Көктем мал төлдеп, қорада шу болатын қарбалас шақ. Осы арада Ақтөбе облысындағы қой өсіруге қатысты кейбір мәселелерді ортаға салғанды жөн көрдік.

Қой өсімтал түліктің бірі. Алынатын өнімі де көл-көсір екені ешқандай талас туғызбайды. Бұл ретте ең алдымен айтайын дегеніміз облыстағы Ырғыз, Ойыл, Байғанин және Шалқар аудандырының табиғи-климаттық ерекшелігі, мұндағы түгін тартса, майы шыққан шұрайлы далалық алқаптар қой шаруашылығын өркендетуге өте қолайлы екені. Кеңестік кезеңде өңірдегі қой отарлары дәл осы аумақтарға шоғырланыпты. Бұған дейінгі қой өсіру дәстүрі мен тәжірибесі аталған аудандар аумағында жаңаша көзқарас жағдайында жалғасын тауып келеді. Бүгінгі кезде аймақта асыл тұқымды қой өсіруге бағыт ұсталып отыр. Өйткені 4-5 бас жайдақ малдан гөрі бір бас асыл тұқымды мал ұстау – әлдеқайда тиімді екендігі тәжірибеде толық дәлелденген. Бұдан алынатын өнім сапасы жоғары болатыны да бесенеден белгілі. Тағы бір атап өтерлігі, ежелгі қой шаруашылығымен айналысып келген аудандарға қоса облыс орталығынан аса қашық емес Қобда, Алға және Мұғалжар секілді аудандарда да асыл тұқымды қой өсіретін агроқұрылымдар көбейіп келеді.
Тұтастай алғанда өңірдегі қой өсіру ісінің басым бағытын жартылай қылшық жүнді және қылшық жүнді қой тұқымдары құрайды. Бұған қоса ұсақ малдың тағы бір асыл тұқымды түрі – цигай мериносын өсіруге де көңіл бөлінген. Соңғы жылдары республикамыздың көптеген облысында еділбай қойын өсіруге де сұраныс күрт өсіп келеді. Өйткені еділбай қой етінің сапасы өте жоғары екені ғылыми тұрғыдан дәлелденген. Екіншіден, оның қатаң табиғи климаттық жағдайларға төзімді келетіні, бап талғамайтыны, жылқы секілді қыс кезінде де тебіндей жүріп, қардың астынан өз азығын өзі тауып жейтіні оның өзге тұқымдастарынан артықшылығын көрсетеді.
Асыл тұқымды қойдың бұл түрі облыстың Ырғыз ауданындағы «Алтын Әсел» ЖШС мен Ойыл ауданындағы «Данагүл» және «Толғанай» атты шаруа қожалықтарында өсірілуде. Әрине, кез келген шаруа иесі ең алдымен өзі өсіріп отырған малдан пайда тауып, қажет болған жағдайда оны экспортқа шығаруға қам жасайтыны хақ. Мамандардың мәлімдеуінше, еділбай қойының құйрығы экспорттық өнім қатарына кірмейді екен.
Түлік – өзінің төлі есебінен өседі. Бұл үшін облыстағы қой өсірушілер табиғи және қолдан ұрықтандыру арқылы оның санын өсіруге қам-қарекет жасап жүр. Ақтөбе облыстық ауылшаруашылық басқармасы мал шаруашылығы бөлімінің бас маманы Нұрлыбек Әлімбековтің айтуынша, облыстағы аналық саулық қойдың 90-95 пайызы қолдан ұрықтандырылады. Яғни әр отарға қошқарлар жіберіліп, күйектен өткізіледі. Сонымен бірге өңірде «Алтын Әсел» ЖШС секілді он мың бастан асатын қой өсіретін агрокәсіпорында қолдан шағылыстыру қосындары жасақталған. Мұнда негізінен жартылай қылшықты жүнді қойлар күйектен өтеді екен. Күйек маусымы өңірде әр жылдың 11 қарашасы мен 15 желтоқсаны аралығына орайластырылған.
Қазіргі күні малды өз төлі есебінен өсіру ісінде бұрынғыдай әр 100 саулықтан 120 немесе 130 қозы алу деген секілді лепірме жоспар, социалистік міндеттемелер мен асқақ ұрандар келмеске кеткен. Фермерлер әр жүз саулықтан 85-90 қозы алса, қанағат тұтады. Басты мәселе төлдің көптігі емес, саны аз болса да сапалы болып, тез ширығып өсірілуінде.
