Сыртқы саясат: басымдықтар мен негізгі бағыттар

Сәрсенбі, 13 наурыз 2013 7:11

Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы М.С.Әшімбаевпен әңгіме

– Мәулен Сағатханұлы, Мемлекет басшысы «Қазақстан-2050» Стра­тегия­сында қалыптасқан Қазақстанның жаңа саяси бағытын белгілеп берді. Ұзақ мерзімге арналған стратегияның маңызы және ерекшелігі қандай?

Сәрсенбі, 13 наурыз 2013 7:11

Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісінің Халықаралық істер, қорғаныс және қауіпсіздік комитетінің төрағасы М.С.Әшімбаевпен әңгіме

– Мәулен Сағатханұлы, Мемлекет басшысы «Қазақстан-2050» Стра­тегия­сында қалыптасқан Қазақстанның жаңа саяси бағытын белгілеп берді. Ұзақ мерзімге арналған стратегияның маңызы және ерекшелігі қандай?

– Президентіміздің «Қазақстан-2050» Стратегиясы еліміз үшін аса маңызды құжат болып табылады. Осы құжаттың маңыздылығын айқындайтын негізгі үш мәселеге тоқталғанды жөн көріп отырмын. Біріншіден, ұзақ мерзімге арналған бұл стратегиямыз мемлекеттің дамуының жаңа парадигмасын қалыптастырады әрі соған жол ашады.

Тәуелсіздік алған жылдардан бері елі­міз әртүрлі кезеңдерден өтіп келеді. Әр ке­зеңнің алдымызға қойған өз мақсат-мін­деттері болды. Мемлекет басшысы «Қа­зақ­стан-2050» Стратегиясын ұсына отырып, дамуымызды жаңа бір сатыға шы­ғаратын ауқымды да үлкен құжатты жария етті. Құжаттың негізгі маңызды тезисі – Қазақстанның әлемдегі дамыған 30 елдің қатарына кіру мақсатын айқындап беруінде. Бұл мақсат еліміздің жаңа бір дең­гейге шыққандығын көрсетіп тұр. Егер бұған дейін біз негізінен әртүрлі дағ­да­рыстардан, нарықтық экономиканың түр­лі қиындықтарынан шығу жолдарын­ қарастырып келсек, бүгінгі таңда дамыған елдердің қатарына кіру міндетін еңсеруді мақсат етіп қойып отырмыз. Бұл – мем­ле­кеттік саясаттың жаңа өлшемдерін бел­гілейтін тұжырымдамалық тұрғыдан жаңа мақсат. Сондықтан, «Қазақстан-2050» Стратегиясы еліміздің дамуының жаңа парадигмасын қалыптастырады деп айтуға толық негіз бар.

Стратегиядағы келесі бір ерекше атап өтетін мәселе, құжатта көрсетілген сыртқы саясаттағы, экономикадағы, әлеуметтік салалардағы мәселелердің барлығының оң шешілуі еліміздің тәуелсіздігі мен мем­лекеттілігінің күшеюіне тікелей әсер ететін болады. Сондықтан, «Қазақстан-2050» Стратегиясын ХХІ ғасырда еліміздің тәуелсіздігін, мемлекеттілігін одан әрі нығайтуға тікелей бағытталған құжат деп қарауымыз керек.

Үшінші мәселе, стратегиямызды жария ету арқылы біз әлемдік қоғамдастыққа алдағы онжылдықтарда қандай жолмен жүретінімізді көрсетіп отырмыз. Жаһан­дану заманында әр мемлекеттің дамуы  ішкі жағдайға ғана байланысты емес. Жа­һандану заманында кез келген мемлекет өзінің мүмкіндігін жіберіп алмай, әлемдік экономикаға кірігуі қажет. Кез кел­ген елдің дамуы өзге дамыған және да­мушы мемлекеттермен ынтымақтастық орнатуына тығыз байланысты болады. Бұл өзге мемлекеттермен экономикалық қатынастарды дамыту, инвестициялар тарту, олардың озық үлгідегі технологияларын пайдалану үшін қажет. «Қазақстан-2050» Стратегиясы осы мақсатқа жұмыс істейтін болады. Өйткені, Қазақстан экономикасы ашық, экономикасы инновациялық, демократиялық жүйесі бар, ішкі жағдайы тұрақты мемлекет ретінде дамиды деп жарияладық. Бұл өз кезегінде алдағы уақытта да Қазақстанға деген басқа мемлекеттердің сенімін арттыра отырып, қарым-қатынастардың нығая түсуіне ықпал ететін болады. Стратегия сонысымен де құнды.

