Түркістанды жырламаған ақын, Түркістанды зерттемеген тарихшы, Түркістан туралы жазбаған қаламгер кемде-кем. Бұл – көне шаһардың біздің халықтың жүрегінде айрықша орны бар екенінің белгісі. Бүгінде күллі ел Түркістанның жаңа дәуірінің бастауының куәгері болып, ерекше сүйсініп жатыр. Күн сайын, ай сайын өзгеріп, Толағайдай өсіп жатқан Түркістан алып құрылыс алаңына айналған.

Көне қала жарқырай түсті
2018 жылдың 19 маусымында Тұңғыш Президент – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Түркістан облысын құру туралы Жарлыққа қол қойды. Бұл шешім «Рухани жаңғыру» бағдарламасын жүзеге асыруға зор серпін беретін әрі тәуелсіздік шежіресіндегі айтулы оқиғалардың бірі болды.
2019 жылы қараша айында Түркістанға арнайы келген Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев тұрғындармен кездесуінде «Тәуелсіздік алғаннан соң Түркістанды астана ретінде қарастырдым. Бірақ өздеріңіз білетіндей, жағдай бұған жол бермеді. Бүгін бұл қала облыс орталығына айналды, шаһарды жандандыру жұмыстары жүргізілуде. Барлық жоспарланған нысандардың құрылысы аяқталғаннан кейін біз туристердің көбеюін күтеміз. Сонымен қатар қосымша жұмыс орындары ашылады. Мұның бәрі біздің халқымыздың өмір сүру деңгейіне оң әсер етеді» деген болатын. Осыдан-ақ Тұңғыш Президентіміздің Түркістанға деген құрметі жоғары, жоспары тереңде болғаны аңғарылады.
Ал 2018 жылдың 29 қыркүйегіндегі сапарында Елбасы Түркістан қаласында әкімшілік-іскерлік орталықтың капсуласын салды. Сол тарихи сәтке арнап орнатылған ескерткіш тасбелгіге Елбасының «Көне Түркістан жаңа Қазақстанның шырайлы шаһарына айналады» деген сөзі жазылды. Сөз іс жүзінде жүзеге аса бастады.
Түркі мемлекеттері басшыларымен кездеседі
Өткен күннің бәрі тарих. Сол тарихқа ой жіберіп қарасақ, тәуелсіздіктің таңы атқан ширек ғасырдан аса уақыт ішінде Тұңғыш Президент оңтүстікке елуге жуық сапарын арнап, жаңа кәсіпорындар мен бірқатар әлеуметтік нысандарды іске қосуға себепші болыпты. Тәуелсіздік жылнамасын парақтасақ, оңтүстікке келген сапарларында шетел басшыларымен Шымкент қаласында кездессе, түбі бір туысқан түркі жұртының басшыларын Түркістанда қабылдапты. Оған Нұрсұлтан Әбішұлының мұрындық болуымен бауырлас өзбек елінің басшысы Ислам Каримов, Түркия елінің президенттері Тұрғыт Өзал, Сүлейман Демирел, Ахмет Недждет Сезер, Абдулла Гүл, Режеп Тайып Ердоғанмен кездесуі куә.
Елбасы ел тұтқасын қолына алған күннен бастап Түркістанның ұлттық, өңірлік және жаһандық ауқымдағы беделі мен маңызын арттыратын шешімдер мен шараларға қолдау көрсетіп отырды. Түбі бір түркі жұртын бірлік пен ынтымаққа, татулық пен достыққа шақырды. Мәселен Өзбекстан Президенті Ислам Каримовпен кездесіп, «Түркістан меморандумына» қол қойған 1992 жылы Елбасы: «Бұдан былай түркі халықтары басшыларымен киелі Түркістанда кездесіп тұратын боламыз» деп, бірліктің басты мәселе екенін алға тартса, 1993 жылдың 10 сәуірінде Түркия елінің президенті Тұрғыт Өзалмен бірге Қожа Ахмет Ясауи кесенесінде ақсарбас атап, тайқазанға садақа салды.
