Вилорий Пак Қызылорда облысы Тереңөзек ауданының Шаған ауылында дүниеге келді. Әуелде ол еркін күреспен айналысты. Спорттың бұл түрінде пәлендей табысқа қол жеткізе алмаса да, өз қатарының алды болды. Алайда бірте-бірте жас жігіттің аңсары ауыр атлетикаға ауды. Облыс орталығына қоныс аударғаннан кейін Өмірзақ Жолымбетовтің қол астында жаттықты. Бұл есім оқырмандарға жақсы таныс. Кезінде елімізде танымал зілтеміршілердің бірі болған Өмірзақ Шәріпбайұлы кейіннен спорт журналистикасына түбегейлі бет бұрды. Республикалық басылымдарда қызмет атқарып, көптеген сүбелі мақалалар жазды. Жолымбетовтің қаламынан шыққан кітаптар да оқырмандар көңілінен орын тапты.
Вилорий ауыр атлетикаға тез бейімделді. Жаттығып жүргеніне бір жыл толмай жатып, жастар арасында Қазақстан біріншілігінің жеңімпазы атанды. Кейіннен ерлер сайысында азды-кемді табыстарға қол жеткізді. Алайда Пакқа атақты зілтемірші болу бақыты бұйырмады. Есесіне ол өз бақытын бапкерліктен тапты. Бұл ретте оған бағыт берген Қызылордада спорт мектебі директорының орынбасары Владимир Ким екен.
– Кезінде жасөспірімдер арасында әлемдік рекордты жаңартып, КСРО спорт шебері атанған Владимир бірде маған «Сені көптен бері байқап жүрмін. Балаларды жақсы жаттықтырасың. Ұмтылысың ұнайды. Келешекте сенен жақсы бапкер шығатынына еш күмәнім жоқ. Ол үшін біліміңді жетілдір. Ленинградқа барып, Петр Лесгафт атындағы бапкерлер даярлайтын мемлекеттік университетке оқуға түс» деп кеңес берді. Білікті маманның ақылына құлақ асып, Нева жағалауына аттандым. Бірақ ол жақта жолым болмады. Еңсем түсіп, елге оралдым. Сол кезде Аманкелді Рымқұлов пен Владимир Тян сынды мамандар маған көп қолдау көрсетті. Жөн сілтеп, ағалық ақыл-кеңестерін берді. Содан 1973 жылы Алматыда орналасқан Дене шынықтыру институтына оқуға түстім. Оны аяқтағаннан кейін Қызылордаға қайта оралдым. Кейінгі 45 жыл өмірімді толығымен осы салаға арнадым, – дейді Вилорий Викторович.
Қырағы маман кейіпкерімізге дұрыс бағыт-бағдар берген екен. Расында да, бапкерлік қызметте Пак толағай табысқа қол жеткізді. Үш бірдей шәкірті Қазақстанның еңбек сіңірген спорт шебері атағын алды. Олар – Илья Ильин, Алмас Өтешов және Александр Зайчиков. Бүгінгі таңда бұл зілтеміршілердің барлығының да есімі спорттық тарихымызда алтын әріптермен жазулы. Мәселен, Ильиннің қандай биік белестерді бағындырғанын жоғарыда айттық. Одан бөлек, ол Бейжің мен Лондонда алауы тұтанған Олимпия ойындарында алтын тұғырға көтерілді. Алайда Ильяға «допинг қолданды» деген айып тағылып, ол қос бірдей ғаламдық додада жеңіп алған алтын медальдарынан айырылды. Күллі қазақстандық жанкүйерлер дара туған ұлдың ондай арзандыққа барғанына еш сенген жоқ. Бірақ құзырлы органдар кесімді сөзін айтып, өз дегеніне жетті.
Алмас Өтешовтің ел спорты тарихында өшпес із қалдырғаны еш дау туғызбаса керек. Ол – ауыр атлетиканы серік еткен қандастарымыздың арасынан алғашқы болып әлем чемпионатында жеңіс тұғырына көтерілді. Ол – Қазақстан Республикасына еңбек сіңірген спорт шебері атағына ие болған тұңғыш қазақ зілтеміршісі. Жастар арасында Азия чемпионы атағына қол жеткізген алғашқы қандасымыз. Азия ойындарында жүлде алып, Лондон Олимпиадасында жетінші орынға табан тіреді. Осылай тізбектей берсек, Сыр бойында туып-өскен саңлақтың бұл салада қол жеткізген табысы зор екеніне анық көз жеткізуге болады.
Александр Зайчиковтың да қадамы құтты болды. 2012 жылы Лондон Олимпиадасында ол 12-орында қалып қойса, араға төрт жыл салып, сол олқылықтың орнын толтырды. Рио-де-Жанейродағы ойындарда отандасымыз қола медальді мойнына ілді. 2015 жылы Хьюстонда өткен әлем чемпионатында бас жүлдені олжалады.
