Суретті түсірген Әшімхан ЖӘМПЕЙІСОВ
Сандыбай батырдың үлкен ұлы Дүзен заманында өлкедегі Қоқан-Жырық-Байназар болысының биі болған белгілі адам. Тарихи деректер бойынша, 1840 жылы Анна лентасы және күміс медальмен марапатталған екен. Дүзен Сандыбайұлы туралы Жезқазғанда тұратын Қазақстанның құрметті журналисі Батырбек Мырзабеков «Дүзен» атты хикаят жазған.
Дүзен қайтыс болғаннан кейін баласы Жанұлы оның кесенесін тура Алашаханның мазарындай қылып салуды ойға алып, халық шебері Сералы қожа Еламанұлының көмегіне жүгінген. Кейбір деректер бойынша, кесенені салу үшін шебер бір қыс Түркістанда кірпіш күйдіруді, оны қалауды үйреніп, жазда еліне оралған. Содан кейін жанына алпыс жігіт алып, кесенені үш жыл салып, 1866 жылы бітірген.
Күрделі пештақты-күмбезді текшеленген құрылыс болып келетін бұл кесененің биіктігі 10 метр болады. Іргесінің сыртқы өлшемі 8,5х10,2 метрді және ішкі өлшемі 5,4х5,4 метрді құрайды. Ғимараттың оңтүстік-батыс жағындағы ішкі бұрышында төбеге алып шығатын баспалдағы бар.
Алашахан мазарынан 25 шақырымдай жерде салынған бұл кесенеге қажетті құрылыс материалдары сол жердің өзінде дайындалған деген дерек бар. Кірпіштері қалың майбалшықпен өріліп, біріктірілген. Еденіне шаршы тақташа кірпіш төселген. Бүрмелі күмбездің ұшар басында бір-бірімен қиылыса орнатылған ағаш діңгектері бар. Бір өкініштісі, кесене іргетассыз салынған екен. Сол себепті де мамандар ғимараттың уақыт өте келе бұзылуы мүмкін деген болжам айтады.
Облыстағы «Тарихи-мәдени мұраны сақтау орталығы» ММ басшысы Түлкібай Төлеуовтің мәліметіне сай, Дүзен кесенесінде 2017-2018 жылдары республикалық бюджеттен бөлінген қаражатқа реставрация жұмыстары жүргізілген.
Қарағанды облысы,
Ұлытау ауданы
