Өз жерімізде алтын ала алмадық

 «Классиктер» үш жүлдемен шектелді

Әлем біріншілігінің шымыл­дығын грек-рим күресі балуандары ашты. «Классиктер» бір күміс, екі қола медаль иеленді. Ел қоржынына алғашқы қола медальды 2017 жылы Париж­де өткен біріншіліктің күміс жүл­дегері Мейрамбек Айнағұлов салды. 60 килода белдескен отан­­дасымыз жартылай финалға дейін сүрінбей жетіп, финал жолдамасы үшін таласта ре­сейлік Сергей Емелинге 0:8 есе­бімен жол берді. Сөйтіп екі жыл бұ­рынғы жетістігін қайталай алмады.

Екінші қола медальды 63 кило салмақта белдескен Алмат Ке­­біспаев иеленді. Үшінші орын үшін өткен кездесуде Ал­­мат қыр­ғызстандық Тынар Шар­шен­бековпен кездесіп, таза жеңіске жетті. Қорытынды нәтиже – 9:0. Бұл Алмат Кебіс­паевтың әлем чемпионатын­да жеңіп алған үшінші қола жүлдесі. Бұған дейін ол 2010 жылы Мәскеуде, 2015 жылы Лас-Вегаста өткен әлем бірін­шілігінде қола медаль еншілеген болатын. Сондай-ақ Алмат 2011 жылы Түркияда өткен әлем чем­пионатының кү­міс жүлдегері атанған-ды.

Жалпы, күрес жанкүйерлері әлем біріншілігі өз елімізде өтіп жатқан соң, 20 жыл армандаған алтын медальды олжалаймыз деп күткен болатын. Тек жан­күйерлер ғана емес, күрестің басы-қа­сында жүрген мамандар да биыл алтын медаль болатынын бол­жаған-ды. Мамандардың болжамы жарыстың алғашқы күні-ақ дәл келейін деп тұрған еді. 55 килода белдескен Қорлан Жақанша финалға шыққанда барлық жанкүйер алтын медаль ел қоржынына түсетініне сенімді болған. Еш қиындықсыз финалға шыққан отандасымыз алтын үшін күресте грузиялық Нугзари Цурцумиядан ұтылып, ел сенімін ақтай алмады. Осы­лайша Қорлан жарысты күміс жүлдемен аяқтады. Естеріңізде болса, грек-рим күресінен соңғы рет әлем чемпионатында алтын медальды 1999 жылы Мхитар Манукян жеңіп алған. Міне, биыл грек-рим күресінен алтын алмағанымызға 20 жыл толды.

27 жылдағы бесінші күміс

Еркін күрес түрінен ел намысын қорғаған 10 балуанның арасында үш спортшымыз жүл­дегерлер қатарынан көрінді. 2011 жылы Түркияда өткен жа­һандық біріншілікте 55 кило сал­мақта қола жүлде олжалаған Дәулет Ниязбеков биыл 65 кило салмақта күміспен күптелді. Отандасымыз финалдық сайыс­та ресейлік балуан Гаджимурад Рашидовтан жеңілді. Сондай-ақ 70 килода белдескен Нұрқожа Қайпанов та алтынға сынық сүйем қалғанда тағы бір ресейлік балуан Давид Баевке есе жі­берді. Ал былтыр Будапештте өт­кен әлем біріншілігінде 57 ки­­лода күміс алған Нұрислам Са­наев биыл қола медальға қол жеткізді.

Жалпы, 1991 жылдан бері еркін күрестен әлем чемпионатында тек бес балуанымыз финалға шыққан екен. Ең алғаш 1995 жылы Атлантада Елмәди Жабырайылов күміс медаль жеңіп алған. Чешенстанның тумасы Қазақстан азаматтығын алмас бұрын Олимпия ойындары мен әлем чемпионатында жүлде еншілеп, әбден танылып қалған болатын.