– Елбасы өз Жолдауында әлемнің дамыған 30 елінің қатарына қосылу мақсатын қойды. Осы мақсатқа қол жеткізу үшін сыртқы саясат саласында қандай негізгі міндеттерді еңсеру керек деп ойлайсыз?

– «Қазақстан-2050» Стратегиясынан туындайтын, алдағы уақытта атқарылуы тиіс міндеттер бар. Біріншіден, Кеден одағы, Біртұтас экономикалық кеңістік шеңберінде өзара қарым-қатынастардың дұрыс пішінін қалыптастыру. Негізінен Кеден одағы мен Біртұтас экономикалық кеңістік құрылып, жұмыс істеп жатқаны мә­лім. Бұл – экономикамыздың бәсекеге қа­білеттілігін арттырудың маңызды факторы. Себебі, Қазақстан осы кеңістік ар­қылы ғана әлемдік экономиканың алпауыттарына төтеп бере алады. Сондай-ақ,­ кеңістікті қалыптастырудағы бас­ты мақсат – қатысушы мемлекеттер эконо­ми­каларының тұрақты және тиімді дамуы үшін жағдай жасау, халықтың әл-ауқатын арттыру.

Бұл жерде нақтылап айтатын бір мәселе, Беларусь, Қазақстан және Ресей арасындағы интеграциялық жоба тек қана экономикалық сипатқа ие. Сонымен қатар, бұл үдеріс мемлекеттердің егемендігі мен тәуелсіздігіне нұқсан келтірмеуі керек. Бұл жөнінде Президентіміз Н.Ә.Назарбаев: «Еуразиялық одақты мен әу бастан-ақ мемлекеттердің теңдік, бір-бірінің ішкі ісіне араласпаушылық, егемендік пен мемлекеттік шекаралардың қол сұғыл­мастығын құрметтеу қағидаттары негізіндегі бірлестік ретінде көрдім», деген еді. Сондықтан, алдағы уақытта осы құрылымдар деңгейінде атқарылатын жұмыстар қатысушы мемлекеттердің егемендігін сақтай отырып, сыйластық пен тепе-теңдік қағидаттарына негізделуі тиіс.

Қазақстанның 2050 жылға дейінгі даму стратегиясын іске асыру тұрғысындағы келесі маңызды міндет – Орталық Азия­дағы өңірлік ынтымақтастықты дамыту. Бұл ретте бүгінгі таңда алдымызға нақ­ты міндеттер қоюымыз қажет. Кең ауқымды интеграция – ол болашақтағы перс­пективалы міндет. Қазіргі кезде ел­де­ріміздің даму деңгейлері әртүрлі, олар әртүрлі модельдерге негізделген. Көп­те­ген проблемалық мәселелер де бар. Сон­дықтан, алдағы жылдарда Орталық Азияда өңірлік ынтымақтастықты бірқатар нақты бағыттар бойынша дамытуды қолға алу қажет. Өңірдегі елдер арасындағы өзара сауда-саттықта түрлі шектеулерге жол бермеу мәселесі қарастырылып, өзара тиімді инвестициялар үшін жағдай жасалуы тиіс. Сонымен қатар, ауыл шаруашылығы мен су-энергетика ресурстары салаларындағы ынтымақтастықты нығайту керек. Яғни, бүгінгі таңда Орталық Азия өңірінде қол жеткізуге болатын және өзекті бағыттарды нақты түсінгеніміз абзал.