Облыстық ауылшаруашылығы басқармасынан алынған соңғы деректер бойынша, 2020 жылдың 1 мамырына дейін өңірдегі шаруашылықтарда 391 287 қозы алынғаны айтылған. Бұл көрсеткіш өткен жылдың есептік кезеңімен салыстырғанда 11 мың төлге артық екенін айтады Ақтөбе облыстық ауылшаруашылығы басқармасының басшысы Құсайын Сәрсембай.
– Бұл негізгі әрі соңғы көрсеткіш емес, төлдеу мерзімі әлі аяқталған жоқ. Ауыл әкімдері малдың, соның ішінде қой-ешкінің санына жылына екі рет санақ жүргізіп отырады. Сол кезде біраз өзгерістер енгізілетініне сенім мол, – деді ол.
Қазір сақманның нағыз қызған кезі. Кеңес дәуірінде қой төлдету науқанын тиімді әрі шығынсыз өткізу үшін оған жан-жақтан адамдар тартылатын.
Бүгінгі жағдай бұдан бөлектеу. Шаруалар келісімшарт арқылы бос жүрген ауыл адамдарын уақытша маусымдық жұмысқа қабылдау арқылы мәселені шешіп отыр дейді ауыл шаруашылығы басқармасының бас маманы Нұрлыбек Әлімбеков.
Қазіргі күні бұрынғы ұғымдағы айдаладағы қаңыраған қара қыстау мен ескі қора-қопсылар, көптен бері жөндеу көрмей, сылағы түсе бастаған тоқал тамдар мен малшы шопандардың жадағай жазғы лашықтары келмеске кеткен. Бүгінгі заманауи қой шаруашылығы кешендерінде 2 мыңнан 10 мың басқа дейін қой бағылады. Мұның жарқын мысалдары бүгінгі әңгімеміздің басты қазығына айналып отырған Ақтөбе облысында да айқын көрінетінін айтудың өзі бір мерей.
Сөз соңында бүгінде Үкімет асыл тұқымды қой өсірушілерге ұдайы қаржылай қолдау көрсетіп келе жатқанын айта кетейік. Бұл орайда меншік иелері шығарған шығынның белгілі бір бөлігін жабу үшін әр бас асыл тұқымды қойға субсидия түрінде 8000 теңге бөлінген. Бұл есепке селекциялық-асылдандыру жұмыстарын жүргізуге қажетті мемлекеттік жәрдемақы төлемі кірмейді. Қаржылай көмектің бұл түрі өзге есептер бойынша қарастырылған.
Сонымен бірге биылғы жылы өңірде мал шаруашылығы саласын субсидиялау үшін облыстық бюджеттен қосымша 6 млрд теңгеден астам қаражат бөлінді. Соның елеулі бөлігі қой өсірушілердің еншісіне тиді. Қысқасы, облыста қой өсіріп, пайда, табыс табамын деушілерді қаржылық жағынан қолдауда кідіріс жоқ деуге әбден болады. Бұл жайт ежелден бергі ата кәсібіміз – қой шаруашылығының одан әрі дамуына алғышарт болатыны анық.
Ақтөбе облысы
Шымкентте тәртіп бұзған қоғамдық тамақтану орындары анықталды
Аймақтар • Бүгін, 16:45
Атырауда шағын несие кеңсесінен 400 мың теңгені тонап кетті
Аймақтар • Бүгін, 15:30
Нұр-Сұлтанда көпбалалы аналардың 5 қабаттан құлағаны рас па?
