Айналада жасыл белдеу жайқалады
Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігінің ақпаратына сүйенсек, Наурыз мейрамы аясында республика көлемінде Мемлекет басшысының орман қорын 5 жылда 2 млрд ағашқа дейін көбейту бастамасын іске асыру қолға алынады. Алдымен еліміздегі ірі шаһарлар мен елді мекендердің маңайында жасыл белдеуді қалыптастыру бағытында атқарылған жұмыстарға тоқтала кетейік. Айталық, бас шаһардың төңірегіндегі жасыл аймақты құру жұмыстары 1997 жылы Қазақстанның Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың бастамасымен жүзеге асырылған болатын. Елорданың табиғи-климаттық ерекшеліктерін ескерсек, алғашқыда бұл жобаның сәтті орындалатынына көпшілік күмәнмен қараған.
– Бұл жұмысқа алғашқы жылдары кіріскенде көп қиыншылық туындады. Неге десеңіз, ағаштардың жерсінуі оңай шаруа емес. Оның үстіне өңірдегі табиғи ерекшеліктерді ескеру қажет. Десе де уақыт өте келе бұл шаруаны меңгеріп алдық. Бастапқыда егілген көшеттердің жерсінуі 10-15%-ды құраса, қазір бұл көрсеткіш 65-70%-ға жетіп отыр. Бүгінде бас қаланың жасыл белдеуінде 87 мың гектардан аса ағаш өсіп тұр. Бұған қоса оның іші аң-құсқа толтырылып, қазір бұл аймақ елордалықтардың серуендеп, тынығатын сүйікті орындарының біріне айналды, - дейді Экология, геология және табиғи ресурстар вице-министрі Ерлан Нысанбаев.
Жоғарыдағы тәжірибенің негізінде бұл бағыттағы жұмыстар өңірлерде де атқарыла бастапты. Мәселен, Түркістан облыстық мәртебеге ие болғалы бері күнгей өңірде жасыл желекпен көмкеру жұмыстары қарқын алды. Атап айтқанда, облыс орталығының маңайында 13 мың гектардан аса алқапқа ағаш егілді. Алдағы уақытта оның көлемін 20 мың гектарға көбейту межесі қойылып отыр. Осы ретте көгалдандыру жұмыстарына жер қойнауын пайдаланушылар да тартылып, бизнес субъектілері әлеуметтік жауапкершілік аясында өңірлердегі экологиялық ахуалды жақсартуға өз үлестерін қосуға кірісті, деді вице-министр.
– Заң бойынша жер қойнауын пайдаланушылар орман қорының 1 гектарын алса, тиісінше 2 гектар алқапқа ағаш отырғызуға міндетті. Осыған байланысты «Қазатомпром» кәсіпорны Түркістанның маңайына 12 мыңдай гектар жерге тал егу міндеттемесін алып отыр. Сол секілді күні кеше Теміртау қаласында «Арселор Миттал Темиртау» АҚ өкілдерімен жиналыс өткізіліп, қаланың айналасында жасыл белдеу құруға қатысты жобаны дайындауға келісті. Сондай-ақ Атырау өңірінде мұнай өндіруші компания 300 гектардай жерге көшет отырғызып, шаһардың ішін көгалдандыруға атсалысады, – деді Е.Нысанбаев.
Жер көлемі жағынан Қазақстан әлемде 9-ншы орын алғанымен еліміздегі орман қорының үлесі небәрі 4%-ды құрайды. Ормандарды молықтырып, өсіру мақсатында Президент Қасым-Жомарт Тоқаев Үкіметтің алдына 5 жылда отандық орман қорын 2 млрд ағашқа дейін арттыру тапсырмасын қойған болатын. Аталған тапсырманы орындау үшін жауапты ведомство өңірлік атқарушы билік өкілдері, сол секілді орман шаруашылықтарымен бірлесіп, арнайы жоспарды бекітті. Соған сәйкес, 1,5 млрд-тай ағашты егу міндетін жергілікті атқарушы органдары өз жауапкершілігіне алса, Экология министрлігіне қарасты ведомстволар 250 млн-дай дана тал отырғызбақ. Қалған көлемді жоғарыда келтірілгендей, жер қойнауын пайдаланушылар егетін болады.