Мемлекет басшысының Жолдауынан туындайтын үшінші маңызды міндет – өңірлік қауіпсіздікті қамтамасыз ету мәселелері. Бұл жердегі үлкен мәселенің бірі – Ауғанстандағы жағдай. Бүгінгі таңда Ауғанстан Орталық Азиядағы қауіп­сіздіктің басты әрі ұзақ мерзімді фак­торларының бірі болып табылады.­ Бұл елдегі экономикалық ахуал мен халықтың әлеуметтік жағдайы дұрысталмайынша, тұрақтылыққа қол жеткізу қиын. Сондықтан Ауғанстанмен ынтымақтастықты арттыра түскеніміз абзал. Орталық Азия елдерінің кейбіреулері онсыз да өздері көмек пен сыртқы қолдауды қажет етіп отырғанын түсінеміз. Алайда, заман талабына сай, өңірдегі елдер Ауғанстанмен өзара іс-қимылды жандандыруға, осы елге көмек көрсету көлемін ұлғайта түсуге тиіс. Қазақстан бұл бағыттағы жұмыстарын жалғастыруда. Бүгінгі таңда елімізде 300-ден астам ауғандық жас оқып жатыр. Біз барлық қажетті құжаттарды ратификацияладық. Бұл – өте маңызды көмек. Ауғанстан жастары ауыл шаруашылығы, медицина, инженерлік және басқа да бейбіт мамандықтарды меңгеретін болады. Сонымен қатар, Қазақстан Ауғанстанға гуманитарлық көмек берушілердің бірі болып табылады. Біз оларға бидай береміз, сондай-ақ жол, аурухана мен мектеп салып жатырмыз. Осылайша, Қазақстан Ауғанстанға мүмкіндігінше қолдау көрсетуде. Мемлекетіміз қаржылай қолдау көрсету міндеттемесін де алды. Ауғанстанның ұлттық қауіпсіздік күштерін дамыту жөніндегі арнайы қорға 2 млн. доллар аударылатын болады.

Мұндай қадамдар Өзбекстан тарапынан да жүйелі түрде жүргізілуі тиіс, оның мүмкіндіктері бар. Қырғызстан мен Тәжікстанның да қандай да бір қадамдар жасауына болар еді. Жалпы алғанда, халықаралық коалицияның негізгі күштерінің бұл елден 2014 жылы шығарылуын ескере отырып, біз Ауғанстанды ынтымақтастыққа, өңірдегі елдермен үнқатысуға шақырып, әртүрлі бағыттар бойынша өзара іс-қимылды дамыта бергеніміз абзал.

«Қазақстан-2050» Стратегиясын іске асыру тұрғысынан сыртқы саясаттағы келесі маңызды міндет – еліміздің эконо­микалық дипломатиясын күшейту. Қазақстан инновациялық қағидаттар мен қазіргі заманғы технологияларға негізделген экономиканы құруға ұмтылуда. Ал мұндай технологиялар Батыстағы мемлекеттер мен кейбір Азия елдеріне тиесілі екені мәлім. Сол себепті Елбасы Жолдауда нақты атап көрсеткендей, осы инновациялық әзірлемелерді Қазақстанға әкелу үшін, сондай-ақ, осы салаларға инвестициялар тарту үшін экономикалық дипломатиямызды күшейтуіміз керек. Ол үшін ЭКСПО-2017 жақсы мүмкіндік бермек. Сондықтан, экономикамыздың инновациялық бағытын дамыту үшін ЭКСПО-ның тиімділігі мен зор мүмкіндіктерін мейлінше дұрыс пайдалануымыз қажет.

«Қазақстан-2050» Стратегиясын іске асыру шеңберінде сыртқы саясат саласындағы бесінші міндет – әлемдік саяси және экономикалық үдерістерде негізгі рөл атқаратын елдермен өзара стратегиялық қарым-қатынаста болу. Біз АҚШ-пен, Еуропалық Одақпен, Қытаймен және G20-ға мүше басқа да елдермен өзара стратегиялық қарым-қатынаста болуымыз керек. Егер біз әлемнің дамыған елдерінің бірі болғымыз келсе, әлемнің дамыған мемлекеттерімен өзара белсенді іс-қимыл жасасуымыз, яғни олармен бірге жұмыс істеп, бірлескен жобаларды және бірлескен бастамаларды іске асыруымыз қажет. Қазақстан халықаралық ұйымдар қызметіне белсене араласуға тиіс. Бұл міндет те Мемлекет басшысының Жолдауында көрініс тапқан.

