Инфографиканы жасаған Амангелді Қияс, «EQ»
Осы орайда жоғарыдағы Елбасы идеясын жүзеге асыру мақсатында Қазақстан Республикасы Үкіметі 2019 жылы 27 желтоқсан күні № 990 қаулы қабылдап, «Ауыл – ел бесігі» жобасы бойынша өңірлерді дамытудың 2020-2025 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіткен болатын. Мұндағы мақсат – интеграцияланған ауыл тұрғындарының өмір сүру сапасын жақсарту арқылы ауылды дамыту, сонымен қатар шекаралық өңірдегі елді мекендерді көркейту екен.
Аталмыш бағытта бүгінге дейін нендей игі істер атқарылды, қандай жұмыстар қолға алынды? Бұл сауалдарға жауап беру үшін «Рухани жаңғыру» қазақстандық қоғамдық даму институтының мәліметіне жүгінсек, еліміздің аумағында 6 443 ауылдық елді мекен бар болса, онда 7,7 миллион адам немесе республика тұрғындарының 41,5 пайызы өмір сүріп жатыр.
Жоғарыдағы елді мекендердің экономикалық және әлеуметтік мәртебесін айқындау үшін Ұлттық экономика министрі 2019 жылы 13 қыркүйекте халық санының өсу серпіні, мал және өсімдік шаруашылығының жалпы қосылған құны, халықтың жұмыспен қамтылуы, елді мекендердің үлкен орталықтарға жақындығы т.б. 150-ден астам өлшемшарттарды басшылыққа ала отырып әдістеме қабылдапты.
Осы құжат негізінде даму әлеуеті бар 3,5 мың ауыл іріктеліп алынса, бұлардың – 1 173-іне тірек және 2 388-іне серіктес ауыл мәртебесі беріліпті. Нәтижесінде, алдағы 2 022 жылға дейін ауыл халқының 87 пайыздан астамы ауылдық аумақтарды дамыту жобасына қамтылатын көрінеді.
Жалпы, «Ауыл – ел бесігі» жобасы Елбасы тарапынан «Нұр Отан» партиясының XVIII съезінде берген тапсырмасына сәйкес, 2019 жылы басталғанын айта кету орынды. Жобаны іске асыру үшін 2019-2021 жылдарға арнап республикалық бюджеттен 90,0 миллиард (әрбір жылға 30,0 миллиард) теңге бөлінсе, жобаның өзектілігін ескере отырып, Мемлекет басшысының 2019 жылғы 2 қыркүйектегі Қазақстан халқына Жолдауына сәйкес іс-шара жоспары 2022 жылға дейін ұзартылды.
Жоба қолға алынған 2019 жылдың қорытынды есебіне үңілсек: 700 мыңға жуық адам тұратын 53 ауылдық елді мекенде 520-ға жуық игі шара атқарылып, олардың 247-сі көлік, 193-і әлеуметтік инфрақұрылымға бағытталса, тұрғын үй коммуналдық шаруашылығына қатысты атқарылған 80-ге жуық шараның нәтижесінде барлығы төрт мыңнан астам жұмыс орны ашылған екен.
Сонымен қатар 2019 жылы іске асырылған жұмыстар қорытындысының талдауына қарасақ, ауылдық жерлерде халық санының 35,1 мың адамға (674,4 мыңнан 709,5 мың дейін) өсуі,
4 822 жұмыс орнының құрылуы, ірі орталықтарға дейінгі сапалы жолдар үлесін 96 пайызға жетуі, ауылдық жерлерді ауыз сумен жабдықтау 92 пайыз қамтылуы, ШОБ субъектілері санының 1 389 бірлікке ұлғаюы, инвестициялар көлемінің 94,5 теңгеге жетуі сияқты жүзеге асқан статистикалық деректерді байқаймыз.
2020 жылғы 1 қаңтардағы мәлімет бойынша жергілікті атқарушы органдар республикалық бюджеттен бөлінген 29,2 млрд теңгені немесе жоспардың 99,6 пайыз қаражатын игерсе, даму әлеуеті бар ауылдарды өңірлік стандарттарға жеткізу және алдын ала есептеулер бойынша қолда бар инфрақұрылымдық мәселелерді шешу үшін 2027 жылға дейін 900 млрд теңге қаражат қажет екені айқындалыпты.
Болашақта жобаның қолданылу мерзімін 2027 жылға дейін ұзарту көзделуде және республикалық бюджеттен 70 пайыз немесе 630 млрд теңге, ал қалған 30 пайыз немесе 270 млрд теңгені жергілікті бюджеттерден бөлу қарастырылуда.
Сондай-ақ дағдарысқа қарсы шаралар шеңберінде «Ауыл – ел бесігі» жобасы бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің төрағалығымен 2020 жығы 25 наурыз күні өткен отырыста республикалық бюджеттен қосымша 55 млрд теңге мөлшерінде қаражат бөлінді. Бұл қаражат 193 ауылдық елді мекенде (163 тірек, 30 серіктес) әлеуметтік және инженерлік инфрақұрылымды салу, реконструкциялау және жөндеу жөніндегі іс-шараларға бағытталатын жайлы шешім шықса, оның: 18,7 млрд теңгесі құрылыс және қайта жаңарту бойынша 78 жобаға; 36,3 млрд теңгесі орташа және күрделі жөндеу бойынша 514 жобаға жұмсалмақ екен.
Жалпы, жоба шеңберінде биылғы жылдың соңына дейін республикалық бюджеттен – 84,2 млрд теңге, жергілікті бюджеттен – 13,8 млрд теңге бөлініп, 216 ауылдық елді мекенде (184 тірек, 32 спутниктік) 920 жобаны іске қосу көзделуде. Нәтижесінде, 16 мың жұмыс орны (868 тұрақты және 15 212 уақытша) ашылып, 10,7 млрд теңге мөлшерінде салық төлемдері күтілуде.