Арада 21 жыл өткенде қазақ балуаны екінші рет әлем бірін­шілігінің финалында күресті. 2016 жылғы Мажарстандағы додада 70 килода сынға түскен Нұрлан Бекжанов шешуші бәсе­кесінде ресейлік Магомед Курбаналиевтен ұтылды. Десек те, Бекжанов еркін күрестен әлем чемпионатының финалында белдескен тұңғыш қазақ екенін айта кетуіміз керек. Одан кейінгі қазақ балуаны қатысқан финалды былтырғы әлем чемпионатында көрдік. Ал биыл өз елімізде өткен бәсекеде екі бірдей оғланымыз финалға шық­ты. Өкінішке қарай, әлем  чемпионаты өз жерімізде өтсе де, қоржынымызға алтын жүл­де түскен жоқ. Осылайша еркін күрес шеберлері жаһан бірін­ші­лі­гін екі күміс, бір қоламен түйіндеді.

Биылғы додада қыздарымыз да жүлдесіз қалмады. Қыздар күресінен 50 кило салмақта белдескен Валентина Исламова кіші финалда украиналық Оксана Ливачтан 5:0 есебімен басым түсіп, әлемдік сынның қола жүлдесіне ие болды. Былтырғы әлем біріншілігінде қыздарымыз бірде-бір жүлде алған жоқ еді. Ең үздік нәтижені 53 килодағы Жұлдыз Эшимова көрсеткен-ді. Оның көрсеткіші – 5-орын болатын. Биыл абырой болғанда бір қола медаль еншіледік.

Жалпыкомандалық есептегі жағдай

Мажарстанда өткен чемпио­натта 10 алтын медаль алып, айды аспаннан шығарған Ресей Федерациясының балуан­да­ры биылғы бәсекеде 9 медаль еншілеп, бұл жылы да өз би­і­гі­нен түскен жоқ. Күрес түр­лерінде командалық есеп медаль саны бойынша емес, ұпай саны бойынша есептеледі. Мұндай жағдайда Қазақстанның еркін күрес шеберлері 2-орынға тұ­рақтады. Былтыр 13-орын ие­лен­ген болатын. Ал грек-рим күресінің құрамасы 5-орынға жай­­ғасты. Қыздарымыз алтын­шы орыннан көрінді. Ал күрес­тің үш түрі бойынша медаль са­ны жөнінен Қазақстан 14-орында.

Бір айта кетерлігі, ел астанасы – Нұр-Сұлтан күрес түрлерінен ұйымдастырылған әлем чемпионатын қабылдаған оныншы қала ретінде тарихқа енді. 2005 жылға дейін күрестің үш түрінен әлем чемпионаты жеке-жеке өткізіліп келген. Кейіннен күрес түрлері бірігіп, әлем чем­пионатының мәртебесін арттырып, жанкүйерлерді көптеп тартуды көздеген болатын. Бұған дейінгі әлем чемпионаты 4 рет Мажарстан астанасы Будапешт қаласында өткен. Бұл қала әлем чемпионатын 2005, 2013, 2016 және 2018 жылдары ұйым­дастырған. Сондай-ақ Гуанч­жоу (Қытай, 2006), Баку (Әзербайжан, 2007), Хернинг (Дания, 2009), Мәскеу (Ресей, 2010), Ыстанбұл (Түркия, 2011), Бу­дапешт (Венгрия, 2013), Таш­кент (Өзбекстан, 2014), Лас-Вегас (АҚШ, 2015) және Париж (Фран­ция, 2017) қалаларында әлем чем­пионаты өткен болатын.

Сонымен қатар биылғы бі­рін­шілікте әлем чемпионы атағы ғана сарапқа салынбай, Олимпия ойындарына да жол­дама берілді. Ел намысын қорғаған 30 балуанның тек сегізі ғана Олимпиада жолдамасын иеленді. Атап айтар болсақ, грек-рим күресінен Мейрамбек Айнағұлов (60 кг) пен Асхат Діл­мұхамедов (77 кг), еркін күрес балуандарынан Нұрислам Санаев (57 кг), Дәулет Ниязбеков (65 кг), Данияр Қайсанов (74 кг), Әлішер Ерғали (97 кг), қыздар күресінен Валентина Исламова (50 кг) және Эльмира Сыздықова (76 кг) Токио Олимпиадасына лицензия жеңіп алды.

Күрес түрлерінен келесі әлем чемпионаты 2021 жылы Нор­вегия астанасы Осло қала­сында өтеді.