Аймақтар • Бүгін, 14:48
АҚШ-та COVID-19-қа қарсы 2,9 миллион вакцина салынды
Әлем • Бүгін, 14:07
Қызылордада 1000 отбасыға азық-түлік себеті таратылды
Аймақтар • Бүгін, 12:38
Атыраулық оқушы АҚШ университетінің грантын иеленді
Аймақтар • Бүгін, 12:21
Салғырт құрылыс компанияларын қара тізімге енгіземіз - Алтай Көлгінов
Аймақтар • Бүгін, 11:47
Шетелден 307 азамат ПТР анықтамасыз ұшып келді
Қазақстан • Бүгін, 10:49
Спорт • Бүгін, 10:10
Қостанай қазақ театры көрермендерімен қайта қауышты
Аймақтар • Бүгін, 09:47
Жансай Смағұлов күміс медальді иеленді
Спорт • Бүгін, 09:37
Пневмонияның 52 және 3 өлім жағдайы тіркелді
Қазақстан • Бүгін, 09:27
Елімізде 568 адам коронавирустан жазылып шықты
Коронавирус • Бүгін, 09:18
Елімізде бір тәулікте қанша адам вирус жұқтырды
Коронавирус • Бүгін, 09:07
Спорт • Кеше
Елімізде алғаш рет «Домалақ ана» операсы сахналанды
Аймақтар • Кеше
ШҚО аумағында шектеу шаралары 20 наурызға дейін ұзартылды
Аймақтар • Кеше
СҚО полициясында 374 қыз-келіншек қызмет атқарады
Аймақтар • Кеше
Қостанайлық «Тобыл» Қазақстан суперкубогын жеңіп алды
Аймақтар • Кеше
Алматының ортасындағы көше опырылып қалды
Аймақтар • Кеше
Теңіз кенішіндегі бес автобус өртінің себебі анықталды
Аймақтар • Кеше
Боксшылар әзірге төрт қола алды, тағы екеуі финалда
Спорт • Кеше
Тараз қаласында 135 отбасы баспаналы болды
Аймақтар • Кеше
Жансай Смағұлов жүлдеге таласады
Спорт • Кеше
Алматының бас санитары Жандарбек Бекшин жаңа қаулыға қол қойды
Аймақтар • Кеше
8 наурыз күні хоккейден балалар турнирі өтеді
Аймақтар • Кеше
Спорт • Кеше
Оралдық магистранттар қазақ әдебиетін оқиды
Аймақтар • Кеше
Қазақстанның қай өңірлері «сары» аймақта тұр
Қазақстан • Кеше
Дзюдодан Париждегі турнир Қазан қаласына ауыстырылды
Спорт • Кеше
Атырау облысында газдан уланған төрт адам қайтыс болды
Аймақтар • Кеше
Аймақтар • Кеше
Теңіз кенішінде 5 автобус отқа оранды
Аймақтар • Кеше
Пневмонияның 42 және 2 өлім жағдайы тіркелді
Қазақстан • Кеше
Қазақстанда коронавирустан жазылғандар саны 200 мыңнан асты
Қазақстан • Кеше
Өткен тәулікте 832 адамның коронавирус жұқтырғаны анықталды
Қазақстан • Кеше
Қазақстан мен Өзбекстан медицина саласында ынтымақтастықты нығайтады
Медицина • 05 Наурыз, 2021
Алматыда жауын-шашын салдарынан көліктерді ағаш басып қалды
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Қазақстанның 7 облысында ауа райына байланысты ескерту жарияланды
Ауа райы • 05 Наурыз, 2021
Көктемдегі ҰБТ 10-наурызда басталады
Білім • 05 Наурыз, 2021
Үкіметте «Nur Otan» партиясының сайлауалды бағдарламасын іске асыру жөніндегі штабтың отырысы өтті
Үкімет • 05 Наурыз, 2021
Алматыда «Жыл құсы-2021» көрмесі басталды
Өнер • 05 Наурыз, 2021
Ashyq қосымшасы арқылы тексерілетін ЖСН мәліметтері қайда жіберіледі
Қоғам • 05 Наурыз, 2021
Екі-ақ төрті бар екен, қалғанының бәрі бес...
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Әр сала үздіктеріне құрмет танытты
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Алматы тауларында қар көшкіні жүреді
Экология • 05 Наурыз, 2021
Жаңа маусымда жергілікті ойыншыларға сенім артты
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
АҚШ-тың екі штатында бетперде тақпауға рұқсат етілді
Әлем • 05 Наурыз, 2021
«Қоғамдық бақылау туралы» заң жобасы жарияланды
Қоғам • 05 Наурыз, 2021
Алдағы 9 наурызда Бас санитардың жаңа қаулысы күшіне енеді
Медицина • 05 Наурыз, 2021
Атырауда түрмедегілер туысымен екі тәулікке кездесе алады
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Елордалықтар ақпан айында МӘМС-ке 3,2 млрд теңгеден аса жарна аударды
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Нұрлан Ермекбаев ресейлік әріптесі армия генералы Сергей Шойгумен телефон арқылы сөйлесті
Қоғам • 05 Наурыз, 2021
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Биыл Жаңақорған ауданынан күн электр станциясы пайдалануға беріледі
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Алматыда гашиш сатқан азамат ұсталды
Қоғам • 05 Наурыз, 2021
«Қазақалтын» кенішінен 122 млн теңгенің алтыны ұрланды
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Қостанай облысында «Көктем - 2021» оқу-жаттығу шарасы өтті
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Футзалдан «Евро-2022» додасының іріктеу ойындары өтті
Спорт • 05 Наурыз, 2021
Руслан Бекетаев жаңа қызметке тағайындалды
Тағайындау • 05 Наурыз, 2021
Елордада ағаштар мен бұталарды қояндардан қорғау жұмысы жүріп жатыр
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
«Ashyq» қосымшасын 27 алматылық кәсіпкер сынақтан өткізуде
Аймақтар • 05 Наурыз, 2021
Ұқсас жаңалықтар