– Мәулен Сағатханұлы, Ауғанстан мәселесіне қайта орала отырып, мынадай сұрақ қойғым келеді: егер бұл елдегі жағдай көңіл көншітерлік болмаса, халықаралық коалиция күштері Ауғанстаннан шығарылғалы жатқаны қалай?

– 2014 жылы Ауғанстаннан ондағы халықаралық коалиция күштері шығарылады. Бірақ онда арнайы бір құрылымдар қалдырылады. Ерте ме, кеш пе, халықаралық коалиция күштері түптің түбінде ел үшін жауапкершілікті ауғандықтардың өз қолына беретіні басы ашық мәселе еді ғой. Бұл елдің болашағы ауғандықтардың өздеріне байланысты. Сондықтан, мұның бәрі заңды үдерістер. Халықаралық коалиция күштері Ауғанстаннан шығарылғаннан кейін жағдай күрт шиеленісуі немесе шектен шығуы мүмкін деп айтуға да болмайтын шығар. Өйткені, Ауғанстан әлемдік қоғамдастықтың назарынан тыс қалмайды деп сенеміз. Батыс мемлекеттері Ауғанстаннан кетіп қалады деген сөз жоқ. Олар өз саясатындағы екпінді өзгертуді қарастыруда. Ауғанстанға қолдау көрсетудің, ең алдымен, экономикалық саладағы қолдаудың басқадай құралдары мен тетіктері пысықталып жатыр.

Қазақстан өз тарапынан Біріккен Ұлттар Ұйымының тетіктерін тиімді пайдалануға шақыра отырып, Азиядағы өзара іс-қимыл және сенім шаралары жөніндегі кеңес алаңы арқылы өңірлік сенім шараларын нығайту жөніндегі нақты ұсыныстар жасады. Бүгінгі таңда Қазақстан Ыстамбұл үдерісі шеңберіндегі бірқатар, атап айтқанда, есірткіге қарсы күрес, өңірлік инфрақұрылым жөніндегі, білім саласындағы бастамаларға қатысушы болып табылады. Сәуір айында Алматыда өтетін кездесуде Ауғанстанға қатысты бірқатар жаңа ұсыныстар болады деп ойлаймын. Сондай-ақ, ол бастамалардың барлығы осы елдегі жағдайды реттеу мен қалпына келтіру мақсатына жұмыс істейді деген сенімдемін.

– Соңғы жылдары бір-бірімен көрші Өзбекстан мен Қырғызстан, сондай-ақ, Өзбекстан мен Тәжікстан арасында қандай да бір түсініспеушілік бар секілді. Көрші әрі бауырлас елдерді осы бастан ымыраға келтірмесе, ертең қиын болып жүрмей ме? Саясаткер ретінде бұған не айтасыз?

– Иә, соңғы жылдары Орталық Азиядағы мемлекеттердің, оның ішінде Өзбекстан мен Қырғызстанның, Тәжікстан мен Өзбекстанның арасында түрлі келіспеушіліктер болғаны рас. Шекара, газ бен су ресурстары, еңбек мигранттары, сауда-саттық төңірегінде түрлі даулы мәселелер дегендей.

Орталық Азия елдері – ежелден көршілес, тегі бір, тілі бір, діні бір бауырлас мемлекеттер. Қазіргі кезде олардың арасындағы ынтымақтастыққа сызат түсуін қалайтын, соған ықпал етіп отырған қандай да бір топтар немесе күштер де бар шығар. Алайда, тарихы ортақ, «ауылы аралас, қойы қоралас» бұл мемлекеттер орын алған кез келген дау-дамайды ушықтырмай, салиқалы үнқатысу мен тиімді келіссөздер арқылы шешуі қажет деп есептейміз. Сонымен қатар, Орталық Азиядағы көршілес тәжік, өзбек және қырғыз ағайындар достық пен ынтымақтастық қағидаттарын басшылыққа алып, аймақтық жауапкершілікті сезіне отырып, өңірдегі қауіпсіздікті сақтау ісіне және алдағы уақытта өзара бірлестікті нығайтуға сүбелі үлестерін қосады деп сенеміз.

