындығына се­нім ұшқыны жарқырайды. Ал­тайдағы Зайсанның түкп­і­ріндегі ауылдағы анасы Ай­гүлдің болса-болмасын көңілі күннен күнге Лондон жаққа алаң.

***

Екі иығына екі кісі мінгендей бұл жігіт кілем төріне көте­рілгенде, денесініңалыптығына қарамастан, әп сәтте бойы же­ңіл­дегендей болып, ширақ қи­мыл­дай жөнеледі. Дзюдо шап­шаң­дықты, шалт әрекетті талап ететін күрес қой. 100 килограмм салмағы бар ол білек түріскенде қарсыластарын көп ретте тұ­қыртып тастайды. Соған көз үйреншікті жанкүйер қауым әдетте жеңіс күтеді, ақталуы да жиі. Әуелде еліміз ішінде танылып, одан әріде ірі халықаралық жарыстарға қадам басқанда Оң­түстік Кореядағы жасөс­пірімдер арасындағы әлем біріншілі­гінде қола жүлдегер атанған жетіс­тіктер жолы, міне, он жылдағы сан алуан белестерді бағын­дырумен жалғасып келеді. Бәрін атамағанның өзінде, дзюдодағы өз салмақ дәрежесі бойынша әлем чемпионы, «Гран при» халықаралық турнирінің жеңім­пазы болуы саңлақтығы қан­дайлық деңгейде екенін аңғартса керек.

Максимді жасында дзюдошылар ортасына жетектеп алып келген әкесі Сергей Раков та кезінде алыс-жақынға танымал болған балуан.Талапты ізба­сар­ларын баулуды мұрат еткен Талғат Бай­шолақовтың мекте­біне беріп, шеберлігін шыңдауға өзі бас-көз бүгінде.

Айт­қан­дайын, жергі­лікті дзю­­­до­шы­лар­дың талпынысын таудай қы­лушы бірден-бір ұя осы. Гүлжан Исанова, Максим Раковпен бірге Лондонға үміт арқалап бара жатқан Ержан Шынкеев, Ісләм Бозбаев, Қай­рат Ағыбаев, Константин Рогозин соның шә­кірттері. Солардың ішінде Максимге сенім бөлектігі жасырын емес.

– Ұлымның дүбірлі додаға дайындығы тыңғылықты. Бү­гінде Минскдегі жаттығу жиынында. Одан Чехияда өтетін жа­рыстарға қатысады. Содан соң Лондонға аттанады. Максимнің бұл жолғы Олимпиададан олжалы оралуына үмітім үлкен, – дейді әкесі.

Сәт сапар, қазақстандық дзюдо дүлдүлдері.

Айқын НЕСІПБАЙ,

«Егемен Қазақстан».

Қарағанды.

Әлем лигасының жеңімпазы

Алматыда су добынан әлем лигасының ерлер ара­сын­дағы суперфиналы өтті.

Жарыс алдында бассейн моп-момақан, көздің жасындай болып мөлдіреп жатады. Бір кезде кеудесі аяққаптай, бойлары теректей жігіттер бірінен соң бірі қарғығанда әлгінде ғана күн көзімен ойнап жатқан бассейнде жал-жал толқындар пайда болып, жүген көрмеген тайдай тулап, ақ моншақтары аспанға аты­лады. Алып жі­гіт­тер допқа таласып, төрешінің көзін ала бере доп алған ойыншыны иы­ғынан басып, суға тұн­шық­ты­рып жатқанда, жа­ға­да тұрған жаттық­тырушысы бі­реу тәніне от қарығандай жа­нығады.

Кіл мықтылардың ортасына түскен Қазақстан құрамасын осал деуге болмайды. Бірақ, Сер­гей Дроздовтың шәкіртте­рін­де әлі де шеберліктің же­тіспей жатқан тұстары аңға­рылған.

Әлем чемпионы – италия­лық­тар­мен аямай-ақ қаржыс­ты. Ең әуелі Арнольдо Десерти біздің құрамамыздың қақпа­сына доп салған. Қарсы ша­буылға ұм­тыл­ған жігіттер допты кезек-кезек бір-біріне лақ­тырып, Вла­димир Ушаковтың толғап тұрып ұрған добы итальян­дықтардың қақпа­сына дәл түс­кен. Содан кейін «майдан даласында» алапат айқас басталды да кетті.

