Құрметті
Ақтоты Рахметоллақызы!
Таяуда Сіздің атыңызға жазушы Қ.Жұмаділовтің жазған хатына ден қойып, іле-шала жауап бергеніңізге риза болған оқырман ретінде мен де бірер ұсыныс-пікір білдіргім келеді. Ол «Парасат» журналының қиын жағдайы. Сіздің атыңызға хат жолдау себебіміз, «Парасат» болып өзгерген бұрынғы «Мәдениет және тұрмыс» журналы Мәдениет министрлігінің органы болатын. Әне бір кезде тиражы 520 мың болған «Мәдениет және тұрмыс» («Парасат») журналының қазір жабылуға шақ тұрғаны аянышты. Сәл таратып айтсақ, бірінші саны өткен ғасырдың 1958 жылғы шілде айында жарық көрген «Мәдениет және тұрмыс» журналы халыққа кеңінен тарап, әр үйден табылатын дәрежеге жеткен болатын. Бастауында Мұса Дінішев, Сапар Байжанов, Абай Бейсенбаевтай белгілі тұлғалар болған басылым 1990-жылдардан бастап қожырап, тиражы күрт азайды. Оған журнал атауының «Парасат» болып өзгеруінің де әсері болды.
Әйтсе де, бертінге дейін он шақты мың дана айналасында шығып келді. Осы күнде бір мыңнан аспайды. 1995-2008 жылдар аралығында Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты, көрнекті жазушы, марқұм Баққожа Мұқаев басқарған тұста журнал беделін сақтап, билік өкілдері назарда ұстады. Оған журналға және бас редактор Б.Мұқаевқа берілген жоғары марапаттар, Елбасының құттықтаулары, жан-жақты қолдау-қуаттау, ықылас-пейіл, жанашырлық куә. Сол кездерде журнал жанынан көркем әдеби кітаптар шығаратын баспа жұмыс істеп, біраз автордың туындылары жарық көрді. Бірі – қазіргі Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың әкесі, белгілі жазушы Кемел Тоқаев туралы тұңғыш естеліктер жинағы. Жинақ шыққан соң, Жазушылар одағында тұсаукесер өтіп, оған бастан-аяқ қатысқан Қасым-Жомарт Кемелұлы аталмыш кітаптың редакторы ретінде маған ризалық білдіріп, бір данасын қолтаңба жазып табыстады (ол сақтаулы).
Енді негізгі айтарымызға келсек, Баққожа өмірден өткен соң «Парасат» журналының жағдайы құлдыраған үстіне құлдырап, бүгінде қауіпті халге жетті, жабылуға шақ тұр. Ешкімнен, еш жерден көмек-жәрдем жоқ. Баққожадан кейін болған бас редакторлар Ерғали Сағат, Серік Сарыбаев журналды сақтауға бар күштерін салды. Әсіресе, алты жыл бойы өз қаржысына шығарған Серік Сарыбаевқа алғыстан бөлек сөз жоқ. Одан кейінгі Қанат Төребай да сол кепті киді.
«Парасаттың» жабылуы – мен елу бес жылдан бері қызмет етіп келе жатқан – сол баяғы «Мәдениет және тұрмыс» журналы құрдымға кетіп, жойылады деген сөз. Оны да айта кетейік, тиражы бір мың данадан аспайтын бүгінгі «Парасат» журналы мазмұны, көркемдік жағынан жоғары деңгейде. Қазіргі таңда барша қазақ басылымының жағдайы мәз емес. Қазір республикаға таралатын кез келген басылымның тиражы аудандық газеттерден төмен.
«Парасатты» сақтауға бола ма? Біздіңше, болатындай. Алдымен, шама келгенше қаржылай көмек қажет. Одан соң, ЖШС-лердің бірінің құзырына берсе де теріс болмас еді. Басқа да мүмкіндіктерді де қарастыруға болар еді.
Құрметті Ақтоты Рахметоллақызы! Осынау мұң-наланы Сіздің атыңызға жолдау себебіміз, бір кездегі аты дүрілдеген, әр қазақ отбасы жаздырып алып, төбелеріне көтерген «Мәдениет және тұрмыс» журналы о баста ресми түрде Мәдениет министрлігінің органы болғанын айттық. Сол үшін дұрыс қабылдарсыз деп сенеміз. Бар үміт сізде.
Зәкір АСАБАЕВ,
Қазақстан Жазушылар одағының мүшесі, «Құрмет» орденінің иегері