Қазақстан барлық көршілерімен мемлекеттік шекарасын айқындауды толық аяқтап, бірізді саясат жүргізіп келе жатыр. Бірақ, Орталық Азиядағы осы көршілес елдер арасында түрлі кикілжіңдер туындаған жағдайда оңтүстіктегі шекарамызға алаңдайтынымыз анық. Сондықтан да Қазақстанның сыртқы саясатта ұстанған негізгі мақсатының бірі – Орталық Азия елдерінде өңірлік ынтымақтастықтың нығаюын қамтамасыз ету болып табылады. Мемлекет басшысының «Қазақстан-2050» Стратегиясында нақ осы мәселе атап көрсетілген.

– Жуырда Алматыда Иранның ядролық бағдарламасы жөніндегі келіссөздер өтті. Осы келіссөздердің маңыздылығы мен өзектілігі туралы айтып берсеңіз.

– 25-26 ақпанда Алматыда өткен Иранның ядролық бағдарламасы жөніндегі келіссөздерге Біріккен Ұлттар Ұйымы Қауіпсіздік Кеңесінің бес тұрақты мүшесі (Ресей, АҚШ, Қытай, Ұлыбритания, Франция) мен Германияның, сондай-ақ, Иран мен Еуропалық Одақтың өкілдері қатысты. Осы келіссөздердің негізгі тақырыбы Иранның уранды байыту жұмыстарын тоқтатпай отыруы болды. Бұл келіссөздердің біршама үзілістен кейін қазақ жерінде өтуі кездейсоқтық емес. Ең алдымен, бұл – Қазақстанның және Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың ядролық қауіпсіздік пен қарусыздануды қамтамасыз етудегі орасан зор үлесін халықаралық қоғамдастықтың мойындап отырғанын дәлелдейді.

Еліміздің осындай күрделі әрі өзекті мәселе бойынша келіссөздер өткізу алаңы ретінде таңдап алынуы халықаралық қоғамдастықтың Қазақстанды өзіне үлкен жауапкершілік жүктеуге қабілетті, өзекті халықаралық проблемаларды шешуге әрдайым белсене атсалысушы тарап ретінде қабылдауының дәлелі деп білеміз. Алматыда өткен келіссөздерге қатысушылар қазақстандық тарапқа осы іс-шараның өте жоғары деңгейде ұйымдастырылғанын атап, өз алғыстарын білдірді.

Ал осы келіссөздердің мазмұндық жағына тоқталатын болсақ, тараптар өзара түсіністікке деген ұмтылыстарын айқын танытты. Бұл проблеманы бірден шешудің мүмкін емес екеніне, әлі де талай келіссөздер жүргізілетініне тараптар түсіністікпен қарауда. Ең маңыздысы, олар осы мәселені дөңгелек үстел басында өзара тиімді шешімдер қабылдау арқылы еңсеруге ынталы екендігін көрсетті. Жалпы алғанда, Алматыда өткен келіссөздерге қатысушылар Иранның ядролық бағдарламасы жөніндегі мәселелерді дипломатиялық жолмен шешуге мүдделі екенін танытты деп толық сеніммен айтуға болады. Сондай-ақ, осы келіссөздер жаһандық және аймақтық қауіпсіздікке оң ықпалын тигізсін деп тілейік.

– «Қазақстан-2050» Стратегиясында Президентіміз: «Ерекше назарды шекарамен шектес аумақтарға аударған жөн… Оларды өмір сүруге қолайлы ете түсу қажет», деп атап көрсетті. Біздіңше, бұл мемлекеттік шекарамызға жақын орналасқан елді мекендерде өзекті мәселелердің жоқ емес екендігін білдіріп тұрғандай. Оларды шешудің қандай жолдары бар?

– Өткен жылы Парламент депутаттары «Мемлекеттік шекара туралы» заң жобасымен жұмыс істеу барысында шекара маңындағы елді мекендерді араладық, ондағы тұрғындармен кездесіп, әңгімелер өткіздік. Кездесулер барысында шекара маңындағы кейбір елді мекендер тұрғындарының, көбіне жастардың өзге өңірлерге көшіп кету жайттары жөнінде айтылды. Осының салдарынан шекара маңындағы елді мекендерде халық санының азаюы белең алуда. Мұндай жағдай барлық жерде емес, кейбір шекаралық аудандарда орын алып отырғанын атап өту керек.