Көзді ашып-жұмғанша ал­ғашқы сегіз минут та аяқ­тал­ды. Есеп 3:1. Итальяндық­тар­дың пай­дасында. Олар екі рет Николай Максимов жан салып қор­ғаған қақпадан саңылау тауып кетті.

Екінші кезеңде де әлем чемпиондары Қазақстан қақпасы­ның алдында толқыннан құйын туғызды. Олар есепті бірінші болып ашты. Екі қақпа ортасында мұз жарған кемедей толқын айырған жігіт­тер бес гол соғып барып тынышталды. Біздің жігіттерден Евгений Жиляев екі рет, Равиль Манапов бір голмен жауап қатты. Есеп – 5:3.

Үшінші кезеңде Сергей Дроз­дов жігіттерін табаға салып қуырып алды ма, әлде жан­дарына жалау болатын сөз тауып айтты ма, әйтеуір жер­лес­теріміз айқасқа алқын-жұл­қын кірісті. Есеп – 1:3.

Төртінші кезеңде Рүстем Үкі­манов бір гол соғып, есепті қыс­қартқан. Бірақ, жырынды итальян­­дықтар тез ес жиып, та­ғы бір гол салып кетті. Жан­күйе­рлердің қолдауы қолтық­та­рына қанат бітірді ме, қазақ­стандықтар шеберліктерінің жет­пей жатқан тұсын жеңіске деген ерекше жі­гермен тол­тырған.

Сақа ойыншымыз Валерий Ушаков Италия қақпашысына екі рет ойынды ортадан бас­тауға мәжбүр етті. Есеп – 10:10.

Әлемдік лиганың ойынында тең тарқау деген ұғым жоқ. Екі қақпаға бес метр жерден бел­гі­ленген пенальтиден доп соғудан жұлдызы жанған ита­лиьяндықтар алға шықты – 3:0. Осының алдында АҚШ құ­рамасына 8:11 есебімен жол бер­ген жерлес­теріміз басқа құ­рамалармен бір­ге плей-оффқа өтті. Ширек финалда жерлес­теріміз хорват­тар­дың тау жарардай екпініне төтеп бере алмады. Бастапқыда әп-әдемі бастаған. Бірінші кезең 2:2 есебімен аяқ­талды. Екінші ке­зеңде 2:3 есебі­мен жеңілгенде, үшінші кезеңде қарымта қай­тарар деп үміттен­генбіз. Біз солай ойлағанмен, хорваттардың ойы әріде екен. Әлем чемпи­о­натының қола жүл­дегерлері үшінші кезеңде біздің қақпаға жауапсыз 4 доп соғып кетті. Соңғы кезеңде де тағы 4 доп салды. Біздің жігіттер екі доппен жауап берді. Есеп – 6:13.

Осы жерде құрамалардың артықшылығы мен кемшілік­тері жайында бірер сөз айта кеткен жөн болар.

Хорваттарда командалық ойын бар. Бірін-бірі түсініп ойнайды. Тез пас беріп, қарсы­ла­сының есін шығарып жібереді. Қай ойыншыны жабарын біл­мей аб­дыраған кезде бірі судан ке­у­десіне дейін көтеріліп, зең­бі­рекше атады. Ком­бинация­лық әрекеттері сұрапыл. Ша­бу­ылға кеуделеп кіреді.

Біздің ойыншылар да осал емес дегенді айттық. Бірақ, жарыс басталарда ортадағы допқа алдымен жеткені некен-саяқ. Демек, жылдамдық жағынан мақ­­тана алмайды. Қақпаға шабуыл жа­сағанда ішке енуге жү­ректері дауаламай, алыстан ұрып кір­гізуге тырысады. Бұл – қақпашыға жақ­сы сыйлық.

Жылдамдық пен әдіс-айла жағынан қосар болса, Қазақ­стан құрамасының алар асуы бүгін­гісінен биік болмақ.

Сонымен, жартылай финал­ға Италия – Испания және АҚШ –Хорватия өтті де, Қазақ­стан 5 – 8 орындарды бөлісетін кезеңде қал­ған. Обалы кәні, сын шақта жер­лестеріміз Қы­тай құрамасын 7:5 есебімен жеңіп, бесінші орынды жеңіп алды. Ал, Австралия тазы ашуын тырнадан аладының керін келтіріп, жетінші орын үшін бәсекеде Бразилияны 13:2 есе­бімен керіп салды.

