Аталған мәселе Білім және ғылым министрлігіне қарасты ADAL BILIM жобалық кеңсесінің алаңындағы кеңінен талқыланды. Онлайн форматта өткен іс-шараны М.Нәрікбаев атындағы KAZGUU университеті Басқарма төрағасының орынбасары Ерболат Мұхамеджан жүргізіп отырды.
Шараға «Атамекен» ҰКП басқарма төрағасының орынбасары Олжас Ордабаев қатысып, «Түлектері жұмыссыз жүрген ЖОО-ларды жабу қажет пе?» «Пандемия әсерінен 2021 жылы Қазақстанда жұмыссыздық деңгейі қалай өзгереді?» деген сауалдарға жауап берді. Ол мамандықтардың 90%-ның рейтингі анықталғанын айтып, университет түлектерінің жұмысқа орналасу көрсеткіші төмендеп кеткенін жеткізді. Бірақ бұған індеттің де әсер етуі әбден мүмкін.
«Білім бағдарламаларының 32%-ы ғана жұмыс берушілердің көңілінен шығады, 15,6%-ы іске жарамсыз, қалған 52%-ы күрделі өзгертуді қажет етеді. 29 университеттің білім бағдарламасының 80%-ы өзекті емес. Бір қызығы, дәл осы ЖОО түлектерінің жұмысқа орналасу деңгейі де төмен. «Мобильді жұмыспен қамту орталықтары» жобасы аясында Нұр-Сұлтан, Алматы және Шымкент қалаларында 220 мыңға жуық азаматқа қызмет көрсеттік. Олардың арасында жоғары және орта білімі бар 25-46 жастағы еңбекке қабілетті адамдар бар. Бірақ дипломдары жұмыс табуға көмектеспей отыр. Өйткені 45%-ында қоғаммен қарым-қатынас орнату, командамен жұмыс істеу, өз ойын ашық жеткізу, сыни ойлау қабілеті сияқты еңбек дағдылары жоқ. Жұмыс берушілердің айтуынша, оларға оқу барысында ақпаратпен жұмыс істеуді үйретпеген, ресми хат жазып, құжатты дұрыс толтыра да алмайды», дейді О.Ордабаев.
Осы шара барысында «Бәйтерек» Ұлттық басқарушы холдингі» АҚ Басқарушы директоры Әділ Нұрғожин жұмыс беруші ретінде университеттердің беріп жатқан біліміне риза емес екенін жеткізді. Жұмысқа маман алғанда дипломына емес, қолынан не іс келетініне мән берілетінін алға тартты.
«Жұмысқа тұрған жас маманды тренингтерге қатыстырып, бәрін өзің үйретесің. Оған 1-2 жыл күш-жігеріңді жұмсайсың. Маман ретінде қалыптасу үшін тағы 3 жылдай жұмыс істеуі керек деген тұжырымға келдім. Әсіресе, IT мамандығына байланысты беріліп жатқан білімнің керексіз тұстары көп. Менің тәжірибем бойынша қазіргі IT-мамандардың алып жатқан білімі жұмысқа келгенде мамандыққа тікелей қатысы жоқ болып қалады. 4 жыл бойы университетте оқығаны нарықтағы жұмысына әсері болмайды. Сондықтан техникалық мамандық бойынша білім беріп жатқан университеттердің бағдарламаларының өзектілігін бақылау қажет», дейді Ә.Нұрғожин.
Сонымен қатар М.Нәрікбаев атындағы KAZGUU университетінің провосты Сергей Пен ұлттық университеттердің контингентіне байланысты жақсы мысал келтірді. Ол өзі басқарып отырған оқу орнының профессоры, Экономика Жоғары Мектебінің директоры Сәуле Кемелбаеваның докторлық диссертациясындағы мәліметпен бөлісті.
«Ұлттық университеттер грантпен өте көп студент қабылдайды. Мемлекет әр студенттің оқу ақысын ұлттық университетке төлеп отыр. Демек ҰБТ-дан жоғары балл алған талапкерлер ақылы бөлімге түскендерге қарағанда әлдеқайда білімді. Ұлттық университеттің мәртебесі бар. Сәуле Кемелбаеваның сараптама қортындысы бойынша осындай оқу орнын бітірген студенттің жеке меншік университетте ақылы бөлімде оқыған маманнан еш артықшылығы жоқ, кей жағдайда айлықтары төмен болып шыққан. Сонда 4 жыл бойы ол студенттің қарым-қабілеті өспеген. Ұлттық университеттер нарыққа сапалы маман дайындап отырған жоқ», дейді С.Пен.
Расында, маман даярлайтын жоғары оқу орындары бәсекеге қабілеттігін арттырғысы келсе, түлектерінің қазіргі күннің талаптарына дағдылануына, алған білімінің білігімен сәйкес келуіне басымдық берілуі керек. Білікті маманның өз жұмысын игеріп кетері сөзсіз. Бұл ретте азаматтың қоғам өкілдерінің пікіріне құлақ асып, жұмыс берушілердің де талап-тілегін ескерген жөн.