«Таза табиғат» тазалыққа шақырады
Әз Наурыз қарсаңында республика аумағында «Таза табиғат» экологиялық жобасы іске асырылатынын айта кеткен орынды. Ауқымды жобаның шеңберінде Алматы, Маңғыстау, Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарымен бірге Алматы мен Шымкент қалаларында Мемлекет басшысының орман қорында 2 млрд ағаш отырғызу бастамасы әрі 15 млн түп көшетті елді мекендерде егу жобасы басталмақ. 24 сәуірде бұл жұмыс қалған өңірлерде жалғасын тауып, «Мекенім – жасыл елім» және «Бұл менің ағашым» акцияларына ұласатын болады.
– Сәуір айына белгілеген себебіміз еліміздің орталық, шығыс және солтүстік өңірлерінде ауа райы осы кезеңде жылынып, тал отырғызуға ыңғайлы болады деп үміттеніп отырмыз. «Мекенім – жасыл елім» акциясын ұйымдастырудағы негізгі мақсатымыз – халықты көгалдандыру жұмысына тарту арқылы қоршаған ортаны сақтауға дағдыландыру. Мектептерде мұндай акциялар «Бұл менің ағашым» деген атаумен өткізіледі. Бұл жобалардың тәрбиелік мәні зор. Тәрбие – тал бесіктен басталатынын ескерсек, бір ағаш еккен бала ешқашан бір бұтақты да сындырмайды деп санаймын. Сондықтан да осы қолға алынған жұмыстар адамдардың санасын оятып, экологиялық мәдениеттің қалыптасуына әсер етеді деген сеніміміз мол, – дейді Экология, геология және табиғи ресурстар министрінің орынбасары.
Бұдан бөлек, «Таза табиғат» жобасы арқылы су айдындары мен өзен, көлдердің жағалауын заңсыз балық ауларынан, сондай-ақ басқа да қалдықтардан тазартуды көздейтін «Су көздерін ашу, бұлақтарды тазарту», «Таза су айдындары» секілді акциялар өткізіледі деп жоспарлануда. Жылдағы игі дәстүрге сәйкес, ұлттық парктер мен ерекше қорғаудағы табиғи аумақтарды көркейтуге бағытталған «Парктер шеруі» және «Бірге таза Қазақстан» акциялары биыл да жалғасатын болады.
– Осы орайда ескерте кетейін, 2 млрд ағаш мемлекеттік орман қорында арнайы мамандандырылған шаруашылықтардың көмегімен отырғызылады. Бүгінде мемлекеттік орман қорында 5 млн 200 мың гектар жердей алқапта орман дақылдар қоры қарастырылған. Бұл нені білдіреді? Аталған аумақ ағашты қолдан егуге қолайлы жер саналады. Әлбетте, көшеттер жергілікті өңірлердің табиғи-климаттық ерекшеліктеріне байланысты отырғызылады. Мәселен, солтүстік өңірлерде қарағай, шырша, қайың, қараған және қылқан жапырақты ағаш түрлері егілсе, еліміздің оңтүстігінде Тянь-Шань шыршасы, қайың және терек сынды ағаш түрлері өсірілетін болады. Тұтастай алғанда, әр өңірдің өзіне тән, жерсінген жасыл желек отырғызылады. Егілетін өсімдік түрлері екі жылдық биіктігі 10-15 см-ді құрайтын дақылдар екенін айта кету керек. Кезінде елорданың төңірегіндегі жасыл белдеуге де осындай 10-15 см-лік көшеттер егілген еді. Қазір оның қалай жайқалып өсіп тұрғаны баршаға мәлім, – дейді Е.Нысанбаев.
Естеріңізге сала кетейік, еліміздің орман қорындағы жасыл желекті 2 млрд ағашқа дейін көбейту тапсырмасы 2025 жылға дейін белгіленген.