Елбасы 1995 жылы 13-14 сәуір күндері Ахмет Ясауи кесенесіне арнайы соғып, оны қайта қалпына келтіру, жөндеу жұмыстарының барысымен танысса, осы жылдың 17 маусымдағы Түркия елінің Президенті Сүлеймен Демирелмен кездесуі Түркістан топырағында өтті. «Түркістан түркі дүниесінің орталығы» деген тұжырым аясында тәуелсіздігімізді тұғырлы етудің мән-мақсатына тоқталды. 2000 жылдың 19-21 қазаны аралығында Түркістан қаласының 1500 жылдығына арналған дүбірлі іс-шарада Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев пен Түркия Республикасының Президенті Ахмет Недждет Сезер және өзге де мәртебелі қонақтар Қожа Ахмет Ясауи кесенесіне кіріп, ондағы бабалар рухына тағзым етті. Бауырлас екі елдің басшылары болашақта бой көтеретін еңселі мешіттің орнына тасбелгі орнатты. Халықаралық ғылыми-практикалық конференция өтті. Конференцияда: «Түркістан – ұлттық бостандығымыз бен елдігіміздің ақ ордасы. Қазақ халқының ұлттық мемлекеттілігін дүниеге әкелген алтын бесік әрі оны кемелдендірген өнегелі мектеп» деп тұжырым жасады. 2002 жылы 22-24 қазан аралығында Дүнижүзі қазақтарының II құрылтайы Түркістанда ұйымдастырылып, Елбасы қандастарды елге шақырды.
2010 жылы 23 мамыр күні Түркия Президенті Абдулла Гүл Түркістан төрінде Елбасына асатаяқ табыс етіп: «Сіз – ұлы тұлғасыз. Түркі тілдес халықтардың көшбасшысы деп танудың белгісі ретінде осы скипетрді табыстаймын» деп толғана сөйлесе, 2015 жылы сәуірде Қазақстанда тұңғыш рет болған Түркия президенті Режеп Тайып Ердоғанды Мемлекет басшысының өзі қасиетті Түркістанға алып келді. Жаңадан бой көтерген Әзірет Сұлтан мешітінің ашылу салтанатына қатысты.
Құрылысы қарқынды, жетістігі сан қырлы
Қазір Түркістан қаласының әрбір бұрышы, әрбір көшесінде құрылыс жұмыстары жүріп жатыр десек, артық айтқандық емес. 2018 жылы 29 қыркүйекте Тұңғыш Президенті – Елбасы Нұрсұлтан Назарбаев Түркістанға арнайы жұмыс сапарымен келді. Бұл келістің жөні бөлек болды. Себебі ол өзімен бірге Үкімет басшысынан бастап, министрлер мен елдегі алпауыт компаниялардың жетекшілерін де, шетелдік инвесторларды да ерте келді.
Сол кездесуде Нұрсұлтан Назарбаев «Түркістан қаласын түркі әлемінің мәдени-рухани орталығы ретінде дамыту бойынша бас жоспардың тұжырымдамасын мақұлдау» және «TURKISTAN» арнайы экономикалық аймағын құру туралы» Жарлықтарға қол қойды. Түркістан қаласында арнайы мәжіліс өткізіп, еліміздегі алпауыт компаниялар мен ел Үкіметіне Түркістанды дамытуға үлес қосу жөнінде тапсырма берді. Бүгінде Түркістан қаласында әлеуметтік нысандар мен әкімшілік мақсаттағы ғимараттардың құрылысы қарқынды әрі екі ауысыммен жүргізіліп жатыр. Облыс әкімдіктері мен ірі компанияларға 26 нысанды салу міндеті жүктелсе, 2019 жылдың өзінде бірқатарының құрылысы аяқталып үлгерді. Мәселен әкімшілік-іскерлік орталығы маңында облыс әкімдігінің ғимараты (Түркістан обл.), медиаорталық (Алматы қаласы), Нұр-Сұлтан алаңы (Нұр-Сұлтан), музыкалық мектеп (БҚО), олимпиадалық резервтегі спорт мектебі (СҚО), халыққа қызмет көрсету орталығы (Павлодар облысы) құрылыс жұмыстары аяқталып, бірқатары жұмысын бастап кетті. Сондай-ақ рухани-мәдени орталықта әуенді субұрқақ (Шығыс Қазақстан облысы), амфитеатр
(Маңғыстау облысы), неке сарайының (Қостанай облысы) құрылысы талапқа сай атқарылды. Таяуда қабылдау орталығы (Жамбыл облысы) мен шығыс моншасы (Қызылорда облысы) ел игілігіне берілмек. 900 орындық мектеп пайдалануға берілді.