Жасыратыны жоқ, кейбір аймақтарда шекаралық аудандар мен елді мекендердің инфрақұрылымы, таза ауыз сумен қамтылуы, сондай-ақ, олардағы көлік қатынасы мен жолдың сапасы көпшіліктің көңілінен шықпай отыр. Жұмыс орнының жоқтығы да үлкен проблема. Шекара маңындағы елді мекендерде өндіріс орындары мен мәдениет ошақтарының болмауы салдарынан жастар қалаларға кетіп жатыр. Ал шекаралық аймақтарда халық санының азаюы еліміздің ұлттық қауіпсіздігіне кері әсерін тигізуі мүмкін. Сол себепті бұл проб­леманы ұзаққа созбай шешуіміз қажет.

Елбасының «Қазақстан-2050» Стратегиясында шекаралық аймақтарды дамыту жөнінде Үкіметтің алдына нақты міндеттер қойылған. Уақыт оздырмай, енді осыған байланысты жұмыстар қолға алынуға тиіс. Әсіресе, оларда өндіріс орындарын салып, іске қосудың және ауыл шаруашылығын дамытудың белгілі бір тетіктерін қарастырған жөн. Осы аталған мәселелер оң шешімін тапқан жағдайда шекаралық аудандарда халықты көптеп шоғырландыруға мүмкіндік туар еді. Яғни, мемлекеттің алдағы уақыттағы үлкен міндеті – шекаралық өңірлерді дамыту. Жаңа мемлекеттік құрылым – Өңірлік даму министрлігі құрылды. Министрліктің айналысатын шаруаларының бірі шекаралық аймақтардың әлеуметтік-экономикалық проблемалары болатын шығар деген ниеттеміз.

– «Мемлекеттік шекара туралы» жаңа Заң қабылданды. Осы заңның маңызы мен жаңалықтары жөнінде айтып берсеңіз. Оның бұған дейінгі заңнан айырмашылығы неде?

– Шекара саласындағы қоғамдық қатынастарды реттейтін заң осыдан 20 жыл бұрын қабылданған болатын. Одан бері біраз уақыт өтті, жаңа үрдістер пайда болды. Осыған байланысты өткен жылы Парламент Мәжілісі шекара мәселелеріне байланысты Үкіметпен, Шекара қызметімен бірлесіп ауқымды жұмыстар атқарды. Осы жұмыстардың нәтижесінде «Мемлекеттік шекара туралы» жаңа Заң қабылданды. Биылғы жылдың қаңтар айында Елбасы заңға қол қойды. Бұл заң мемлекеттік шекарамыздағы қауіпсіздікті қамтамасыз етуге үлкен үлес қосады деп сенеміз.

Құжатта бірқатар маңызды мәселелер бар. Атап айтқанда, жаңа заңда «шекара қауіпсіздігі» мен «шекаралық саясат», мемлекеттік шекараны «межелеу» және «шегендеу», «Мемлекеттік шекараны қорғау» мен «мемлекеттік шекараны күзету» деген негізгі ұғымдар нақтыланып, қайта пысықталды. Осы заң жобасын қарау барысында депутаттар мемлекеттік шекараны өзгерту мүмкіндігін көздейтін нормаларды алып тастау туралы шешім қабылдады. Өйткені, мемлекеттік шекара – елдігіміздің негізі. Бұл шешім Конституцияның 2-бабына негізделді, онда «мемлекет өз аумағының тұтастығын, қол сұғылмауын және бөлiнбеуiн қамтамасыз етедi» делінген. Елбасымыздың басшылығымен шекараны айқындаудың тарихи процесі аяқталды. Енді бұдан әрі ешкімнің де шекараны өзгерту мәселесін көтеруге құқығы жоқ.

Заңда Қазақстан Республикасының шекаралық кеңістігінде қолданылатын режімдердің мазмұны нақты айқындалып, мемлекеттік шекараны қорғау саласындағы мемлекеттік органдардың өкілеттіктері нақтыланды. Сондай-ақ, заңда көзделген тағы бір жаңалық – Үкіметтің жанынан Мемлекеттік шекаралық комиссияны құру. Бұл комиссия Шекара қызметінің, әртүрлі мемлекеттік органдардың, әкімдердің, қоғамдық ұйымдардың осы бағыттағы жұмысын үйлестіріп отыратын болады.

