Қазіргі таңда ауданда 2,5 мың гектар алма бауы бар. Ауданның 2020-2025 жылдарға арналған даму концепциясына сәйкес Түлкібастың брендіне айналған алманың өнімділігін арттыру көзделіп отыр. Осыған байланысты алма бау көлемін тағы 760 гектарға ұлғайтып, 3 355 гектарға жеткізу жоспарланған. Жиналған өнімді ұзақ уақыт сақтауға бар мүмкіндік жасалған, сыйымдылығы 900 тонна болатын 6 қойма бар.
«Қоймада сақталып, сұрыпталатын алмалар еліміздің барлық өңіріне, әсіресе солтүстік облыстарға, Ресей мемлекетіне жөнелтіледі. Алма өсірумен айналысатын шаруашылықтар қатары да артқан. Соңғы жылдары апорт өсіруге көп көңіл бөлініп келеді. Түпкі мақсатымыз – кезінде аты шыққан Түлкібастың алмасы, оның ішінде апортты қайтадан ауданның брендіне айналдыру. Сол бағытта жұмыстар атқарылып жатыр», дейді аудандық ауылшаруашылық бөлімінің сектор меңгерушісі Абылай Төлепбергенов.
Алма өсіруге ден қойған шаруашылықтың бірі «Кентау» ЖШС 2013 жылдан бері қарқынды алма бауын өсірумен айналысып келеді. Шаруашылықтағы 231 гектар болатын алма баудың 188 гектары қарқынды бау. Мұнда «Рояль Гала», «Фуджи», «Голден делишес», «Стар Кримсон», «Легалина», «Айдарет» сынды алманың 12 түрі өсіріледі. Серіктестік маусымды жұмыспен 100-120 адамды, ал тұрақты жұмыспен 40 адамды қамтып отыр. Жұмысшыларға баудың маңынан барлық жағдай жасалған арнайы жатақхана қарастырылған. Алма көшеттерін сонау Италия, Польша, Түркия сынды мемлекеттерден алатын серіктестік алдағы уақытта өнім көлемін 2,5 мың тоннадан асыруды көздеп отыр.
«Қазіргі таңда, жаздық алма «Галаны» жинап болдық. Әрі қарай, күздік, қыстық алмаларды жинауға кірістік. Қоймамыздың сыйымдылығы – 2050 тонна. «Maf roda» француз компаниясының сұрыптау технологиясымен жұмыс істеудеміз. Негізгі алма өнімдерін әзірге Қазақстан өңірлеріне сатып жатырмыз. Келешекте шетелдерге шығуға ниеттіміз. Бізге Италия, Түркия, Польшадан агрономдар, кеңесшілер келіп тәжірибе алмасуда. Өзіміздің арнайы оқу орталығымыз бар. Ол жерде жергілікті азаматтарды оқытып, үйретеміз», дейді Кентау ЖШС өндірістік директоры Бақыт Құрманбеков.
Ал Шақпақ ауылдық округіне қарасты «Көктал» шаруа қожалығының 230 гектар алма бауының 30 гектары – қарқынды бау. Алманың 14 түрі өсетін қожалықта науқан кезінде 160 адам жұмыс істейді. Сондай-ақ 30 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Бүгінгі таңда шаруа қожалығы 600 тоннадан астам күздік алманы жинап үлгерген. Біз мысал келтірген қос шаруашылық апорттан алғашқы өнім жинай бастады. Иә, 2015-2016 жылдары ауданда 41 шаруа қожалығы алманың апорт сортын қайта жаңғыртып, өсіруді қолға алған болатын. Жалпы, аудандағы апортты баудың аумағы – 1210 гектар. Ауданда, сондай-ақ жеміс-жидекті қайта өңдеуге ерекше мән беріліп келеді. Мысалы, «Песня лето» ЖШС, «Нар-сапа» ЖШС өнімдерді терең өңдеп, түрлі тосаптар, шырындар мен сусындар күйінде тұтынушыларға ұсынуда. Ал «Мичурин шарап зауыты» алмадан шарап дайындауда. Осылайша ауданда қалдықсыз технологиямен жұмыс істеу де тиімді жолға қойылған.
Ауданда бір алқаптан 2-3 өнім алу бағытында жұмыс істеп жатқан шаруашылықтар көп. Нәтиже де айтарлықтай. Жалпы, аудан аумағында 155 шаруа қожалығы көктемде 266 гектар жерге бірінші өнім ретінде көкөніс, бұршақ дақылдарын және картоп егіп, 610,2 тонна өнім алған. Бір ғана мысал, «Ерсары» шаруа қожалығы бірінші өнім ретінде ерте көктемде 2 гектар сарымсақ, 3 гектар картоп егіп маусым айының орта тұсында жинап алған. Содан соң, 5 гектар жерді қайта өңдеп, 2 гектарына қияр, 3 гектарына ақ желкен егіп, қазіргі таңда еңбегінің жемісін көруде. Бірінші егін сарымсақтан 20 тонна, ал картоптан 75 тонна өнім алып, сарымсақтың килосын 550 теңгеден, картопты 110 теңгеден саудалаған. Ал екінші өнім қиярдан 40-50 тоннадай жинап, егіс алқабынан 100-110 теңгеден, ақ желкеннің бір бумасын 100 теңгеден өткізген. Бүгінде қожалық 15 адамды жұмыспен қамтып отыр. Ауыл шаруашылығын дамыту, мол өнім жинауда бау-бақша, егістік алқаптарды суару, суды тиімді әрі ысырапсыз пайдалану мәселесі де маңызды. Бұл орайда аудан әкімі Нұрлан Байғұтов тамшылатып, жаңбырлатып суару сынды жаңа технологияларды енгізуге ерекше мән беріліп келе жатқанын айтады. Дегенмен ағын сумен қамту да маңызын жоғалтқан жоқ. Ауданда көп жылдан бері қордаланған ағынды су мәселесі кезең-кезеңімен шешімін табуда. 2022 жылға дейін аудан аумағындағы 13 су нысанына күрделі жөндеу жұмыстары жүргізіліп, 7 015 гектар суармалы жер қайта айналымға қосылады. Ал биыл 13 су нысанының 7-еуінде темір бетонмен қаптау жұмыстары жүргізіліп, жалпы ұзындығы 69,1 шақырым болатын «Құлый», «Танта», «Қызыл», «Боз», «Ұзын», «Бесқасқа», «Бала Құлан» магистральды каналдары 5064 гектар ауыл шаруашылығы бағытындағы жерді ағынды сумен қамтымақ. Қазіргі таңда жалпы ұзындығы 9 800 метр «Боз» каналына 309 млн теңге бөлінген, жыл соңына дейін толық аяқтау жоспарланып отыр.
Түркістан облысы
