Ақпараттық технология дамыған заманда бояу сіңген кітапқа сүзіліп отырғандарды сирек кездестіресің. Көпшілігі электронды нұсқасын оқуды дұрыс көреді. Десе де қажет шығармаңды кітаптан оқығанға не жетсін?! Денсаулыққа да зияны жоқ. Бірақ, іздегеніңді кітапханалардан, дүкендерден тез іздеп таба аласың ба? Міне, мәселе осында. Қазіргі кітап дүкендері оқырмандарына не сыйлай алады? Тараз қаласында мен білетін 3 дүкен бар. Соның бірі – Төле би көшесінің бойындағы «Шерхан Мұртаза» кітап дүкені. Көп кітап алмасам да, сонда жиі барып тұрамын. Әрине, оқимын деген адамға бұл жерде де біраз туынды бар. Дегенмен авторлары жаңармайды. Өзім оқитын авторларды өте сирек кездестіремін, кейбіреуі мүлдем жоқ. Осыны сатушыдан сұрағанмын.
– Қызым, саған не айтайын? Қазір ешкім кітап сатып алмайды. Оқырман жоқ.
Міне, осылай мұңайды сатушы апай. Шынымен оқитын оқырман жоқ па? Әлде өздерінің іздеген кітаптарын таппайтын болған соң дүкендерге сирек бас сұғатын болған ба? Баққожа Мұқай, Рақымжан Отарбаев, Тынымбай Нұрмағанбетовтің шығармалары немесе әлем әдебиетінің көрнекті өкілдерінің қазақша сауатты әрі тартымды аударылған туындыларын тауып сөреге қойсақ, оқитындар да табылатын шығар?
Өз ойыммен арпалысып келе жатып Әйтеке би көшесінде «Marwin» дүкеніне қалай жеткенімді байқамай қалдым. Кітапханаға кірсең, қанша қызығушылығың болмаса да, мойын бұрмай тұра алмайсың. Бұл кітап оқитындар үшін таптырмас орын. «Екінші болма» немесе «Как быть дерзким» деген психологиялық кітаптарға сұраныс көп. Қазақ әдебиеті ұзын сөренің бір бұрышында ғана тұр. Нарық заманында бір-бірінен қалай озсам, оңай байысам дегендерге сондай туындылар қызық.
– Мен іздеп жүрген кітапты осы жерден көргенмін. Алайықшы, а?! Қап, өтіп кетіпті, қалмапты.
Іздегенін таппаған соң ба, жаңа ғана есіктен ентелей кірген жасөспірімнің даусы кәдімгідей пәс шықты. Қасында анасы бар. Іздегенін тауып, сонысы қапелімде қолынан сусып шығып кеткендей, өкініп тұр. Амалы құрып, басқа авторларды алып қарай бастаған, кенет бір бұрышта елеусіздеу тұрған Уильям Фолкнердің орысшаға аударылған «Шу мен қаһарын» көріп, айқай салғаны. Сөйтсе, алмақ болып, қоярда-қоймай анасын сүйрелеп келгені сол екен. Шамамен 10-сыныптың оқушысы секілді. Таңдауына қарап, біраз әлем әдебиеті классиктерінің туындыларын оқып үлгергенін байқауға болады.
Қазір тек мемлекеттік тапсырыспен шығатын болған соң ба, қазақ жазушыларының таңдаулы туындыларын кітапханалардан ғана табасың. Жеке кітап дүкендеріне түспейді. Жекеменшік баспалармен жасасқан келісімшарт бойынша қайта басылып шыққандарының да тиражы санаулы. Лезде өтіп кетеді. Барлық нәрсені нарыққа тіредік, енді кітап қалды. Біздің қаламгерлердің де жазған еңбектері оқи білген адамға психологиялық кеңес те, мотивация да береді.
Алматы қаласында «Қазына» дейтін кітап дүкені бар. Онда тек қана қазақша кітаптар сатылымға шығады. Оқырмандары өте көп. Жақында соларға арнап клуб ашты, апта сайын жиналып кітапта жазылған дүниелерді талдайды. Кейде ақын-жазушылармен шеберлік сыныбын да өткізеді. Ал енді сол дүкеннің сатушысымен сөйлескенімде, оқырманның көп екенін қуана жеткізді. Тараз қаласында да әлгі кітапханашылар, осындай қызықты шаралар ұйымдастырса, олар да оқырманымыз көп дейтін бе еді, кім білсін.
Арунай НҰРЛАН,
Халықаралық ақпараттық технологиялар университетінің І курс студенті
