Басымдықтар Қазақстан ұсынысымен нақтыланады - маман пікірі

Күн тәртібінде ЕАЭО мемлекет­терінің алдағы таяу кезеңдегі мак­ро­экономикалық саясатына, 2019 жылы ЕАЭО халықаралық қызметінің негізгі бағыттарын жүзеге асыруға қатысты, сондай-ақ басқа да бірнеше мәселе қаралды. Отырыс күн тәртібінің негізгі мәселесі еуразиялық интеграцияны дамытудың 2025 жылға дейінгі стратегиялық бағыттарын бекіту болуы тиіс еді. Бір айта кетерлігі, бұл ЕАЭО-ның интеграциялық бірлестік ретінде алдағы кезеңдегі дамуының бағытын белгілейтін және Еуразиялық эко­номикалық одақ шеңберінде инте­г­рациялық үдерістерді одан әрі дамыту туралы Декларацияның ережелерін қам­титын 11 жүйелік блоктарға топтас­тырылған 330 шара мен механизмдерді бекітуді қарастыратын аса маңызды стратегиялық құжат.

Осындай маңызды стратегиялық құ­жатты қабылдау одақтың барлық қаты­су­шыларынан салмақты және ойлас­тырылған тәсілді талап етеді. Стратегияны іске асыру 13 халықаралық шартты, ЕАЭО-ның 60-тан астам нормативтік актіні әзірлеп қол қою­ды, одақ туралы шартқа 25-ке жуық өзге­ріс­тер мен толықтырулар енгізуді, сон­дай-ақ ЕАЭО-ға мүше елдердің ұлт­тық заңнамасына өзгерістерді енгізуді көз­дейді.

Осы жылдың сәуір айында Стра­тегия жобасы қаралып, жалпы Үкімет­аралық кеңесте мақұлданды. Алайда түпкілікті бекіту Одаққа мүше мем­ле­кет­тердің басшыларынан тұратын Жоға­ры Еуразиялық экономикалық ке­ңес­тің (ЖЕЭК) отырысында келісіл­ген шешіммен жасалынуы тиіс болатын.

ЖЕЭК отырысында сөйлеген сөзінде Қазақстан Президенті Қ.К.Тоқаев ЕАЭО аясындағы ынтымақтастық қазір­гі күрделі жағдайларда экономика­ны қалпына келтірудің басым және негізгі элементі болып табылаты­нын атап өтті. Мәселен, қазіргі уақыт­та коронавирус пандемиясы нәтиже­сінде туын­даған барлық шектеулер мен кедер­гілерді кезең-кезеңмен алып тас­тау мәселесі өзекті болып табылады. Экономикалық байланыстарды қалпына келтіру мен нығайту ЕАЭО цифрландыру саласындағы күшейтілген жұмыспен және көлік-логистикалық қызметтерді кеңейтумен сүйемелденуі тиіс.

ЕЭАО-тың сандық кеңістігін қалыптастыру бизнес-процестердің тиімділігін едәуір арттырады, тауарлар мен қызметтердің, жұмыс күшінің еркін жүріп-тұру кедергілерінің айқындығы мен жойылуына ықпал етеді, тиісінше интеграциялық бірлестік құрылған негізгі мақсат іске асырылуда. Цифрлы күн тәртібін іске асырудан алынатын экономикалық тиімділік барлық қатысушылардың экономикалық әл-ауқатына оң әсер етеді. Осылайша, Дүниежүзілік банктің сараптамалық бағалауына сәйкес, ЕАЭО-ны цифр­ландыру Одақтың ішкі жалпы өнімін 2025 жылға қарай ЕАЭО-ның барлық қатысушыларының жалпы күтілетін өсімін 10,6%-ға арттыруы мүмкін.

Мемлекет басшысы «2025 жылға дейін еуразиялық экономикалық интеграцияны дамытудың стратегиялық бағыттарын анықтайтын» құжат жобасына ерекше назар аударды. Қ.Тоқаев Мемлекет басшыларының қарауына енгізілген Стратегияның жекелеген аспектілерін сынға алды. Атап айтқанда, Еуразиялық экономикалық комис­сия­ның өкілеттіктерін негізсіз кеңей­туге қарсы пікір білдірді. ЕЭК өкілет­тік­терінің шеңберіне ЕАЭО негізгі эконо­микалық мәселелерін реттеу және үй­лестіру кіреді. Денсаулық сақтау, білім беру және ғылым сияқты салалар­дағы органның өкілеттіктерін кеңейту оның негізгі міндеттерінің фокусын ығыстырады. Бұдан басқа, сауда-эконо­микалық мәселелер бойынша екіжақ­ты форматта келіссөздер жүргізу ЕАЭО мүше мемлекеттердің айрықша ерек­шелігі болып қалуы тиіс. Қазақстан Пре­зи­денті ЕАЭО органдарының құзыре­тінен тыс қалуы тиісті салалар бар екендігін атап өтті.

ЖЕЭК шешімімен барлық тараптар стратегиялық құжатты тұтастай мақұл­дады, алайда Қазақстан Президентінің ұсы­нысы бойынша пысықтауға жібе­ріл­ді және Кеңестің келесі отырысын­да қайта қаралатын болады, оны күз­де мемлекеттер басшыларының кезде­суін­де көзбе-көз форматта өткізу жоспарланып отыр.

Зарема ШӘУКЕНОВА,

Президент жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институтының директоры