А. Аймағамбетов атап өткендей, қазіргі таңда адами капитал кез келген мемлекеттің бәсекелестігінің басты факторына айналды. Дүниежүзілік экономикалық форумның баяндамасында болашақта 10 жұмыс орнының 9-ы сандық дағдыларды талап ететіні атап өтілді. 2030 жылға қарай әлем бойынша кем дегенде 1 млрд адамды қайта оқыту қажет.
Өз кезегінде, McKinsey болжамдарына сәйкес, 2030 жылға қарай цифрлық дағдыларға деген қажеттілік кемінде 55%-ға өседі. ЭЫДҰ баяндамасында жұмыс орындарының 32%-дан астамы цифрландыру нәтижесінде түбегейлі өзгертілетін болады деген болжам келтірілген. Бұл ретте компьютерлік сауаттылық туралы ғана емес, сонымен қатар алдыңғы қатарлы цифрлық құзыреттер туралы да айтылып отыр.
Министрдің айтуынша, бірнеше жыл бойы Қазақстан білім беру саласындағы халықаралық зерттеулерге қатысты, онда елдегі «гаджеттеудің» жоғары деңгейі цифрлық дағдылардың жоғары деңгейіне айтарлықтай әсер етпейтіні анықталды.
ICILS зерттеуіне сәйкес, 14 жастағы оқушылардың 54%-дан астамында цифрлық сауаттылық деңгейі төмен. PIААС зерттеуіне сәйкес, 6-дан 34 жасқа дейінгі 5 азамат қана жақсы цифрлық дағдыларға ие.
Дегенмен, А. Аймағамбетов атап өткендей, цифрлық экономика үшін қажетті адами капитал тек осы цифрлық құзыретті талап етпейді.
«Цифрлық құзыреттілікке қосымша, адам капиталы үшін функционалдық сауаттылық, сыни ойлау, креативтілік, оқу және талдау қабілеті болып табылатын soft skills дамыту қажет. Бұл бағыттағы басты қадамдарды біз бастадық», — деді білім және ғылым министрі.
2016 жылдан бастап мектептерде функционалдық сауаттылықты дамытуды қарастыратын жаңа білім беру бағдарламалары енгізілуде. Келесі оқу жылында мектептердің жаңа бағдарламаларға көшуі аяқталады.
Келесі қадам — білім берудің барлық деңгейлерінде цифрлық құзыреттерді енгізу болады.
Министрліктің алдында әлемдік стандарттарға сәйкес АT саласының мамандарын даярлау, цифрлық құрауышты қамти отырып, басқа салалардың мамандарын оқыту және қайта даярлау және барлық азаматтарға базалық цифрлық сауат беру секілді міндеттер тұр.
«Осыған байланысты Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, біз “Цифрлық білім беру” ауқымды жобасын жүзеге асыруды ұсынамыз. Жоба үш негізгі бағытты қамтиды. Бұл – базалық цифрлық құзыреттер, мамандандырылған АT-кадрларды және басқа салалардың қызметкерлерін АT құзыретімен үйлестіре отырып дайындау. Осы жобаның нәтижесінде терең АТ білімі бар жаңа мамандар шығарылады», — деді А. Аймағамбетов.
Аталған жоба аясында жыл сайын 400 мыңнан астам «цифрлық құзырет» кадрлары шығарылады. Осылайша, 2030 жылға қарай барлық деңгейдегі оқу орындары жаңа формациядағы 3 млн-нан астам маман даярлайтын болады.
Министрдің айтуынша, орта білім беруде 2013 жылға дейін ақпараттық технологиялар пәні 7-сыныптан басталып, ескірген мазмұннан құралды, кейін 5-сыныпқа қосылды. Бұл бағдарламаларда көбінесе компьютерді пайдалану, кеңсе қосымшаларын меңгеру қарапайым дағдылар мен жаңартуларды талап етті. Сондықтан енді 2021 жылдан бастап цифрлық сауаттылық пәні 1 сыныптан бастап енгізіледі. Балалар алгоритмді, ақпараттық гигиена мен қауіпсіздікті үйренеді, 3 сыныптан бастап — Scratch кодтау тілін, STEM, 3D-принтинг, роботты техника негіздерін үйренеді.
