Нақты айтқанда, Data Matrix кодымен 1700-ден аса отандық және шетелдік алкогольді өнім таңбаланды. Бұл кодты білу үшін тиісті өнімдер Тауарларды таңбалау мен қадағалау ақпараттық жүйесіне (ТТҚ АЖ) енгізіледі. Онда өндіруші, импорттаушы, тауар партиясының сериялық нөмірі туралы цифрлы ақпарат пен оны қадағалауға мүмкіндік беретін қажетті мәліметтер қамтылған. Орталық мамандарының айтуынша, Data Matrix кодында криптоқорғаныс тетігі қарастырылғандықтан, оны қолдан жасау мүмкін емес. Демек, әр өнімді өндірушіден тұтынушыға дейін жетуін қадағалап, контрафактілік тауарды алдын алуға жағдай қарастырылып отыр.
Алкогольді өнімдерді таңбалауға байланысты қанатқақты жоба биыл 30 қыркүйекке дейін жалғасады. Қазір бұл жобаға «Көкшетау минералды сулары», «Бахус», «Натур продукт» зауыттары, сондай-ақ «Перно Рикар Қазақстан», «Альди и К», «Қазақстан Вайн энд Спиритс» және «Мартини Бакарди» сынды импорттаушы компаниялар қатысуда.
«Алкогольді өнімді таңбалаудың өз ерекшеліктері бар. Атап айтқанда, әр тауардың есеп-бақылау маркасы (ЕБМ) бар. Қазір Data Matrix кодын соларға енгізудеміз», деді Цифрлы экономиканы дамыту орталығының бас директоры Бикеш Құрманғалиева.
Қазақстанда осы нарықтың барлық қатысушыларына міндетті цифрлы таңбалау 2022 жылдың бірінші жартыжылдығына енгізіледі деп жоспарланып отыр. Осы арқылы құзырлы органдар көлеңкелі айналымды қысқартуға қатысты проблемаларды жүйелі түрде шешуді көздесе керек. Неге десеңіз, сарапшылардың болжамынша еліміздегі көлеңкелі алкоголь нарығы шамамен 25%-ды құрайды.
«Баспасөз беттерінен контрафактілік алкоголь жайлы ақпаратты жиі еститініміз жасырын емес. Мысалы, таяуда Алматы облысының аумағында жасырын арақ зауыты әшкереленді. Дәлірек айтқанда, есеп-бақылау маркалары қолдан жасалған 170 мың бөтелке анықталып, олардың сертификаты жоқ екені белгілі болды. Яғни бұл өнімдер адамның денсаулығына қауіпті. Мұндай жағдай аз емес. Сондықтан цифрлы таңбалау жасырын өндірушілермен күресте маңызды қадам саналады. Себебі ол қолданысқа енгізілген бойда қолдан жасалған өнімді бөлшек саудаға түсіп кетпеуін тежеуге болады», деді Цифрлы экономиканы дамыту орталығының басқарушы директоры Нұржан Баекеев.
Бұл орайда тауарларды таңбалау Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) аясында іске асырылып жатқан халықаралық жоба екенін айта кеткен орынды. Былтыр республикада қазаннан бастап, бірқатар темекі өніміне міндетті таңбалау енгізілді. Жуырда аяқ киімді таңбалауға қатысты қанатқақты жоба аяқталды. Қазір фармацевтикалық препараттарға, сүт өнімдері және жеңіл өнеркәсіп тауарларын цифрлы таңбалауға байланысты жобалар қолға алынған.
