Осылайша әлемдік пандемияға байланысты өткен жылдың нау­рыз айында Халықаралық Олим­пиада комитеті төрткүл дүние көз тіккен жылдың басты додасын 2021 жылға ауыстыру туралы шешім қабылдады.  ХОК президенті То­мас Бах әлемдегі ахуалға бай­ланыс­ты осындай шешім­ге келгенін айтып, бар әлем спортшыларымен бірге коронавируст­ы жеңетінімізге сенім білдірді. Олим­­пиада бір жыл­ға шегерілсе де, жарыс ата­уы­ мен медальдар дизайны ауыс­қан жоқ. Биылғы дода тарихта «Токио-2020» болып қала бермек. Жаз­ғы Олимпия ойындары 2021 жылдың 23 шілдесі мен 8 тамызы аралығында өтеді.

Әуелгі жоспар бойынша жаһан­ның басты жарысын Токионың 13 ауда­нында орналасқан спорт кешен­дері қабылдайды. Онда əлемнің түк­пір-түкпірінен жиналатын спортшы­лар 33 спорт түрінен 339 медаль жиын­­тығын сарапқа салады. Соны­мен қатар Токиодағы Олимпия ойын­дары­ның бағдарламасына жаңадан бес спорт түрі қосылғаны баршаға белгілі. Атап айтар болсақ, бейсбол/софтбол, каратэ, серфинг, спорттық шың­ға өрмелеу жəне скейтбординг. Биыл­ғы додаға əлемнің 206 елінен 11090 спортшы қатысады деп жоспарланған. Спортшылардың 49%-ы əйел­дер болмақ. Бұл ген­дерлік тең­дікті білдіреді. 2017 жы­лы Ха­лықаралық Олимпиада коми­те­тінің атқарушы комитеті кезек­тен тыс бас қосып, Токио Олим­пиадасының бағдарламасына бі­р­шама өзгеріс енгізді. Басты мақсат – төрт жылдық дүбірлі додаға қаты­сатын ерлер мен əйелдердің санын теңестіру. Сөйтіп жеңіл атлетика, су спорты түрлері, нысана көздеу, ауыр ат­летика, бокс жəне күрес түр­леріндегі ерлер жолдамаларының (лицензиялар) саны қысқарып, əйел­дердің үлесіне берілді.

Жапония дүбірлі доданы осымен екінші рет қабылдамақ. Күн­шығыс елі ең алғаш жазғы Олим­пия ойындарын 1940 жылы өткі­зуі керек еді. Алайда елдегі саяси жағдайға байланысты билік 1938 жылдың күзінде Олимпиаданы өткізуден бас тартатынын мәлім­деді. 1940 жылғы Олимпиада кейін Хельсинкиге ауыс­тырылғанымен 1939-1940 жыл­дар­дағы кеңес-фин соғысына байланысты бұл Олимпиада түбегейлі өткізілген жоқ. Ал Екінші дүние­жүзілік соғысқа байланысты 1944 жылы Лондонда Олимпия ойындары да ұйымдастырылмады.

Бұл оқиғадан кейін араға 24 жыл салып Күншығыс елі Олим­­­пиаданы өткізуге тағы бір мүм­кіндік алды. 1964 жылғы жазғы Олимпия ойындарында әлемнің 93 елінің спортшылары бақ сынап, спорттың 19 түрінен жүлделерді сарапқа салған-ды. Ол уақытта қазақстандық спортшылар Кеңес Одағының құрамында бақ сынаса, биыл тəуелсіз ел ретінде жетінші рет жазғы Олимпия ойындарына қа­тыспақ.

Қоржында әзірге 42 жолдама бар

Бүгінге дейін бірқатар ха­лық­ара­лық іріктеу турниріне қатыс­қан  саңлақ­тарымыз Токио Олим­пиа­дасына 42 лицензия жеңіп алды. Ең көп жолдама бокс­шылар мен ба­луан­дарға тиесілі. Былғары қолғап шеберлерінің еншісінде әзірге 9 жол­дама болса, бозкілем өкілдерінде 8 лицензия бар. Атап айтар болсақ, боксшылардан Сәкен Бибосынов (52 кг), Серік Теміржанов (57 кг), Зәкір Сафиуллин (63 кг), Абылайхан Жүсіпов (69 кг), Әбілхан Аманқұл (75 кг), Бекзат Нұрдәулетов (81 кг), Василий Левит (91 кг) және Қамшыбек Қоңқабаев (+91 кг), ал қыздардан Надежда Рябец (75 кг) Токио додасында бақ сынайды.

Әйелдер күресінен Валентина Исламова (50 кг), Эльмира Сыз­дықова (76 кг),  грек-рим күресінен Мейрамбек Айнағұлов (60 кг), Асхат Ділмұхамедов (77 кг) және еркін күрес­тен Нұрислам Санаев (57 кг), Дәулет Ниязбеков (65 кг), Данияр Қайсанов (74 кг) пен Әлішер Ерғали (97 кг) Олимпиада жол­да­ма­­сына қол жеткізген болатын. Балуан­дардың барлығы жолдаманы 2019 жы­лы елордада өткен жаһандық бірінші­лікте жеңіп алғанын да айта кетейік.