Сонымен қатар IOS, Android операциялық жүйелері, сондай-ақ Рython, С++ бағдарламалау тілдері оқытылады. Ол үшін еліміздің облыс орталықтарында 25 жаңа арнайы АT-лицей ашылды, 447 STEM зертханасы және 2 мыңға жуық роботты техника кабинеті ашылды.
Сондай-ақ оқушылар сарайларында 560-тан астам балалар технопаркі мен роботты техника кабинеттері ашылды.
«Сабақтан тыс үйірмелерде балалар роботтарды бағдарламалауды, 3D-printing оқуды үйренеді. Дегенмен, олар әлі де жеткіліксіз деп санаймын. Педагогтар да АT сауаттылығын арттыру курстарынан өтеді. Әсіресе, АТ оқытатын мұғалімдердің роботты техника мен бағдарламалау бойынша оқудан өтуі маңызды», — деді министр.
Бұған қоса колледждерде АT мамандықтары бойынша мемлекеттік тапсырыс көлемі артып келеді. Жаңа жоба аясында әр облыста АТ-құзыреттілік орталығы ашылады. Орталықтар WorldSkills халықаралық стандарттарын іске асыру үшін әдістемелік, талдау, жаттығу жұмыстарын ұйымдастырады.
«Биыл жаңа оқу жылынан бастап цифрлық сала үшін мамандар дайындайтын жетекші колледждер базасында 31 жаңа бағдарлама енгізіледі», — деп хабарлады ведомство басшысы.
Сонымен қатар АT мамандығы бойынша жоғары білім беру жүйесінде 51 мыңнан астам студент білім алуда. Жыл сайын мемлекеттік тапсырыс көлемі артып келеді. 326 кәсіби стандарт негізінде АТ-бағыт бойынша бағдарламаның 95% жаңартылды.
«Енді биылғы қыркүйек айынан бастап бірнеше өзгеріс енгізіледі. Талаптарды қысқартудың арқасында өндіріске мамандарды тарту мүмкіндігі пайда болды, сонымен қатар ғылыми дәреже бойынша талаптар жеңілдетілді, енді АТ саласының білікті мамандары университеттерде оқиды», — деді А. Аймағамбетов.
Министр атап өткендей, білім беру бағдарламаларына үлкен өзгерістер енгізілді. 2019 жылдан бастап университеттерге академиялық еркіндік берілді. Енді осы жоба аясында жаңа оқу жылынан бастап 91 инновациялық бағдарлама енгізіледі.
Мысалы, мынадай жаңа бағдарламалар пайда болды:
- Үлкен деректерді талдау
- Киберқауіпсіздік
- Роботты техника жүйелері
- Жасанды зерде (VR/AR).
Пәнаралық бағдарламалар бойынша мамандарға: «цифрлық криминалистика, медицинадағы аддитивті технологиялар», «жобалаудағы BIM-технологиялар», «дәлме-дәл егіншілік».
«Халықаралық тәжірибе негізінде жаппай ашық онлайн-курстар жүзеге асырылуда. Олар қолжетімді және жылдам жаңа дағдыларды алу үшін өте қолайлы. “Қазақстанның ашық университеті” құрылды, ол – тегін онлайн-курстарға арналған онлайн-платформа. Бүгінгі таңда бұл платформаға 63 жоғары оқу орны қосылады. Ғылым саласында да АТ бойынша 49 ғылыми жоба іске асырылуда. Бұл жұмыстарды жүзеге асыру үшін тиісті инфрақұрылым қажет. Мәселен, PISA зерттеуі интернетке қосылған компьютерлердің болуы оқушылардың нәтижелерін 20 баллға арттыратынын көрсетеді», — деп түйіндеді білім және ғылым министрі.
