Жерді пайдалану тетігі қажет

Кеше Президент Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа арнаған Жолдауында жердің шетелдіктерге сатылмайтынын қадап айтты. Үкіметке бизнеспен бір­лесіп, алдағы 5 жылға арналған агро­өнер­кәсіп кешенін дамытудың жаңа са­палы ұлттық жобасын әзірлеуді бас­тау жөнінде тапсырма берді. Бұл, әрине ауыл шаруашылығы саласының мамандарын бір серпілткені даусыз. Дәл осылай деудің бірнеше себебі бар.

Біріншіден, төрткүл дүниені жайлаған пан­демия бір-бірімен экономика­лық, іс­кер­лік, тіпті сауда байланысын орнат­қан елд­ердің әріптестігін тежегені даусыз. Себебі қауіпті індеттің кең тарал­мауы үшін шекаралар жабылды. Бұл Қазақ­стан­ға өзге елдерден импорт­тық өнім­дердің тасы­малдануын тоқтат­ты. Бұрын біз көр­шілес Ресей­ден ауыл шаруа­шылығы дақыл­дары­ның тұқы­мын алушы едік. Тіпті ми­нералды тыңайт­қыш­тарды да өзге ел­ден тасымалдайтынбыз. Демек, енді бізге ха­лықты отандық сапалы ауыл шаруашы­лығы өнімдерімен қамтуды көбейтетін кез келді.

Екіншіден, ауыл шаруашылығына қажетті мамандарды әлі толық дайындай алмай отырмыз. Бізге агрономия мен ветеринария саласының білікті мамандары қажет. Жыл сайын жоғары оқу орындарын аталған мамандықпен бітірген түлектер қайда? Олар еңбек жолын неге шаруа қожалықтарынан бастамайды? Биыл шаруа қожалығына жұмысқа шақыруға жоғары білімді агроном іздеп, Атырауды айтпағанда, көршілес Батыс Қазақстан облысынан да таба алмадық.

Үшіншіден, ауыл шаруашылығын ғылыми тұрғыда дамыту кенжелеп қал­ғаны жасырын емес. Себебі бізде көкөніс, бақша дақылдары тұқымының, мине­ралды тыңайтқыштардың ерек­шелігі туралы семинар-кеңестер өт­кізіл­мейді. Осы саладағы жоғары оқу орындары мен ғылыми орталықтар­дың ғалым­дары шаруа қожалықтары­на ақыл-кеңесін беріп, тіпті студенттерді өнді­ріс­тік тәжірибеден өткізуге ұсыныс білдірсе, біз оларға қолдау көрсетер едік.

Төртіншіден, шаруа қожалықтарының бәрінде бірдей білікті агроном жоқ. Сол себептен, тұқымдар мен минералды тыңайт­қыштар сататын дүкендерде кем дегенде бір агроном болғаны жөн. Өйткені олар дүкенге келген шаруагерге тұқымның сапалық құрамы, өзге де ерекшелігі туралы кеңес берер болса, тұрғындарға сапалы өнім ұсынуға жол ашылар еді. 

Бесіншіден, жастарды ауыл шаруа­шылығы саласындағы еңбекке баулу да қалыс қалып отыр. Біз жыл сайын ауыл­дағы ата-аналардың келісімен балалар­ды жеңіл жұмысқа тартып келеміз. Биыл шаруа қожалығында 15 жасөспірім жұ­мыс істеді. Оларға еңбегіне сай жалақы төледік. Мақсаты­мыз – еңбекке баулу. Соны­мен бірге маңдай термен тапқан нанның дәмі тәтті боларын сезіндіру.

Алтыншыдан, біз жерді жалға алып отырмыз. Өзіміз өсірген өнімді 100 шақырым қашықта орналасқан Атырау қаласындағы қоймаға тасымалдамай, алқаптың басында сақтағымыз келеді. Бұл үшін әрине әлемдік стандартқа сай келетін қойма салуды ойластырып жүрміз. Ерте пісетін көкөністерді өсіретін жылыжай, тіпті шағын өнім өңдеу цехын ашсақ деген мақсат бар. Алайда жерді жалға алу мерзімі аяқ­талғанда, қыруар қаржыға салған мұндай нысандарды қайтеміз? Еңбегіміз еш болмай ма? Міне, бізді осындай мәсе­лелер алаңдатады.

Өйткені ініміз екеуміз «Дастан» шаруа қожалығын құру үшін банктен де, мемлекеттік бағдарламалар аясында жеңілдікпен берілетін несиені де алмадық. Шаруашылығымызды аяқтан тұрғызу үшін жеке қаражатымызды салудан тартынған жоқпыз. Асыл тұқым­ды мал сатып алдық, көкөніс пен бақша дақылдарын өсірдік. Қазір шаруашылық аяғына нық тұрды. Асыл тұқымды малға берілетін субсидияны алып отырмыз. Халыққа көңілге қонымды бағамен ауыл шаруашылығы өнімдерін ұсынып келеміз. Бірнеше адамды жұмыспен қамтып, олардың әлеуметтік жағадайының жақсаруына қолдау көрсеттік. Шаруашылықтың құрылғанына 10 жыл толғанда үздіксіз 10 жыл жұмыс істегендерге жеңіл көліктерді сыйға тарттық. Жыл сайын бір отбасына тұрғын үй салып бердік.

Біздің шаруашылықта жұмыс істеу­ші­лер қатары қысқармайды. Олар­ды дағ­дарыс­тың қыспағына қалдыр­ған жоқ­пыз. Жал­пы, қандай қиын­дық­ты да еңсеріп, эко­но­миканы өркендету­дің кілті – еңбекте. Сол себептен, әлем­дік пандемиядан кейін отан­дық эконо­ми­каны жаңғырту үшін ауыл шаруашы­лығы саласына да бетбұрыс қажет. Ал бұл үшін Үкіметтің агроөнер­кәсіп са­ласын дамытуға арналған бес жыл­­дық бағдарламасында біз бетпе-бет келіп отырған жоғарыдағы мәселе­лер­ді оңтай­лы шешудің тетігі қарастырыл­ғанын қалаймыз.

Қоныс ЕРМАНОВ,

«Дастан» шаруа қожалығының жетекшісі

Атырау облысы,

Махамбет ауданы