Суперфиналға Италия мен АҚШ құрамаларын жартылай финалдың ауылында аттан тү­сіріп кеткен испандықтар мен хорваттар өткен. Төрт кезең же­ңім­пазды анықтай алмады. Ойын бітуге бір минут қал­ған­да хорваттар алға шыққан еді. Тіс­қаққан испандықтар соңғы секундтарды өз пайдасына жазып кетті – 8:8.

Пенальти. Испан қақпа­шы­сы екінші допты қаққаннан кейін ойын тағдыры шешілген шығар-ақ дегенбіз. Бірақ, хорват қақ­пашысы да бір допты сыртқа қақты. Пенальтидің екінші ке­зеңі басталды. Жүйке жүндей түтіл­ген шақ. Демін ішіне тарт­қан ойыншылар, жа­ныққан жат­тықты­рушы, көңілі алай-түлей жан­күйерлер. Доп соғуға белгі­лен­ген әр ойыншы іргеде төбе­сінен төнген Ала­тау­дай сал­мақты иығы қайы­сып көтеруге тырысады. Испан аламаны мүлт кетті. Хорват қақ­­пашысы ұрған ба­ғытын түй­­сігімен түйсініп, сырт­қа қақ­­ты. Хорваттар – же­ңімпаз! Әлем лигасының алтынын ал­ғаш алуы. Хорват­тық­тардың қуа­­нышын осыдан-ақ тү­сі­нер­сіз.

Спортшы үшін ең ауыры – екінші орын алған. Бас бәйгеге қол созым жерде тұрып сү­рінген қандай жаман. Сон­дықтан да испандықтардың қа­бағы түсіңкі. Ал, АҚШ құра­масын 7:6 есе­бімен жеңген ита­льяндықтар қо­ла медальді жеңіп алып, қуа­ныш­тары қо­й­нына сыймай жүрді.

Бақтияр ТАЙЖАН,

«Егемен Қазақстан».

Алматы.

Қазақ тілін құрметтейтін қыз

Жақында Швейцарияның Лозанна қаласында өткен Халық­аралық Олимпиада комитетінің отырысында қыздар боксынан біз­дің елге тағы бір Олимпиада жолдамасының берілгені белгілі болды.

Бұл жолдаманы 75 кило салмақ дәрежесінде өнер көрсетіп жүрген боксшымыз, 2010 жылы өткен  әлем чемпионатының күміс жүл­дегері Марина Вольнова иеленді. Ол төрт жылда бір келетін басты бәсеке жолдамасын биыл Қытайда өткен әлем чемпионатында 8 үздік­тің қатарына кіріп, Азия құр­лығын­дағы қосымша квотаға ие болған­нан кейін алды. Ал бұған дейін қыздар арасындағы бокстан еліміз­ге алғашқы лицензияны Саида Хасенова есімді аруымыздың алғаны белгілі. Сол кезде ол сары құрлық­та­ғы  үздіктер арасында бол­ған­дық­тан, әлем чемпионатында медаль алмаса да, Лондон лицензиясын иеленген еді.

Сөйтіп, бокстан ерлер құрамасы биыл 10 жолдаманың тоғызына ие болса, қыздарымыз мүмкін болған 3 жолдаманың 2-уіне иелік етті.  Бастапқы кезде де қыздар боксына байланысты мәселе қаралғанда 3 лицензия емес, 2 жолдаманы жеңіп алу жоспарда болатын. Енді, міне, соларды Саида мен Марина елі­мізге сыйлап отыр. Осы жерде Сыр өңірінің тумасы Марина Воль­нованың қазақ тілін еркін меңгер­генін айта кеткеніміз жөн.

Боксшы қызымызды жақын тартып, мемлекеттік тіл, оның қолда­ныс аясын кеңейту жөнінде сұраса­ңыз, таза қазақ тілінде жауап беріп, онымен қоса, өз ана тілін біл­мей­тін, өз ана тіліне жоғарыдан қарап, оны мен­сінбейтін кейбір қазақ­тардың өзіне таңқалатынын, олар­дың ана тілінде сөйлеуге, үйренуге неге талпынбайтынын түсінбей­тінін айтады.

Біздің боксшымыз елі­міздің намысын тек шаршы алаңда ғана емес, мемлекеттік тілге құрмет көрсету арқылы да қорғай­тынын дәлелдеуде.

Дастан КЕНЖАЛИН,

«Егемен Қазақстан».