Ол – осы аудандағы көзі тірі екі майдангердің бірі. Төсек тартып жатып қалмаса игі еді. Әңгіме айтуға жарай ма екен?! Көкейдегі мұн­дай қауіпті бізді төргі бөлмеге оздыр­ған қонақжай шаңырақтың келіні Ұлбала сейілтті. Мінезі ашық-жарқын келіншек бұйым­тайы­мызды естіген соң көңілдене үн қатты:

– Атама арнайы жолығуға кел­се­ңіз, шамалы күте тұрыңыз. Ол кісі өз бөлмесінде. Мен қазір ес­кер­тіп шығайын, – деп келіні кел­есі есікке кірді. Ұлбала – осы шаңы­рақтың кенжесі Болаттың келін­шегі. Көп ұзамай қайта шықты.

– Шүкір, құлағының нашар еститіні болмаса, ол кісі әлі бақуат. Бұрын таң атпай тұрып алатын. Ал қыс айында асықпай таңертеңгі сағат 10-11-де оянады. Осы үйге келін болып түскеніме отыз жылға жуық­тады. Енем Нұрбибінің қай­тыс болғанына ширек ғасырдан асты. Қарт адамға ерекше күтім керек. Тамақты режіммен ішеді, сон­­дық­тан қалыптасқан күнделікті дағ­ды­сын сақтаймыз. Біріміз жұ­мыс­қа, балалар мектепке кетеді. Үйде жалғыз қалады.

– Бір өзі зерікпей ме? Немен айналысады? – дедік Ұлбаладан сыр суыртпақтап.

– Ұйқыдан оянған соң түрлі жаттығу жасап, бой жазады. Теле­­дидар жаңалықтарын көріп, тыңдайды. Әсіресе спорт бағдар­ламаларына құмар. Футбол, хоккей ойыншыларының аты-жөндерін жатқа білетіні соншалық, кейде ұлымен, немересімен сөз таластырады. Қыста ғой үйде отырғаны. Көктем, жаз, күз айларында ерте тұрып, азын-аулақ бақшаға қарай­ды. Егістікті суарады, арам шөбін жұлады. Әйтеуір тыным тап­пайды, көп қимылдайды. Бір орында отыр­ғанын немесе төсек­те жат­қанын сирек көремін. Атамыз­дың жүз жасқа ауырмай-сырқамай жеткені денсаулығының осындай мықтылығынан шығар.

Орта бойлы қария залға кірген­де арадағы әңгіме үзілді. Орным­нан атып тұрып ақсақалмен амандастым. Қарттың салалы қолдары әлі де қарулы көрінді. «Шалың мықты» деп сүйсініп қоямын іштей. Өзімді таныстырдым. Ұлба­ланың ескертуін ұмытып кеттім бе, әлде ғасыр жасаған майдангердің мысы басты ма, сөзімді ұқпады.

– Қаттырақ айт! – деп құлағын аузыма қарай тоса берді. Дауыстап жөнімді қайта айтқан соң диванға жайғасты.

– Біз Жаманқарадан тараймыз, – деді ақсақал әңгімесін әрі­ден бас­тап. – Өз заманында бай сау­дагер болып өмір сүрген. Тоғыз перзенті болыпты. Төртеуі аштық­тан өлсе, әкем Жұмағұл 1928-1929 жылдары «халық жауы» деп ұсталып, кейін атылып кетті. Ол кезде 9 жасар естияр баламын. Шешем Қырғауыл Қазығұрт ауданы Үшбұлақ ауылынан еді. Елді ашаршылық жайлады. Ауылдың жас-кәрісіне дейін жерді күрекпен аударып, астық тұқымын қолмен себеді. Бидайды орақпен орып, молотилкамен дән бастырады. Жұмыс істеушілерге жалақы жоқ, еңбеккүн ғана жазылады. Тамаққа тек быламық беріледі...

Осылайша бес кластық білімі бар Рысмет Жұмағұлов 1934 жылдан 1942 жылға дейін Көксәйектегі кол­хозда еңбек етеді. Кейін соғыс­қа алынады да Сталинград түбін­дегі кескілескен ұрыстарға қаты­сады. Қоршауда қалған неміс басқыншылары өліспей беріспейді. Қатардағы жауынгер Р. Жұмағұлов қол пулеметімен жауға тойтарыс беруге атсалысады. Қасында жәрдемшісі бар. Қарсы шабуылдың бірінде ауыр жараланып, Саратов түбіндегі Болинск қаласында гос­питальда ұзақ емделеді. Сөйтіп, елге екінші топтағы мүгедек болып оралады. Майдан даласындағы ерлігі үшін «Ұлы Отан соғысы» орденімен, «Маршал Г.К.Жуков» медалімен және бірнеше мерекелік медальдармен марапатталған.

Рысмет ақсақал марқұм зайыбы Нұрбибі екеуі 9 ұл-қыз тәрбиелеп өсірді. Үлкені – Ербол 70 жаста. Ұзақ жыл Төлеби аудандық статис­тика бөлімінде қызмет атқарып, зейнетке шықты. Бекболсыны 66 жастағы зейнеткер. Одан кейінгісі – Ырысай, ал Замирасы Алматы қаласында тұрады. Кіші қызы Жаңыл бертінде қайтыс болды. Биболсын «Леңгір су» мекемесінде есепші болып жұмыс істейді. Жанат базарда сауда жасайды. Шірін­күл – Тоғыс елді мекенінде. Ал Болат осы қарашаңырақтың иесі. Әкесіне қарап қалған ұл осы.

– Жұрт қатарлы біреуден ілгері, біреуден кейін дегендей өмір сүріп жатырмыз, – деді ақсақал бізбен қош­тасар сәтте. – Ас-ауқатымды әзір­­­леп қамқорлық жасайтын ке­лін­­деріме рахмет.

Жақында Төлеби ауданында тұ­ратын Ұлы Отан соғысының ар­да­гері Рысмет Жұмағұловқа Ұлы Жеңістің 75 жылдығына орай және де баспана кезегінің келуіне бай­­ланысты Леңгір қаласындағы 1 шағын ауданнан 2 бөлмелі пәтердің кілті салтанатты жағдайда табыс етілді. Майдангер бұған дейін Лең­гір қаласы, С.Сәулембаев көше­сінің 64-үйінде тұрып келген еді. Әрине үйінің берекесі болып, 4 ұл мен 5 қыз тәрбиелеп өсірген ақса­қал үшін жер үйде тиісті жағдай жоқ еді. Бұл биыл 100 жасқа қадам басқан кешегі майдангер үшін туған күніне лайықты тарту болды.

Серікқали ЖЕКСЕНБАЕВ

Түркістан облысы