Сонымен қатар, «Арқанкерген» бекетінде орын алған қайғылы оқиғаның қайталануын болдырмау мақсатында заңда шекараға қызметке алынатын контингенттің сапасын және ондағы тәртіпті арттыруға бағытталған ережелер көзделді. Атап айтқанда, заңға болашақта шекараға қызметке алынатын жастарды денсаулығы, моральдық-психологиялық қасиеттері жағынан дұрыс таңдап алуға мүмкіндік беретін баптар енгізілді. Бұл заң Қазақстанның мемлекеттік шекарасының қауіпсіздігіне, болашағына, түптеп келгенде, егемендігімізге жұмыс істейтін құжат болады.

– Мәулен Сағатханұлы, бүгінгі таңда еліміз беделді халықаралық ұйымдармен, сондай-ақ, көптеген мемлекеттердің парламенттерімен ынтымақтастық орнатты. Осы бағытта Мәжіліс тарапынан атқарылып жатқан жұмыстар жайлы айтып берсеңіз.

– Парламенттік дипломатия – сыртқы саясаттың маңызды құралдарының біріне айналуда. Бүгінде әлемде парламенттік дипломатия өте қарқынды дамып келеді. Мәжілістегі біздің Комитет те осы бағытта тиісті жұмыстарды атқарып келеді. Парламент Мәжілісінің бесінші шақырылымы жұмысын бастағаннан бері 60 шетелдің парламентарийлерімен ынтымақтастық жөніндегі топтар құрылып, жұмыс істеп жатыр. Қазіргі кезде, сондай-ақ, Мәжіліс 14 халықаралық парламенттік ұйымдардың жұмысына қатысуда.

Жалпы, өткен жылдың ішінде Пар­ламент Мәжілісінің депутатта­ры 384 халықаралық іс-шараға қа­тыс­ты. Сондай-ақ, шетелдердің парла­мент­терімен екіжақты байланыс­тар­ды одан әрі нығайту бағытындағы жұ­мыстар жүргізілді. Депутаттар Тәуел­сіз Мемлекеттер Достастығы Парла­ментаралық Ассамблеясының, Еуразия­лық экономикалық қоғамдастық Парла­ментаралық Ассамблеясының және Ұжымдық қауіпсіздік шарты ұйы­мы Парламенттік Ассамблеясының шең­берінде әзірленіп жатқан үлгілік заңдардың жобаларымен жұмыс істеуге қатысқанын атап өткен жөн.

Халықаралық және парламентаралық ұйымдардың «алаңдары» Қазақстанның халықаралық аренадағы бастамаларын ілгерілету үшін тиімді пайдаланылуда. Мысал ретінде G-Global, «АТОМ» жобаларын атап көрсетуге болады.

Парламент Мәжілісі депутаттарының халықаралық қызметі әртүрлі салалардағы заңнамалық қамтамасыз етуді зерделеу мен тәжірибе алмасуға, шетелдермен байланыстарды нығайтуға, қазақстандық бастамаларды ілгерілетуге және еліміздің халықаралық аренадағы оң имиджін арттыруға бағытталып отырғанын атап өту керек. Сонымен бірге, біз осы бағытта Сыртқы істер министрлігімен тығыз, қоян-қолтық жұмыс істеп келеміз.

Парламент Мәжілісінің депутаттары өткен жылы халықаралық мәселелер бойынша белсенді жұмыстар істеді деп айта аламын. Бұл жұмыстар биылғы жылы да жалғасын таппақ. Ал осы жұмыстардың негізгі мақсаты – Елбасының сыртқы саясат саласындағы тапсырмаларын іске асыру, еліміздің қауіпсіздігін қамтамасыз ету, егемендігіміз бен тәуелсіздігімізді нығайту ісіне сүбелі үлес қосу болып табылады.

Әңгімелескен

Әлисұлтан ҚҰЛАНБАЙ,

«Егемен Қазақстан».