Алдағы бір-екі жыл көлемінде өзге де ғимараттар жоспарға сай салынып, шаһардың ажары арта түседі. Әуежай бой көтереді.
Облыс әкімі Өмірзақ Шөкеев өңірді жан-жақты дамыту жолында 5 бағытты айқындап берді. Бұлар – Түркістан қаласын дамыту, Түркістан облысының мәдени-рухани саласын дамыту, аудан, қала және ауылдарды дамыту, агроөнеркәсіп кешенін және индустриялық аймақтарды дамыту.
Өмірзақ Естайұлының тікелей тапсырмасымен өңірдің кешенді даму жоспары қайта қаралып, өзгертулер мен толықтырулар енгізілді. Жоспарлар нақтыланып, инфрақұрылымды жақсарту бағытында тиянақты жұмыстар қолға алынды. Өңір басшысының тапсырмасымен қаланың ескі бөлігін дамыту мәселесі де жүйеленіп, Түркістанның ескі шағын аудандарының инфрақұрылымын дамыту, су және газ, кәріз жүйелеріне жөндеу жұмыстары басталды. Артезиан сулары тартылып, арық-атыздардан су аға бастады. Көшелер жөнделіп, жарықшамдар орнатылды. Бұл игіліктерді тұрғындар көре бастады.
Ең маңыздысы, былтыр бір айдың көлемінде Үкімет тарапынан облыс үшін аса маңызды 5 қаулы қабылданып, Түркістан жұртшылығын қатты қуантты. Оның ішінде әсіресе, «Түркістан облысын әлеуметтік-экономикалық дамытудың 2024 жылға дейінгі кешенді жоспары» аса маңызды. Бұл туралы Түркістан облысының құрылғанына 1 жыл толуына орай өткізілген баспасөз мәслихатында облыс әкімі Өмірзақ Шөкеев «2018 жылдың 29 желтоқсанында Түркістан облысын дамыту жөніндегі кешенді жоспар бекітілген еді. Алайда жұмыс барысында аталған жоспарда көптеген мәселелер қамтылмағаны анықталып, кешенді жоспарға өзгерістер енгізіп, қайта бекіттік. Кешенді жоспарға еніп отырған жобаларды іске асырудың Түркістан облысы үшін мультипликативтік әсері өте зор. Ел басшылығы тарапынан облысқа айрықша көңіл аударылып отыр. Өңірге 5 жыл көлемінде бағытталатын қаржы көлемі 1 трлн 200 млрд теңгеден асты» деген болатын.
Бір жыл көлемінде Түркістан облысы ауыл шаруашылығы, құрылыс, мәдениет, спорт, инвестиция тарту және өзге де салаларда жетістіктерге жетті. Тұрғын үй құрылысына келсек, 2019 жылы Түркістан облысында «Нұрлы жер» бағдарламасы аясында тұрғын үйді пайдалануға тапсыру жоспары 550,6 мың шаршы метр болып белгіленсе, жыл қорытындысымен 620,4 мың шаршы метр тұрғын үй, яғни, 5846 пәтер ел игілігіне берілді.
Былтырдан бастап Түркістан қаласын жасыл қалаға және ауа райы қолайлы аймаққа айналдыру мақсатында шаһардың айналасында Жасыл белдеу қалыптастыру жұмыстары жүруде. Жасыл белдеудің жалпы аумағы 7700 га жерді құрайды. Жалпы облыс бойынша 2021 жылға дейін 3,5 млн көшет егу жоспарланып отыр.
