Коллажды жасаған Амангелді Қияс, «EQ»
Отандық өндірушілерді қолдауға басымдық берілді
Бұл қазақстандық мұнай өнімдерінің экономикалық тиімділігін сақтап, еліміздегі резервуарлық парктердің жүктемесі артып кетпеуіне және мұнай өңдеу зауыттарының тоқтамай жұмыс істеуіне мүмкіндік берді.
Отандық цемент өндірушілерді қолдау мақсатында былтыр 27-сәуірден бастап алты ай мерзімге үшінші елдерден тасымалданатын цемент импортына тыйым салынды. Аталған шара цемент өндіру көлемін 8%-ға арттырып (2020 жылдың 10 айының қорытындысы бойынша 9,4 млн тонна өндірілді), бұл цемент өндірушілерден 2020 жылдың 10 айында салық түсімдерінің 2019 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 38%-ға немесе 6 млрд теңгеге ұлғаюына әсер етті. Бұл шектеу шараларын енгізу кезеңінде құрылыс материалдарының өндіріс көлемі былтырғы көрсеткішпен салыстырғанда 8,7%-ға артып, 341,6 млрд теңгені құрады.
Қазақстандық тауарларды ЕАЭО-ның нарықтарына шығаруды оңтайландыру үшін салалық ведомствоның бастамасы мен Еуразиялық үкіметаралық кеңестің шешіміне сәйкес, тауарлардың шығарылуын растайтын жаңа «Сериялық өнім сертификаты» енгізілді. Бұл қазақстандық экспорттаушыларға әкімшілік және қаржылық шығындарды жеңілдетеді.
Еліміздің бастамасымен ЕАЭО аясында қара және түсті металдардың бөлшектері мен қалдықтар нарығын реттеу бойынша жұмыс басталып, Үкімет басшылары ортақ нарықты осы стратегиялық шикізатпен толықтыруға бағытталған бірлескен жобаларды әзірлеу туралы шешім қабылдады. Сонымен қатар Еуразиялық экономикалық комиссия жанынан даулы жағдайлар мен мүше мемлекеттер арасындағы шекара арқылы тауарларды еркін өткізуге байланысты проблемаларды шешуге арналған Тауарларды еркін өткізуді қамтамасыз ету мәселелері жөніндегі комитет құрылды.
Құзырлы органның ақпаратына сәйкес, Қазақстан өз аумағында таңбалауды бастау туралы хабарламаны жіберу мерзімін 3-тен 9 айға дейін ұлғайту жөніндегі шешімге келісімін берді. Демек, ЕАЭО-ға мүше кез келген мемлекет тауарлардың белгілі бір тобына қатысты таңбалауды енгізудің алдында 9 ай бұрын мүшелікке кіретін мемлекеттерді хабардар етуі тиіс. Бұл уақыт отандық кәсіпкерлерге таңбалауды енгізуге дайындалып, талдау жасауға мүмкіндік береді. Сол секілді Сауда және интеграция министрлігі турбовинтті әуе кемелеріне қатысты тарифтік жеңілдіктің ұзартылуына ұйытқы болды. Аталған жеңілдік Qazaq Air авиакомпаниясы пайдаланатын ұшақтарға арналған және әлеуметтік маңызды бағыттағы ішкі әуе рейстерінің бағасының төмендеуіне әсер етуі тиіс. Бұған қоса отандық тауарларды ЕАЭО елдерінің нарығына ілгерілету үшін 8 кедергі жойылды. Оның ішінде қазақстандық ветеринарлық дәрі-дәрмектің Ресей нарығына шығаруға қатысты шектеуді жою, тамақ өнімдерін тасымалдау бойынша қосымша талаптардың алынып тасталуы, Норвегиядан келетін балық транзитіне тыйым салуды жою және Ресейде қазақстандық өнеркәсіптік тауарлардың мемлекеттік сатып алуларға қолжетімділігіне байланысты салынған тыйымның жойылуын атауға болады. Мемлекеттік (муниципалды) сатып алуға арналған жекелеген тауарларды шығаратын елді анықтау қағидалары қабылданып, бұл өнім жеткізушілерді өнеркәсіптің бірқатар саласындағы 255 тауар түріне байланысты ЕАЭО елдерінің мемлекеттік сатып алуларына тең қолжетімділікті қамтамасыз етеді.
Республикада өндірілетін көмірді Украина нарығына тасымалдауды реттеу үшін отандық өндіруші кәсіпорындардың мүдделерін қорғау бағытындағы жұмыстар жалғасуда. Айталық, Үкіметаралық комиссия отырысының нәтижесінде Ресей арқылы көмір тасымалдау тәртібін қайта қарауға қатысты уағдаластыққа қол жеткізілді. Сол секілді жауапты ведомство мемлекеттік органдармен бірлесіп, АҚШ үкіметімен қазақстандық титанды ысқышқа қатысты шектеу шарасын қабылдамау туралы келісімге келді. Сондай-ақ Украинаның да арнайы органдары елімізде өндірілген азот және минералды тыңайтқыштарға байланысты сақтық шараларын қабылдамағанын айта кеткен орынды. Бұдан бөлек Қытай мен Украинаның өнеркәсіптік тауарларына қатысты демпингке қарсы шаралар қабылданды.
Экспортты қолдау тетіктері әзірленді
Салалық министрліктің ақпараты бойынша, былтыр Қазақстанда алғаш рет экспорттық акселерация бағдарламасы іске қосылды. Талдау нәтижесіне сәйкес, тамақ өнеркәсібіне басымдық беріліп, Қытай нысаналы нарық ретінде таңдалды. Тұтастай бағдарламаға қатысуға 90-ға жуық компания өтініш беріп, іріктеу халықаралық скоринг моделі негізінде жүргізілді. Ол 6 өлшемге сәйкес бағаланады. Атап айтқанда, нарық, өнім, қаржы, құзыреттілік (мотивация), ұйымдастырушылық құрылым және корпоративтік мәдениет. Әр компанияға осы өлшемнің негізінде сараптамалық баға берілді. Бағалау қорытындысы бойынша экспорттық акселерацияның екінші кезеңіне 35 компания таңдалды. Екінші кезеңде 35 компанияны Қытайдың нарығына шығару үшін онлайн вебинарлар режімінде ақпараттық семинарлар және коучингтер өткізілді. Бұл ретте әлеуетті өнімнің Қытай нарығына дайындығы, қытай тұтынушыларының талғамы мен өнімнің белгілі бір санатын оңтайлы арналар арқылы сату туралы халықаралық сарапшылармен кездесулер ұйымдастырылды. Таяуда өнімдерді бір реттік тасымалдаумен бірге ұзақ мерзімді ынтымақтастық туралы 18 меморандумға қол қою жоспарланып отыр. Экспорттаушыларды қолдауға арналған дағдарысқа қарсы орталық жұмыс істеп тұрғанын айта кетейік. Арнайы телеграмм арнасы арқылы жедел желі ұйымдастырылып, оның көмегімен 800 өтініш қаралды. Тиісінше бейінді министрліктер мен ұйымдардың сарапшыларын тартып, қажетті қолдау көрсетілді, деді министрлік өкілдері. Сонымен қатар мемлекеттік қолдаудың қаржылық емес тетігі арқылы «Қазақэскпорт» ЭСК» АҚ 12 айдың қорытындысына сәйкес, 92,1 млрд теңгеге сақтандыру міндеттемелерін қабылдады.