Кейінгі орындарда – тас жолда­ғы велоспорт және садақ атудан Қа­зақ­стан ерлер командасы. Вело­спорт бойынша жолдама тек коман­даға берілетін болған соң әзірге Олимпиадаға қай спортшының бара­тыны белгісіз. Бапкерлер құ­рамы бағы мен бабы келісіп тұрған төрт велошабандозды бәсеке жақын­дағанда іріктеп алады. Садақ атудан Қазақстан ерлер командасынан Денис Ганькин, Ильфат Абдуллин, Санжан Мұсаев бақ сынайды. Соны­мен қатар Нидерландта өткен әлем чемпио­натында осы үш спортшымыз командалық жарыста үздік
6 құ­ра­маның қатарына енгені үшін ко­мандалық сайыс бойынша тағы бір жолдама иеленді.

Жеңіл атлетика және тректегі вело­спорт өкілдеріне үш жолдама тиесілі. Барған жарысынан жүлдесіз қайтпайтын талантты жеңілатлет Ольга Рыпакова биыл өзінің төртінші Олимпиадасына қатыспақ. Ол бұған дейінгі үш Олимпиадада тұғырдан көрінген болатын және де спорттық жүріс бойынша Георгий Шейко, Айман Ратова ел намысын қорғайды. Тректегі велоспорт жарысы бо­­йын­ша жолдама командаға бері­летіндіктен, бұл жерде де Олим­пиадаға кім баратыны бел­гісіз.

Қазіргі бессайыс (Елена  По­та­пен­ко және Павел Ильяшенко), синхронды жүзу (Екатерина жəне Александра Немич) мен жүзу спортшыларында (Дмитрий Баландин (100, 200 метрге брасс əдісімен жүзу) екі-екіден жолдама бар.

Ал ашық суда жүзу (Виталий Худяков), нысана көздеу (Юрий Юрков), стенд ату (Сəрсенкүл Рыс­бекова), спорттық шыңға өрмелеу (Ришат Хайбуллин), спорттық гимнастика (Милад Карими) және каратэ (Дархан Асаділов) спортында жалғыз лицензия бар. Бұл тек бүгінге дейін иеленген жолдама саны. Әлі осы жылы спортшыларымыз бірталай іріктеу сайыс­тарына қатысады. Солар арқылы тағы бірнеше атлетіміздің бағы жанатынына сенгіміз келеді.

Жолдамалардың үлес санын аймақ­тарға бөлер болсақ, 6 лицензия жеңіп алған Алматы облысы жеке-дара көш бас­тап тұр. Алматы қаласы 5 жолдамамен екінші, Шымкент пен Нұр-Сұлтан қала­сы 4 жолдамамен үздік үштікті түйін­деп тұр.

Ал Қарағанды және Ақтөбе об­лысы­ның қоржынында – 3, Шығыс Қазақ­стан мен Қызылорда облысында – 2, Батыс Қазақстан, Павлодар, Түр­кістан, Маңғыстау, Қостанай және Жамбыл облыстарында бір-бір­ден жолдама бар. Ақмола, Аты­рау және Солтүстік Қазақстан облы­сының спортшы­ларының қар­қыны баяу болып тұр. Яғни, бұл облыс­тар­дың еншісінде әзірге жолдама жоқ.

Олимпиадада кімдерден үміт күтеміз?

Олимпия ойындарына іріктеу кезеңдері әлі де жүріп жатқан соң, дәл қазір алдын ала болжам жасау өте қиын. Десе де жол­дама алып қойған спортшылар арасында әлбетте, ең бірінші бокс­шыларымызға сенім артамыз. Арыға бармай-ақ тәуелсіздік алған жылдан бері қатысқан жазғы Олимпия ойындарын алар болсақ, былғары қолғап шеберлері бірде-бір рет елге жүлдесіз қайтпағанын жақсы білеміз. Мәселен, 1996 жылғы Атлантада 1 алтын, 1 күміс, 2 қола, 2000 жылы Сиднейде 2 алтын, 2 күміс, 2004 жылы Афинада 1 алтын, 1 күміс, 1 қола, 2008 жылы Бейжіңде 1 алтын, 1 қола, 2012 жылы 1 алтын, 1 күміс, 2 қола және 2016 жылғы Рио Олимпиадасында 1 алтын, 2 күміс, 2 қола медаль еншілеген.

Жуырда Афина Олимпиа­дасының чемпионы Бақтияр Артаев Олим­пия ойындарына болжам жасап, қазақстандық боксшылардың ке­мінде 2 алтын жүлде иеленуге әле­уеті жетеді дәп мәлімдеген бола­тын. Со­нымен қатар ол Токиода Сид­ней­дегі табысымызды қайталап қана қой­май, еселеуге де толық мүмкіндік бар екенін жеткізді. Сондай-ақ үш Олим­пиадада олжа салған жеңілатлет Ольга Рыпакова мен Риода атой сал­ған Дмитрий Баландиннен қазақ жұр­ты медаль күтеді. Сонымен қатар балуандар мен дзюдошылардың да ел қоржынына медаль саларлықтай толық мүмкіндіктері бар.

Жоғарыда Қазақстан құрамасы биылғы Олимпиадаға тəуелсіз ел ретін­де жетінші рет қатысқалы жат­­қанын айттық қой. Жеті саны қазақ халқы үшін қасиетті сан бол­ған­­дықтан, спортшыларымыздан алдағы Олимпиададан айрықша үміт күтеміз.