Түркістан облысын әлеуметтік-экономикалық дамыту тұрғысында азық-түлік белдеуін қалыптастыру және су нысандары жобалары іске асырыла бастады. Жаңбырлатып суару бойынша АҚШ-тан 18 бірлік суару машинасы және 27 ауыл шаруашылығы техникасы сатып алынған.
2019 жылы облыста өнеркәсіп өнімінің көлемі 370,2 млрд теңгені құрап, 2018 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 106,1% құрады. Ауыл шаруашылығының жалпы өнім көлемі 447,5 млрд теңгені құраса, инвестиция көлемі 248,9 млрд теңгені құрады. Бөлшек сауда көлемі 119,5 млрд теңгені құрап, тасылған жүк айналымы 2018 жылдың сәйкес кезеңінен 4,8%-ға артты. Жолаушылар 773,5 млн адамды құрап, алдыңғы жылдан 5,6%-ға артты. Осы деректерден-ақ өңірде серпіліс бар екені аңғарылады.
Түркістан руханиятын серпілтетін 4 бағыт
Облыс әкімі Өмірзақ Шөкеев облыстық мәслихаттың сессиясында Түркістанның 4 идеологиялық бағытын жұртшылыққа жариялады. Олар: Түркістанды түркі әлемінің ең ірі зиярат және туризм орталығына айналдыру; Түркістанды әлемдік деңгейдегі қолөнер және шеберлер орталығына айналдыру; Түркістан – Ұлы Жібек жолының бойындағы ірі сауда орталығы; Қожа Ахмет Ясауи – рухани тұлға.
Бұл идеологиялық ұстанымның бірінші басымдығына сәйкес, осы қалаға келген әрбір адам күллі Қазақ мемлекетінің басынан өткен тарихи оқиғалардан мағлұмат алатындай болуы тиіс.
Екінші, идеологиялық бағыт бойынша бүгінде Түркістанда қолөнер орталығының құрылысы жоспарға енгізілді. Алдағы уақытта қазақ халқының ұмыт қалған қолөнері мен зергерлік өнері, ұлттық құндылықтары мен кәсіп түрлері қайта жанданып, ірі кәсіпорындар ашылады.
Үшінші, идеологиялық бағыт бойынша Түркістан өркениет, сауда және өндіріс орталығы ретінде дамиды. Түркістан тоғыз жолдың торабында орналасқан ірі сауда орталығы болған шаһарды ірі сауда, өнер, туризм орталығына айналдырудың кешенді тетіктері дайындалады.
Төртіншіден, «Қожа Ахмет Ясауи – рухани тұлға» бағыты бойынша да Түркістанда республикалық және халықаралық деңгейдегі іс-шаралар қолға алынбақ. Елбасы тапсырмасы бойынша жаңа Түркістанда Ясауи музейі салынбақ. Бұл мұражайда ғұлама мен оның шет мемлекеттердегі шәкірттерінің еңбектері қойылады. Ясауи феноменін жоғарылату, атын асқақтату арқылы ғылымды ғана емес, туризмді де дамытуға мүмкіндік бар.
Тарихи Жарлық шыққан 2 жылға жуық уақыт ішінде Түркістан дамудың жаңа сатысына қадам басты. Ежелгі Тұран өркениетінің мұрагері, Еуразияның ең таңдаулы шаһарларының бірі енді әлемдік өркениет орталығы ретінде қайта жаңғыруға бет алды. Қадамы сәтті болғай! Жаса, Түркістан!