Вилорий Пак тек жоғарыда есімдері аталған саңлақтарды тәрбиелеумен шектеліп қалған жоқ. Сонымен қатар ол Асқар Меңдияров, Сергей Радаев, Олег Шин, Қуаныш Рахатов, Роман Русяновский, Айбол Алдабергенов, Дәурен Шәутеев, Ерболат Жоламанов және тағы басқа мықты зілтеміршілерді баптады. Солардың алды халықаралық жарыстарда жасындай жарқыраса, кейбірі білікті бапкер ретінде өздерінің мықтылығын мойындатты. Пак мырза барлығы 15 халықаралық дәрежедегі спорт шебері және 60-тан аса спорт шеберін даярлады.
– Мықты жаттықтырушы болу екінің бірінің қолынан келе бермейді, – деп жалғастырды өз әңігімесін Вилорий Викторович. – Бұл – өте қиын кәсіп. Жасыратын несі бар, 45 жылдың ішінде түрлі жағдай басымыздан өтті. Тіптен, бірде әйелім мені тастап кете жаздады. Өйткені мен үйде өте сирек боламын. Сансыз оқу-жаттығу жиындары мен түрлі жарыстардан қол босай бермейді. Жұбайым соған ашуланды. Бірде ол «Сен отбасыңнан жұмысыңды жоғары қоясың. Бұл – дұрыс емес. Маған ондай ердің қажеті жоқ» деп байбалам салды. Ажырасу үшін арыз беруге де оқталды. Алғашында не істерімді білмей дал болдым. Мен үшін отбасым да, әйелім де, жұмысым да, бәрі де қымбат. Бұлардың ешқайсысына бөле-жара қарай алмаймын. Әрі ойланып, бері ойланып, ақыры әйелімді айтқаныма көндірдім. «Мына жасымызда ажырасып, абырой таппаймыз. Оның үстіне балалар есейді, немерелеріміз өсіп келеді. Естіген елден ұят», деп тоқтау айттым.
Расында да, бүкіл мейірімін шәкірттеріне төгіп, бар білгенін соларға үйретіп, апталап, айлап үйдің босағасын көрмейтін жаттықтырушының жұмысы оңай емес. Десек те әр нәрсенің өз қайыры бар. Бұл ретте Вилорий Викторовичтің бағы жанды деп нық сеніммен айтуға болады. Күні-түні ізденіп, талпынып, еңбектеніп жүріп, мықты шәкірттер тәрбиеледі. Талай адамның ақ батасын алып, ел-жұрттың алғысына бөленді. Ұзақ жылдар бойы Қазақстан ұлттық құрама командасының аға жаттықтырушысы болды. Ел спортына сіңірген еңбегін ескерген Мемлекет басшысы Пактың кеудесіне «Парасат» пен «Құрмет» ордендерін тақты. Қызылордадағы Қорқыт ата атындағы мемлекеттік университет пен Алматыдағы Қазақ спорт және туризм академиясының құрметті профессоры атанды. Қызылорда облысы Сырдария ауданының Құрметті азаматы деген атағы тағы бар.
Тағы бір айта кетерлігі, Вилорий Пак мемлекеттік тілді жетік меңгерген. Мақал-мәтелдеп сөйлегенде еш қазақтан кем түспейді. Қазақша өлең де айтады, ән де шырқайды. «Осының бәрін қайдан білесіз?» деген сұрағымызға кейіпкеріміз: «Қазақтың жерінде туып-өсіп, қазақтың қасиетті топырағынан нәр алған азаматтың қазақ тілін білмеуі ұят жағдай. Мен тілді ғана емес, қазақтың мәдениеті, салт-дәстүрі мен әдеп-ғұрпын да жақсы білемін. Біздің ауылда қазақтармен қатар корейлер мен чешендер де тұрды. Барлығымыз тонның ішкі бауындай араласып, тату-тәтті өмір сүрдік. Ұлттық мәселеге байланысты ешқандай жанжал немесе кикілжің болған емес. Бала кезімізден жергілікті салт-дәстүрді бойымызға сіңірдік. Одан еш қор болған жоқпыз. Жастайымыздан қазақ әндерін жаттап өстік. Мен Абайдың «Желсіз түнде жарық ай» әнін қатты ұнаттым. Шәмшінің әндері жүрегіме жақын. Жұмекен Нәжімединов пен Нұрсұлтан Назарбаевтің сөзіне жазылған Шәмші Қалдаяқовтың «Менің Қазақстаным» атты әні мемлекетіміздің әнұранына айналғанда өз басым қатты қуандым. Бұл өлеңді мен «Қазақстанның әр азаматының патриоттық рухын оятып, отаншылдық сезімді бойына ұялататын керемет туынды деп бағалаймын», деп жауап қайырды. Міне, Сыр бойының тумасы Вилорий Викторович Пак осындай азамат!
