Шүкір, соңғы жылдары Павлодар қаласындағы бірнеше көшенің атауы қазақшаланды. Бұл жан-жақты жүргізілген жүйелі жұмыстың жемісі екені айтпаса да түсінікті. Енді біртіндеп атауы түсініксіз әрі өзектілігін жойған аудан-ауыл атауларын қазақыландыру қажет. Қазақыландырғанда да жаңадан атау ойлап табудың қажеті жоқ. Тек бұрынғы қазақы атауларын қайтарсақ болғаны.
Жалпы, аудан-ауыл атауларын өзгертуде Павлодар облысының өзіндік тәжірибесі бар. Мәселен, 2018 жылы өңірдегі екі ауданның атауы қазақшаланды. Ұзақ жылдар бойы Лебяжі атанып келген ауданға өзінің байырғы атауы – Аққулы қайтарылды. Сол секілді Качир ауданы Тереңкөл деп өзгерді. Бұл аумақ әуелде Тереңкөл болысы деп аталған. Міне, тәуелсіздіктің арқасында көне атау көпшілікпен қайта қауышты.
Сол секілді соңғы жылдары бірнеше ауылдың атауы өзгергенін жақсы білеміз. Атап айтқанда, 2019 жылы Ақсу қаласына қарасты «Путь Ильича» елді мекені «Еңбек» деген қазақы атауға ие болды. Сонымен қатар Павлодар ауданындағы «Красноармейка» ауылы «Кемеңгер» деп өзгертілді. Тиісінше, ауылдық округтің атауы да қазақшаланып, «Кемеңгер ауылдық округі» атанды. Май ауданындағы «Қызыл Октябрь» елді мекені «Абай» деп өзгерді.
Бұл алдағы үлкен жұмыстың басы ғана. Өйткені біздің өңірде мәнсіз-мағынасыз атаулардан әлі арылмаған ауылдар өте көп. Атауы «біртүрлі» екі аудан бары тағы рас. Олар – Успен және Железин аудандары. Негізінен, атауы қазақша емес ауылдардың дені аталған екі ауданға тиесілі. Мәселен, Железин ауданын алайық. Бұл ауданда 12 ауылдық округ бар. Соның жетеуінің атауы қазақшаланбаған. Мысалы, Прииртышск, Озерный, Новомир, Михайлов, Лесной, Веселорощин, Башмачин ауылдық округтерінің атын қазақшалайтын уақыт жетті. Аталған округтерге қарайтын атауы қазақшаланбаған елді мекендерді де естен шығармау керек. Железиннен бөлек, Успен, Тереңкөл, Шарбақты, Павлодар секілді аудандардың аумағындағы өзге тілдегі атаулардан көз сүрінеді.
Ауыл-аудан атауларын қазақыландыруға мемлекеттік тұрғыдан мән берілуі керек деп есептеймін. Уақыттың өзі бізден осыны талап етіп отыр. Оның үстіне қазір жергілікті тұрғындар да мұндай орынды өзгерістерге түсіністікпен қарайды әрі барынша қолдауға тырысады. Ал ономастика мәселесінің ел газеті «Егеменде» жиі көтерілуі жақсылыққа бастайды деп сенемін.
Социал ӘЙТЕНОВ,
Халықаралық «Қазақ тілі» қоғамы Павлодар облыстық филиалының Құрметті төрағасы, Қазақстанның Құрметті журналисі
ПАВЛОДАР