Бейсенбай ТӘЖІБАЕВ,
Nur Otan партиясы Түркістан облыстық филиалы төрағасының бірінші орынбасары
Түркістан облысы
Қарағанды облысында құлағы үсіген ер адам ауруханаға түсті
Қоғам • Бүгін, 16:14
Шымкенттегі медицина қызметкерлерінің еңбекақысы өсті
Аймақтар • Бүгін, 16:14
Қазақстандықтардың несиесі 7,6 трлн теңгеге жетті
Қаржы • Бүгін, 16:13
Атырауда қоршаған ортаға 1 млрд теңгенің залалы келгені анықталды
Аймақтар • Бүгін, 15:57
Түркістанда құдалық өткізгендер жауапқа тартылды
Аймақтар • Бүгін, 15:52
Шымкенттен шалғай орналасқан ауруханаға КТ аппараты орнатылды
Аймақтар • Бүгін, 15:50
Алматыда қосымша жұмыс орындары ашылады
Аймақтар • Бүгін, 15:44
Әлеуметтік-еңбек саласындағы қызметтердің 91%-ы цифрландырылды
Қоғам • Бүгін, 15:36
Жаттықтырушылардың кәсіби мерекесі 7 сәуірде атап өтілуі мүмкін
Спорт • Бүгін, 15:30
«Теңізшевройлдан» экологиялық заңнаманы бұзғаны үшін айыппұл өндірілді
Аймақтар • Бүгін, 15:23
Бір тәулік ішінде қар құрсауында қалған 132 адам құтқарылды
Қоғам • Бүгін, 15:18
Қазақстанда мүгедектігі бар адамдарға көмек көрсету үшін арнайы орталықтар ашылады
Қоғам • Бүгін, 15:08
Қазақстанда көші-қон саясатының жаңа тұжырымдамасы әзірленеді
Қоғам • Бүгін, 15:01
Шымкентте 1 сәуірден бастап оқушылар мен студенттер үшін қолма-қол төлем 100 теңге болады
Аймақтар • Бүгін, 15:01
Аймақтар • Бүгін, 14:56
Вакцинациядан кейінгі иммунитет, электронды паспорт жайлы не білеміз?
Аймақтар • Бүгін, 14:56
Аймақтар • Бүгін, 14:52
Алматылық студенттің ғылыми жобасы халықаралық байқауда бағаланды
Аймақтар • Бүгін, 14:41
Алматыда халықаралық форум өтті
Аймақтар • Бүгін, 14:27
Азаматтарға арналған үкімет өзінің кадрлар резервін жасақтайды
Аймақтар • Бүгін, 14:25
Сенат Үкімет сағатының қорытындысы бойынша 20-дан астам ұсыныс дайындады
Қазақстан • Бүгін, 14:09
Мемлекеттік хатшы Жамбыл ескерткішіне гүл шоғын қойды
Фотогалерея • Бүгін, 14:05
Батыс Қазақстанда жол апатынан 4 адам қаза тапты
Аймақтар • Бүгін, 14:00
Екі қазақстандық дзюдошы әлемнің үздік ондығына енді
Спорт • Бүгін, 13:40
ШҚО ауыл шарушылығы бойынша алдыңғы қатарда
Аймақтар • Бүгін, 13:21
Шығыс Қазақстанда 2100 орындық 3 мектеп салынып жатыр
Білім • Бүгін, 12:58
Экология вице-министрі жұмыс сапарымен Қызылорда облысында болды
Экология • Бүгін, 12:49
Сайын Мұратбетковтың әңгімелері ағылшын тіліне аударылды
Әдебиет • Бүгін, 12:41
Сенаторлар көлік қауіпсіздігі деңгейін төмен деп санайды
Парламент • Бүгін, 12:40
Елорда әкімі оңалту орталықтарын кеңейту туралы айтты
Қоғам • Бүгін, 12:28
2020 жылы 13 мың этникалық қазақ көшіп келді
Қоғам • Бүгін, 12:24
«Antiparacraft-2021»: Студенттер жемқорлыққа қарсы квест өткізді
Аймақтар • Бүгін, 12:14
Алматыда армиялық қоян-қолтық ұрысынан Қарулы Күштердің чемпионаты аяқталды
Спорт • Бүгін, 12:04
Алматыдағы NIS Қамқоршылық кеңесінің отырысы өтті
Аймақтар • Бүгін, 11:57
Өнеркәсіптік саясат жөніндегі ведомствоаралық комиссия құрылады
Қазақстан • Бүгін, 11:56
Ш.Қалдаяқовтың өмірі жайлы мюзиклдің премьерасы өтеді
Театр • Бүгін, 11:54
Түркия туристер үшін ПТР-анықтама талабын ұзартты
Әлем • Бүгін, 11:53
«Рақымшылық жасау туралы» заң жобасы талқыланады
Қоғам • Бүгін, 11:51
Алынған зейнетақы жинақтарынан жеке табыс салығы қалай ұсталады?
Қаржы • Бүгін, 11:39
Дәрігер болу үшін – жүректілік пен мейірім керек
Медицина • Бүгін, 11:32
Шымкентке биыл 330 млрд теңгеден астам инвестиция тарту жоспарлануда
Аймақтар • Бүгін, 11:25
«Nur Otan»-ның Партиялық бақылау комитетінің төрағасы тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 11:21
Алматыда мектепке дейінгі білім берудің өзекті мәселелері бойынша кеңес өтті
Аймақтар • Бүгін, 11:19
СҚО ПД бастығы халықпен кездесті
Аймақтар • Бүгін, 11:17
Бейбіт Атамқұлов қорғаныс-өнеркәсіп кешені кәсіпорындары қауымдастығының өкілдерімен кездесті
Экономика • Бүгін, 11:11
Банк тонамақ болған күдіктілер ұсталды
Оқиға • Бүгін, 11:04
Сенаторлар көлік қауіпсіздігі деңгейін төмен деп санайды
Қазақстан • Бүгін, 11:00
Елімізде сұйытылған газдың бағасын уақытша реттеу тоқтатылады
Қазақстан • Бүгін, 10:57
Парламентаризм институтының директоры тағайындалды
Тағайындау • Бүгін, 10:39
Мемлекет басшысы Kaspi.kz компаниясының негізін қалаушыларды қабылдады
Президент • Бүгін, 10:36
Сирек кездеседі, бірақ жалғыз емес: Орфандық аурулар туралы не білеміз?
Медицина • Бүгін, 10:32
Шетелден келген жолаушылардан коронавирус анықталған жоқ
Коронавирус • Бүгін, 10:30
Нұрлан Нығматулин: Мәжіліс депутаттары тауар белгілері туралы халықаралық келісімді қарайды
Парламент • Бүгін, 10:21
Ана мен баланы әлеуметтік қолдауға қанша қаражат бағытталды?
Қоғам • Бүгін, 10:17
Кәсіпкерлерді сыбайлас жемқорлықтан қорғау мәселесі талқыланды
Қоғам • Бүгін, 09:58
Алматыда Крылов атындағы балалар кітапханасы жаңартылды
Аймақтар • Бүгін, 09:56
Қытайға бару үшін виза беру мүмкіндіктері талқыланды
Қазақстан • Бүгін, 09:41
Бүгін Нұр-Сұлтан және Көкшетау қаласының оқушылары қашықтан оқиды
Білім • Бүгін, 09:34
Шымкенттік ұстаз «даму» қоры арқылы оқу орталығын дамытқан
Білім • Бүгін, 09:30
Қазақстандықтар наурыз айында қанша күн демалады
Қазақстан • Бүгін, 09:28
Ахметжан Есімов БАӘ-нің әл-ауқат қорының басшылығымен кездесті
Экономика • Бүгін, 09:23
Бос жұмыс орындарының жәрмеңкесі өтті
Аймақтар • Бүгін, 09:21
Коронавирусқа тағы 51 адам шалдықты
Коронавирус • Бүгін, 09:18
Қазақстан-Қытай арасындағы консулдық консультациялардың 19-шы отырысы өтті
Саясат • Бүгін, 09:17
ҰБТ тапсыру ерекшеліктері «Ашық есік» күнінде талқыланды
Білім • Бүгін, 09:16
«Өрлеуде» инклюзивті білімге арналған курс ұйымдастырылды
Білім • Бүгін, 09:12
Астана мен Ақмола облысындағы оқушылар қашықтан оқиды
Білім • Бүгін, 09:08
Тоғызқұмалақ турнирі қаһарманға арналды
Аймақтар • Бүгін, 08:43
COVID-19: Сыры қашан ашылар?..
Коронавирус • Бүгін, 08:35
Ұқсас жаңалықтар